شوروی سال‌ها کارشکنی می‌کرد

بانک استقراضی توانسته بود، علاوه‌بر فعالیت در حوزه بانکداری در فعالیت‌های دیگری نیز سرمایه‌گذاری کند و این کار را در شهرهای گوناگون انجام می‌داد. یکی از مجادلات بر سر این بود که اسباب و اثاثیه این مراکز چگونه تقسیم شود. دولت شوروی سال‌ها در این باره کارشکنی می‌کرد. در این باره، وزیر وقت مالیه، ضمن تعیین میرزا مهدی خان منتصر به عنوان نماینده دولت ایران در کمیسیون مختلط فوق، طی نامه‌ای که در ۲۶ آبان ۱۳۰۴/۱۷ نوامبر ۱۹۲۵ خطاب به وی نوشت، درباره چگونگی تقسیم آرشیو سیاسی و مالی بانک سابق استقراضی چنین دستورالعمل داد:

آقای میرزا مهدی خان منتصر نمره ۳۵۲۸۶

چون در کمیسیون مختلط راجع به اختلافات بانک ایران و سفارت شوروی روسیه موافقت حاصل شده که آرشیو سیاسی بانک در حضور نماینده سفارت شوروی روسیه و نماینده وزارت مالیه باز و به نوشته‌ها و دوسیه‌های سیاسی مراجعه گردد که آنچه سیاسی صرف باشد به سفارت شوروی منتقل و آنچه مربوط به جمع و خرج محاسبات بانک باشد به تصرف بانک ایران داده شود، لهذا وزارت مالیه شما را به سمت نمایندگی برای مراجعه به نوشته‌جات مزبور و تشخیص چگونگی اوراق معین و معرفی می‌نماید. آن قسمت از نوشته‌جات که میان شما و نماینده سفارت شوروی روسیه موافقت حاصل شود که مربوط به سیاست صرف است به نماینده سفارت تحویل و قبض رسید دریافت خواهد شد و آنچه هم با موافقت طرفین مربوط به جمع و خرج و محاسبات بانک است تحویل در مسوولیت بانک خواهد شد و آنچه از نوشته‌جات مورد اختلاف نظر واقع شود، باید توسط آقای میرزا ابراهیم خان نماینده وزارت مالیه در کمیسیون مختلط در کمیسیون مزبور مطرح و حل شود. چنانچه در ضمن عملیات مراجعه، محتاج به دستور و استشاره شوید باید به ریاست کل محاسبات مراجعه و کسب تکلیف نمایند.

از سال‌ها قبل از واگذاری بانک استقراضی به دولت ایران، شعبه بانک مذکور در مشهد داروخانه‌ای تاسیس کرده بود که برخی خدمات دارویی به بیماران ارائه می‌داد. پس از امضای رسمی تحویلنامه بانک سابق استقراضی، سفارت شوروی در تهران مدعی شد که داروخانه مذکور جزو اموال و دارایی‌های بانک استقراضی محسوب نمی‌شود و بنابراین، از تحویل آن به دولت ایران خودداری نمود. اما دولت ایران با این عقیده سفارت شوروی مخالفت کرده و تاکید نمود که دواخانه مذکور با تمام اثاثیه آن به بانک سابق استقراضی تعلق داشته و بنابراین لزوما باید به دولت ایران تسلیم شود.

در این باره مذاکرات و نامه‌نگاری‌های تقریبا زیادی فی‌مابین وزارت امور خارجه ایران و سفارت شوروی در تهران صورت گرفت و نهایتا دوطرف بر سر تقسیم اسباب و اثاثیه دواخانه مذکور به توافق رسیدند. هیات دولت ایران نیز صحت و اعتبار این توافق را در هفتم آبان ۱۳۰۳ به شرح زیر تصویب نمود:

تصویب‌نامه

ترتیب انتقال دواخانه شعبه بانک تزاری در مشهد به دولت ایران نمره: ۸۷۴۵ تاریخ صدور: ۱۶/۱۸/۱۳۰۳

تاریخ تصویب: ۰۷/۰۸/۱۳۰۳

چون دواخانه شعبه بانک مشهد در جزو سایر متعلقات بانک سابق تزاری، به موجب فصل دوازدهم عهدنامه ایران و روس، به دولت ایران تعلق یافته و وزارت امور خارجه بعد از عقد عهدنامه تحویل و تسلیم آن را از جنرال قنسولگری روس خواسته بودند و جنرال قنسولگری از تسلیم دواجات و اشیا به عنوان اینکه متعلق به شخص ژنرال قنسول سابق بوده است، امتناع داشته و بالاخره بعد از مذاکرات کافیه قرار شده است که دواجات و اشیای موجوده در دواخانه بالمناصفه تقسیم و سهم دولت از آن با اطلاع مالیه خراسان تحویل بلدیه مشهد گردد. لهذا هیات وزرا در جلسه هفتم عقرب ۱۳۰۱ نظر به راپرت نمره ۱۲۳۳۹ وزارت امور خارجه این ترتیب را تصویب نمودند.

به‌رغم توافق حاصل شده، سفارت شوروی تا سال‌ها بعد هنوز بر سر تنصیف اسباب و اثاثیه موجود در دواجات مذکور اشکال‌تراشی می‌کرد و اعتراضات اولیای امور دولت ایران نیز به جایی نمی‌رسید. چنانکه وزارت مالیه، که پس از سال‌ها مکاتبه و مذاکره با مسوولان سفارت شوروی موفق به تسویه امور دواخانه فوق نشده بود، در ۱۸ اردیبهشت ۱۳۰۷ طی نامه‌ای خطاب به وزارت امور خارجه به کارشکنی‌ها و تعلل سفارت شوروی در تهران برای حل مشکل دواخانه شعبه بانک سابق استقراضی در مشهد چنین اشاره کرد:

عطف به مراسله جوابیه نمره ۴۳۱۶۹/۴۳۴۸۹ مورخه ۱۶ اسفند ماه ۱۳۰۶ راجع به اموال مریضخانه سابق روسی در مشهد، اینک به استحضار آن وزارت جلیله می‌رساند، مطابق راپرت واصله از اداره مالیه خراسان، تاکنون از طرف جنرال قنسولگری دولت شوروی نماینده برای تنصیف دواجات اعزام نشده و با وجود تقاضای اداره مالیه از اعزام نماینده خودداری نموده‌اند. اداره مالیه، ضمن راپرت خود اطلاع می‌دهد اخیرا به وسیله ایالت جلیله خراسان تقاضا شده است که اقدام مقتضی به عمل آورده و از جنرال قنسولگری تقاضا شود که نماینده خود را معرفی نمایند که با حضور نماینده ایالت جلیله و نماینده بلدیه برای تنصیف اموال و دواجات موجوده اقدام نمایند.