شکست طرح تثبیت ارزش فرانک

عکس:اقتصاد فرانسه پس‌از جنگ جهانی دوم

بخش پایانی از نقش فرانسه در جریان‌های بزرگ تاریخ معاصر که توسط ژان پیرن به نگارش در آمده است، تقدیم خوانندگان محترم می‌شود. نیروی سوم بین کمونیسم و نهضت دوگلیسم عقیم‌ماند

بدین قرار رژیم جمهوری از دو طرف مورد تهدید سخت قرار گرفته بود؛ جناح چپ کمونیست‌ها و از طرف احزاب دست‌راستی، نهضت دوگلیست. دولت «رامادیه» بین این دو جریان تهدیدآمیز می‌کوشید، به اتکای احزاب قدیمی، یک «نیروی سومی» به وجود آورد.

ژنرال دوگل به اتکای موفقیت درخشانی که در استقبال عامه مردم از نهضتش به دست آورده بود، اعلام داشت که باید مجلس مشاوره منحل گردیده انتخابات قانونی تجدید شود. دولت را مادیه ناچار به استعفا شد. در بحران جدید مجلس مشاوره ملی (آسامبله) با زمامداری بلوم مخالفت نموده به عنوان تهدید علیه نهضت دوگل که در انتخابات بلدی بر نهضت جمهوری فائق آمده بود، نسبت به «شومان» یکی از اعضای ذی‌نفوذ نهضت جمهوری MRP در نوامبر ۱۹۴۷ اظهار اعتماد نمود.در صورتی که کمونیست‌ها آتش یک اعتصاب عمومی را که در پاریس به یک میلیون کارگر سرایت نموده بود، دامن زده می‌کوشیدند جنگ داخلی را علیه «پارتی آمریکایی» برافروزانند.مجلس مشاوره ملی به منظور مقاومت نسبت به اوضاغ مغشوش، قوانین مربوط به استقرار نظم و آزادی را تصویب نمود. بالاخره در ماه دسامبر به بلدیه مارسی که در نتیجه موفقیت در انتخابات به دست نهضت دوگلیست افتاده بود هجوم آوردند، ولی سندیکاها مجبور شدند به شکست خود اعتراف نموده دستور دادند که کارگران کار خود را به دست بگیرند.کمونیست در این مرحله قطعی، با وجود تلاش فراوان شکست خورده و ناتوان شد.در سایر نقاط در داخل کشور، مبارزه سخت افکار و آرای عمومی علیه کمونیست‌ها ادامه داشت. دولت ضمنا شروع به تسویه ادارات از عناصر کمونیست بود و اما «نیروی سیم» که رامادیه و شومن می‌کوشیدند بین دو قطب مخالف به وجود آورند، به سبب خودداری رادیکال‌ها در ورود به اتحادیه نیز به کلی عقیم ماند.ولی دولت در این روزهای پرهیجان و تشویش موظف بود اولا از ارزش فرانک که تهدیدآمیز شده بود، حمایت نموده آن را تقویت کند و ثانیا وسایل همکاری و مشارکت فرانسه را در نهضت دفاع و تجدید تسلیحات که فرانسه در مارس ۱۹۴۸ با دول انگلستان، ایتالیا، بلژیک، هلند و لوگزامبورگ امضا نموده فراهم بسازد.«رنه مایر» وزیر دارایی در کابینه «شومن» در دسامبر ۱۹۴۷، طرحی برای تثبیت ارزش فرانک تهیه نمود.دولت برای تامین و اجرای طرح دست استمداد به بانک بین‌المللی تثبیت پول دراز کرد. ولی بانک به علت غیرقابل مبادله و تعویض فرانک تقاضایش را رد کرد. لذا دولت مصمم شد که ارزش فرانک را تا حدود ۴۴ درصد تقلیل دهد تا زمینه را برای مبادله آزاد فراهم سازد. انگلیس‌ها با این عمل از ترس اینکه خود گرفتار شوند، مخالفت می‌نمودند. ولی همین اقدام قابل مبادله نمودن فرانک با وجود اینکه جزئا عمل شد، احراز موفقیت نمود و فرانک فرانسه تثبیت شد.چون وضع پول مستحکم شد، دولت توانست بار سنگین تجدید تسلیحات را تحمل نماید، ولی چون لایحه تقاضای اعتبارات به مجلس رسید، سوسیالیست‌ها مخالفت کردند و در واقع این بهانه بود تا روابط خود را با حزب نهضت جمهوری‌خواه قطع کنند، زیرا اختلاف‌نظر این دو حزب نسبت به آزادی تعلیمات به بن‌بست سختی رسیده بود.چون رابطه بین دو حزب سوسیالیست و نهضت جمهوری قطع شد دیگر تامین اکثریت پایداری بعید به نظر می‌رسید و دوباره فرانسه گرفتار دولت‌های متزلزل شد. دولت شومن در ژویه ۱۹۴۸ واژگون و آندره ماری رادیکال دولت ائتلافی بین سوسیالیست‌ها، نهضت جمهوری و رادیکال‌ها و بی‌طرفان را تشکیل داد. ولی دولت جدید وحدت سیاسی نداشت و در سپتامبر همان سال در موضوع دستمزد و قیمت‌ها سقوط کرد. دولت جدید به همین تشکیلات در تحت ریاست «کوی» رادیکال زمام امور را به دست گرفت. دولت جدید مواجه شد با اعتصاب دامنه‌داری که به دستور مسکو علیه استقرار ستاد بین‌المللی پاکت بروکسل در فونتن‌بلو سرتاسر کشور را گرفته و نهضت دوگلیست‌ها که انحلال مجلس را مصرا تقاضا داشتند. ولی وضع اقتصادی کشور، از وقتی که اصول آزادی مبادلات رایج شده بود، جان گرفته و رونق فراوانی یافته بود. تولید فولاد و برق و زغال‌ افزایش یافته صادرات از ۴۹ درصد به ۶۲ درصد واردات ارتقا یافته بود. کسر مبادلات تجاری به ۵۰ میلیارد تقلیل یافته و قیمت‌های کالا تثبیت می‌شد. دولت از اوضاع استفاده نموده قرضه با ۵ درصد ربح انتشار داد که مواجه با پیروزی درخشانی شده و ۲۸۷ میلیارد به دست آمد.نهضت‌های افراطی همیشه در ایام بحرانی توفیق حاصل می‌کنند و چون در مغرب زمین وضع اقتصادی بهبود فراوانی یافته، مردم از هر گونه فعالیت کمونیستی نفرت داشتند روی این زمینه تحریکات انقلابی کمونیست‌ها در فرانسه علیه تعبیه‌های نظامی، بر طبق پاکت بروکسل، منجر به قطع رابطه فدراسیون جهانی سندیکاها و عقب‌نشینی تریدیونیون انگلیس و اتحادیه‌های بزرگ سندیکاهای آمریکایی و هلندی شد. به این قرار نفوذ و اولویت کمونیست‌ها در طبقه کارگر در همه جا ساقط شد و این شکست‌های پی‌در‌پی کمونیست‌ها را باعلا درجه تحریک می‌کرد.«موریس تورز» در فوریه ۱۹۴۹ رسما اعلام نمود که در صورت وقوع جنگ، حزب کمونیست فرانسه با اتحاد شوروی همکاری خواهد کرد. دولت در برابر یک چنین اعلامیه مجبور شد اقدامات سختی علیه زعمای حزب که به جاسوسی متهم شده بودند اتخاذ نماید.ولی نهضت دوگلیست PRF به جای اینکه از دولت در مبارزه علیه کمونیسم حمایت کند، وضع تهدیدآمیزی گرفته روزبه‌روز بر شدت خود می‌افزود، تا جایی که در کنگره لیل که در فوریه ۱۹۴۹ تشکیل شد، ژنرال دوگل اعلام داشت که مصمم است زمام امور را خواه از طریق انتخابات عمومی و در صورتی که امر دائر شود، از طریق قوه قهریه به دست بگیرد، ولی عقاید عمومی مردم از این همه تشنجات دائمی خسته شده بود. به طوری که در انتخابات بلدی در ماه مارس ۱۹۴۹ اکثریت نصیب احزاب اعتدالی شد. کمونیست‌ها و دوگلیست‌ها هر دو مجبور به عقب‌نشینی شدند.چند روز بعد، پیمان آتلانتیک شمالی در ۴ آوریل ۱۹۴۹ در واشنگتن به امضا رسید. از این به بعد سیاست دولت فرانسه، به‌رغم نیات دولتی که مصدر امور بود در مجرای اتحادیه آتلانتیک، پیشرفت نمود.