صنعت فولاد در خدمت سیاست

در چهاردهم نوامبر ۱۹۳۸ میلادی سی.ای.ماستوس به «شرکت صادرات فولاد بتلهم» شکایت کرد که ما اعضای آمریکایی کارتل از بازارهای کشتی‌سازی اسکاندیناوی و هلندی بیرون کشیدیم و این بازار را یک شرکت غیرعضو فیلادلفیایی به دست آورد. ولی این شرکت هر چه قرارداد کمتری در خارج به دست آورد، در مقابل ما با سرعت بیشتری می‌توانیم آن را در آمریکا از پای درآورده و به مالکیت خود درآوریم. این اعتراف بسیار صریح و روشن، روند کار کارتل‌ها را نشان می‌دهد که چگونه اعضا یکدیگر را در نابود کردن یا به تصرف درآوردن شرکت‌های غیرعضو یاری می‌دهند. به خصوص اعضای آمریکایی کارتل با شدت برای از بین بردن شرکت‌های رقیب تلاش می‌نمودند و برای این منظور از هیچ‌گونه کمک مالی به اقدامات و عملیات جنگی رفقای اروپایی خود دریغ نمی‌کردند.

ناگفته نماند که هرگز حدود و وسعت عملیات قرار و مدارهای کارتل‌ها دقیقا کشف و برملا نشده است. حتی وقتی کمیته تجارت فدرال آمریکا درخواست نمود که اسناد و مدارک مربوط به توافق بین اعضای کارتل به آنها داده شود، رییس اتحادیه صادرات فولاد در سال ۱۹۴۰ مدعی گردید که این اسناد از بین رفته است.

جنگ جهانی دوم هیچ‌گونه تضادی بین اعضای کارتل که اغلب از کشورهای طرف متخاصم بودند به وجود نیاورد. در حالی که دولت‌ها در حال جنگ بودند شرکت‌ها در صلح و صفا به چپاول و غارت خود ادامه می‌دادند. بعد از جنگ نیز در حالی که از پرداخت اعتبار به کشورهای به اصطلاح در حال توسعه برای ایجاد صنایع مستقل خودداری می‌شد، آمریکایی‌ها در ساختن دوباره صنایع فولاد ژاپن و کشورهای اروپایی از بذل هیچ گونه کمک مالی و تکنولوژی دریغ نکردند.

کارتل‌های برادر امروزه همچون گذشته، موقعیت‌های مناسب را به نفع یکدیگر خیلی خوب به کار می‌گیرند و عصای یکدیگر می‌شوند.

«نجبا»! البته همیشه نجیب نیستند و گاهی نیز برای به دست آوردن منافع بیشتر به یکدیگر خیانت می‌کنند. برای مثال در سال ۱۹۷۶ میلادی آقای دایترسپتهام، رییس هیات‌عامل شرکت تیسن، همکاران ژاپنی خود را متهم به اقدامات دامپینگ کرد.

امروزه مدرن‌ترین کارخانجات ذوب‌آهن با بالاترین بازده در سواحل ژاپن قرار دارند. کشتی‌های بزرگ نیاز عظیم سنگ‌آهن و ذغال ارزان را برای این کارخانجات تامین می‌کنند. برای مثال تولید سالانه شرکت عظیم ذوب‌آهن نیپون در سال ۱۹۵۵ میلادی ۴/۹میلیون تن بوده و بیست سال بعد این مقدار به ۱۰۲میلیون تن رسید، البته ظرفیت کامل آن ۱۴۰میلیون تن در سال است. در حالی که در سال ۱۹۵۵ برای تولید یک تن فولاد نیاز به ۶۹ ساعت کار بود، امروزه این مدت به کمتر از ۹ ساعت تقلیل یافته است.

در بخش‌های تخصصی متعدد، ژاپنی‌ها حتی تا حدود ۴۰درصد بازارهای آمریکا را به تصرف خود درآوردند. مجله تایم در آغاز سال ۱۹۷۷ میلادی در مقاله‌ای نوشت: هر وقت یک بخش از صنایع درگیر مشکلات می‌شود، ژاپنی‌ها با اجناس ارزان خود بازار را پر می‌سازند تا به صنعت موجود «تیرخلاص» را بزنند. در سال ۱۹۷۶ ژاپن در مرتبه دوم (بعد از شوروی) در لیست جهانی تولیدکنندگان فولاد قرار گرفت.

از آنجا که صنایع تهیه فولاد اروپا کهنه و قدیمی است و بازدهی کافی ندارد و توسعه این صنعت در آمریکا نیز به حد دلخواه امکان‌پذیر نیست ژاپنی‌ها توانسته‌اند به سرعت بر بازارها تسلط یابند. روسای صنایع تهیه فولاد آمریکا در مصاحبه خود با روزنامه انگلیسی زبان «اکونومیست» در فوریه سال ۱۹۷۷ شکایت داشتند که ژاپنی‌ها و اروپایی‌ها به طور مشترک بیکاری و بحران خود را به صورت دامپینگ به ایالات متحده آمریکا صادر می‌کنند.

از طرفی طی سال‌های آینده در حدود ۲۰۰هزار شغل مربوط به صنایع فولاد در اروپا بایستی حذف شود. بنابراین ورود رقبای جدید به کلوب صاحبان امتیاز مخصوص غیرممکن می‌گردد.

البته همان‌گونه که گفته شد ژاپنی‌ها متهم به دامپینگ هستند، ولی آنها این موضوع را قبول نداشته و آن را رد می‌کنند.

هوسای هوگا می‌گوید: ما مسوول نیستیم، مقصر اصلی ۴۰ تولیدکننده کوچک فولاد هستند که قرارداد محدود کردن اختیاری صادرات را امضا نکرده‌اند.

ریچارد سیمونز می‌گوید: «صنایع تهیه فولاد در طی دهه اخیر اغلب به عنوان وسیله‌ای برای اعمال سیاست اقتصادی توسط کشورهای مختلف مورد سوء‌استفاده واقع شده است».

البته این درگیری‌های ظاهری اعضای قدیمی کلوب صنایع فولاد در چارچوب قرار و مدارهای محرمانه، برای کسب منافع بیشتر است. در این میان آنچه اعضای کارتل بر آن اتفاق نظر دارند، جلوگیری از ایجاد و توسعه صنایع فولاد در کشورهای به اصطلاح در حال توسعه است. خانم الیزابت باسونگ از اتحادیه نیرومند فولاد آمریکا معتقد است که کشورهای درحال توسعه نباید به بازار جهانی وارد شوند. این خانم باتجربه اظهار می‌دارد، اتحادیه صنایع آمریکا همیشه امکانات لازم را برای کنترل تولید فولاد، در خارج از آمریکا، در اختیار دارد.

برای تولید اتومبیل، کشتی، راه‌آهن، ماشین‌‌آلات و خلاصه همه جا فولاد موردنیاز است. کشورهایی که فولاد موردنیاز را در اختیار ندارند و ناچارند آن را با قیمت گزافی به دست آورند، در بسیاری از زمینه‌های صنعتی «در حال توسعه» باقی می‌مانند و در چنین شرایطی هرگز قدرت مقابله با کشورهای صنعتی و صاحبان کارتل را نخواهند داشت. کارتل بین‌المللی فولاد حداقل در طی یک‌صد سال گذشته با جلوگیری از ایجاد و توسعه صنعت تهیه فولاد از پیشرفت و توسعه بسیاری از کشورها جلوگیری کرده است و این روند امروزه نیز با شدت بیشتری ادامه دارد.