برنامه پنجم تجدید نظر شده چه بود- بخش پایانی
تهیدستان در آخرین برنامه رژیم گذشته
۲ - توزیع سرمایه‌گذاری عمومی و خصوصی بین بخش‌های مختلف کشور به نحوی خواهد بود که نه تنها تنگناها و دشواری‌های موجود را برطرف کند، بلکه حتی‌الامکان موجب کاهش رشد سریع‌تر بخش‌هایی که با این تنگناها مواجه نخواهند شد، نگردد.
به علاوه با تاکید بر صنعتی شدن سریع کشور در سال‌های آینده هیچ‌گونه محدودیت مالی برای تحقق حداکثر رشد کشاورزی و همچنین اجرای برنامه‌های اساسی صنعتی خصوصا در زمینه‌های نفت - پتروشیمی و نظایر آن وجود نخواهد داشت و بر این اساس کوشش خواهد شد که برنامه‌ریزی با توجه به مقتضیات تازه تحول سریع اقتصاد و اجتماع ایران و با توجه به تحولات بین‌المللی با انعطاف بیشتری انجام پذیرد. بدین معنی در اوایل هر سال پس از ارزش‌یابی دقیق عملکرد سال قبل منابع لازم برای اجرای طرح‌های بزرگ و بخش‌هایی که دارای اولویت می‌باشند، تخصیص داده خواهد شد.
هدف‌های برنامه پنجم
الف - ارتقای کیفیت زندگی همه گروه‌ها و قشرهای اجتماعی کشور.
ب- حفظ رشد سریع، متوازن و مداوم اقتصادی همراه با حداقل افزایش قیمتها.
پ - افزایش درآمد طبقات مختلف با تاکید خاص در مورد ارتقای سطح معیشت گروه‌های کم‌درآمد.
ت - گسترش جامع‌تر عدالت اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی با تاکید خاص در مورد توزیع عادلانه‌تر خدمات در سطح همه گروه‌ها و قشرهای اجتماعی.
ث - بهبود کیفیت و افزایش عرضه نیروی انسانی فعال کشور به منظور افزایش بازدهی و برطرف کردن تنگناهای توسعه.
ج - حفاظت، احیا و بهبود محیط‌زیست و اعتلای کیفیت زندگی جامعه به خصوص در نقاط پرجمعیت.
چ - توسعه علوم و تکنولوژی و گسترش قوه خلاقه و ابتکار جامعه.
ح - ایجاد مزیت نسبی در تولید و صدور کالاهای صنعتی در سطح بین‌المللی.
خ - حداکثر استفاده از منابع ارزی برای جبران کمبودهای داخلی و مهار کردن فشارهای تورمی سرمایه‌گذاری در خارج و ایجاد ثروت‌های ملی در جهت جایگزین کردن منابع پایان‌پذیر نفت.
د - نگهداری و زنده کردن میراث ارزنده فرهنگی، پژوهش و آموزش فرهنگی و هنری، گسترش فرهنگ و هنر، ایجاد تسهیلات برای آفرینش هنری و ادبی و گسترش روابط فرهنگی.
سیاست‌ها و خط مشی‌های کلی
الف - سیاست مالیاتی
تجدیدنظر در سازمان و نظام مالیاتی کشور به نحوی که از یک طرف پایه و نرخ‌های مالیاتی و نظام اجرایی مناسب موید توزیع عادلانه‌تر درآمد باشد و شمول آن گسترش یابد و کلیه مالیات‌ها چه مستقیم و غیرمستقیم هدف‌های روشنی داشته و از طرف دیگر سازمان مالیاتی به نحوی تجدید سازمان یابد که به تدریج قادر به تدارک درآمدهای قابل توجهی برای تامین هزینه‌های دولت باشد. از این گذشته تدوین نظام مالیاتی جدید به گونه‌ای که بتوان از آن به عنوان یک ابزار موثر برای رشد متوازن اقتصادی استفاده کرد، کماکان مورد تاکید خواهد بود.
ب - سیاست بودجه‌ای دولت
۱ - تجدیدنظر در توزیع درآمدهای دولت براساس مناطق مختلف و استانی کردن تدریجی قسمت عمده بودجه کل کشور به منظور کمک به رشد سریع‌تر مناطق مختلف و توزیع اقتصادی‌تر درآمدها در سطح استان‌های کشور.
۲ - اکتفا به حداقل استفاده از منابع اعتباری بانک‌ها برای تامین درآمدهای دولت.
۳ - تنظیم بودجه دولت به صورت دو ساله و تجدیدنظر آن در نیمه هر سال با توجه به تحولات اقتصادی در داخل و خارج کشور، همچنین تلفیق کامل بودجه با برنامه‌های متوسط المدت عمرانی.
پ - سیاست پولی و بانکی
۱ - با توجه به رشد سریع اقتصادی و فشار آن بر عوامل تولید و گرایش‌های تورمی موجود، اجرای سیاست پولی در جهت کنترل رشد نامتناسب عرضه پول و شبه پول و افزایش متوازن آن با هدف‌های رشد اقتصادی و کنترل سطح قیمتها.
۲ - تجدیدنظر در نظام اداری بانک‌ها به نحوی که احتیاجات مناطق و بخش‌های مختلف اقتصادی را برطرف نموده و در ضمن قادر به فعالیت بیشتر در بازار سرمایه بین‌المللی باشد.
ت - نظام اداری
افزایش قابل ملاحظه حجم اعتبارات عمرانی و فعالیت‌های اقتصادی دولت و بخش خصوصی، تغییر نظام اداری را ایجاب می‌کند. این تغییرات شامل نحوه تصمیم‌گیری، اجرا و نظارت و شرکت مردم در برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری و همچنین احاطه اختیارات اجرایی به مناطق خواهد بود. در نتیجه سیاست‌های دولت در این زمینه به شرح زیر خواهد بود:
۱ - توسعه برنامه‌ریزی منطقه‌ای و تفویض اختیارات در مورد تهیه و پیشنهاد برنامه‌های جامع برای هر منطقه با توجه به نظرات مردم و مقامات محلی.
۲ - ایجاد و تقویت نظام عدم تمرکز در قالب قانون اساسی و تجدیدنظر در قوانین مغایر با این اصل.
۳ - ایجاد نظام اجرایی محلی متناسب با توسعه اقتصادی کشور برای اجرای برنامه‌های عمرانی و تبدیل نظام اداری سنتی به نظام غیرمتمرکز.
۴ - تقویت سازمان‌های محلی که به وسیله منتخبان مردم اداره می‌شود، مانند انجمن‌های استان و شهرستان و ده.
ث - سیاست دفاع ملی
تقویت بنیه دفاعی و مدرنیزه کردن وسائل و تجهیزات نیروهای مسلح کشور به منظور پاسداری حدود و ثغور این مرز و بوم در اجرای سیاست مستقل ملی.
سیاست‌ها و خط مشی‌های خاص
نظر به اینکه هدف اساسی از اجرای برنامه‌ها، بهبود وضع مردم و افزایش سطح زندگی و رفاه بیشتر آنها است، سیاست‌ها و خط مشی‌های زیر را مورد تاکید خاص قرار داده است:
الف - در زمینه ارتقای کیفیت زندگی همه گروه‌ها و قشرهای اجتماعی کشور:
۱ - گسترش نهادهای مشارکتی و ایجاد محیط مناسب برای رشد و تقویت سازمان‌های دموکراتیک مانند شرکت‌های تعاونی تولید، مصرف، انجمن‌های ده، شهر، شهرستان و استان.
۲ - گسترش عدم تمرکز کارها و سپردن کار مردم به مردم.
۳ - اتخاذ تدابیر لازم برای رشد و پرورش شخصیت انسانی افراد جامعه از طریق انتخاب افراد با استعداد در تمام قسمت‌های اجتماعی و بازگذاشتن راه پیشرفت آنان در زمینه‌هایی که استعداد آنان پرورش یافته است.
۴ -ایجاد احساس همبستگی و احزار مسوولیت بیشتری در زندگی فردی و اجتماعی و مشارکت بیشتر در مورد سیاسی و اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی کشور.
۵ -ایجاد محیط مناسب برای رشد و پرورش استعدادهای مردم کشور در همه قشرها و گروه‌های اجتماعی و امکانات لازم برای شکوفا شدن خلاقیت آنان.
۶ -کاهش رشد سالانه جمعیت از ۳۰در هزار در ابتدای برنامه به ۲۶ در هزار در پایان برنامه پنجم از طریق گسترش وسایل ارتباط جمعی و ترویج آموزش، خصوصا در جوامع روستایی و در بین گروه‌های کم‌درآمد شهری و توسعه شبکه بهداشت و تنظیم خانواده.
ب- در زمینه حفظ رشد سریع، متوازن و مداوم اقتصادی همراه با حداقل افزایش قیمتها:
۱ -افزایش سرمایه‌گذاری ثابت دولت در صنایع سنگین- صنایع صادراتی خدمات زیربنایی به حدود ۵ برابر برنامه چهارم.
۲ -تشویق پس‌انداز و سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در فعالیت‌های تولیدی و تقویت بازار سرمایه.
۳ -ایجاد همکاری و هماهنگی بیشترین فعالیت‌های بخش دولتی و بخش خصوصی.
۴ -تاسیس بانک‌های عمران منطقه‌ای و اتخاذ سیاست‌های مناسب به منظور تشویق و پس‌انداز و سرمایه‌گذاری در مناطق.
۵ -تامین کلیه کمبودهای داخلی از بازارهای خارجی به منظور ارضاء تقاضای داخلی و کنترل افزایش قیمتها.
۶ -استفاده از سیاست‌های مالی، پولی و ارزی برای جلوگیری از رشد نامناسب قیمتها.
پ- در زمینه افزایش درآمد طبقات مختلف با تاکید خاص در مورد سطح معیشت گروه‌های کم‌درآمد:
۱ -بذل توجه خاص به توسعه مناطق عقب‌مانده کشور از طریق ایجاد سازمان توسعه استان در مناطق کم رشد و تدوین طرح‌های عمرانی خاص هر ناحیه.
۲ -ایجاد مشوق‌های لازم و کافی برای سرمایه‌گذاری در مناطق کمتر توسعه یافته.
۳ -توجه به ساکنان روستاها و کمک به افزایش بازدهی آنها از طریق سرمایه‌گذاری در کشاورزی، صنایع کوچک و همچنین سرمایه‌گذاری مستقیم دولت در تاسیسات زیربنایی روستاها.
۴ -توجه بیشتر به گروه‌های کم‌درآمد شهری از طریق توسعه خدمات بلاعوض دولت و تامین نیازهای اساسی خانوارهای کم‌درآمد به قیمت‌های مناسب.
۵ -اعمال سیاست دستمزدها بر اساس بازدهی نیروی کار و افزایش قیمتها.
۶ -تقویت هر چه بیشتر واحدهای کوچک و متوسط و بهره‌برداری کشاورزی و توسعه تعاونی‌های تولید روستایی.
ت- در زمینه گسترش جامع‌تر عدالت اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی با تاکید خاص در مورد توزیع عادلانه‌تر خدمات در سطح همه گروه‌ها و قشرهای اجتماعی:
۱ -تامین تغذیه صحیح و بهداشت کودکان در سطح شهر و روستا.
۲ -تامین حداقل تغذیه لازم به خصوص پروتئین و کالری برای کلیه قشرها و گروه‌های اجتماعی.
۳ -برقراری نظام منطقه‌ای شبکه‌های همبسته بهداشتی و درمانی و تربیت نیروی انسانی لازم در سطوح پایین تخصص بهداشت و درمان به منظور رساندن خدمات بهداشتی و درمانی به روستاها و مناطق عقب مانده کشور و همچنین اجرای سیاست بهداشت رایگان.
۴ -تامین اجتماعی گروه‌های بیمه نشده کم‌درآمد، بازنشستگان و سالمندان و گسترش پوشش بیمه‌های اجتماعی.
۵ -گسترش تامین خدمات درمانی کارمندان، کارگران، روستاییان و کارکنان بخش خصوصی.
۶ -گسترش خدمات رفاهی به گروه‌های کم‌درآمد شهری و روستایی و گسترش خدمات توانبخش به گروه‌های نیازمند.
۷ -توسعه کمی و کیفی آموزش جهت رشد و پرورش فکری و فرهنگی کودکان و نوجوانان.
۸ -گزینش افراد با استعداد در سطح شهر و روستا و یاری کردن آنان در ادامه تحصیلات دبیرستانی، حرفه‌ای، فنی و آموزش عالی و پیشرفت‌های شغلی و حرفه‌ای.
۹ -گسترش سریع خدمات آموزشی، ریشه‌کنی بی‌سوادی، گسترش سواد‌آموزی همراه با حرفه و نیز کوشش در جهت بهبود کیفی خدمات آموزشی و استفاده هر چه بیشتر از تکنولوژی آموزشی.
۱۰ -تامین مسکن مناسب برای کلیه قشرها و گروه‌های اجتماعی از طریق گسترش فعالیت‌های تعاونی‌های مسکن و تامین وام مسکن و نیز تامین مصالح ساختمانی و نیروی انسانی لازم و برقراری سهم مناسبی برای مسکن از کل اعتبارات ساختمانی و تخصیص عوامل کمیاب.
ث- در زمینه بهبود کمیت و کیفیت و افزایش عرضه نیروی انسانی فعال کشور به منظور افزایش بازدهی و برطرف نمودن تنگناهای توسعه:
۱ -ایجاد تحرک بیشتر در بازار کار از لحاظ شغلی و مکانی.
۲ -کاهش کم‌کاری در بخش کشاورزی از طریق ایجاد صنایع کوچک.
۳ -توسعه سریع آموزش رسمی به منظور بهبود کیفیت نیروی انسانی کشور.
۴ -توسعه تعلیمات حرفه‌ای رسمی و یا ضمن کار با انعطاف کافی به منظور برطرف کردن تنگناها.
۵ - تشویق افراد خارج از بازار کار مانند زنان و جوانان و غیره به شرکت در فعالیت‌های تولیدی.
۶ -ایجاد برابری در فرصت‌های اقتصادی و شغلی و دستمزد میان قشرها و گروه‌های اجتماعی به خصوص گروه‌های سنی و جنسی..
۷ -جبران کمبود نیروی انسانی ماهر از خارج کشور با توجه به مصالح ملی و با رعایت ضوابط معین.
ج- در زمینه حفاظت و احیاء و بهبود محیط‌زیست و اعتلای کیفیت زندگی جامعه، خصوصا در نقاط پرجمعیت:
۱ - توجه خاص در سرمایه‌گذاری‌های صنعتی و تولیدی به رعایت ضوابط کیفی حفظ و احیا و بهبود محیط زیست و اجتناب از اثرات منفی آن.
۲ - ارزیابی اثرات اجرایی طرح‌ها بر کیفیت محیط و زندگی مردم و زیبایی طبیعت در تهیه هر طرح جامع شهری، مجتمع روستایی، عمران ناحیه‌ای و یا هر نوع فعالیت عمده تولیدی نظیر استخراج معادن و غیره، و همچنین گنجاندن ضوابط انجام چنین بررسی‌هایی در شرح خدمات مهندسان مشاور در مورد طرح‌هایی که توسط آنان تهیه می‌شود.
۳ - تهیه و اجرای برنامه‌های جامع و خاص برای انتقال تدریجی صنایع آلودگی‌زا و تولیدکننده صدا یا لرزش‌زا به خارج از محدوده شهرها و استقرار در نقاطی که دور از مناطق مسکونی و پرجمعیت باشد. در این برنامه‌ها ترتیباتی اتخاذ نخواهد شد که صاحبان صنایع خصوصی از حمایت مالی و فنی دولت برخوردار شده و حتی‌المقدور دچار زیان نشوند.
۴ - گسترش شمول برنامه‌های مبارزه با آلودگی محیط به مسائل روانی، مبارزه با فساد اخلاق، آلودگی اتمی، آلودگی ناشی از کودهای شیمیایی و انسانی.
۵ - تهیه و اجرای قوانین و ضوابط و معیارهای لازم در زمینه استفاده صحیح از سموم حیوانی، نباتی، مبارزه با آلودگی صنعتی و دود و صدا جلوگیری از شیوع امراض مسری و بهبود کیفیت محیطی مراکز عمومی.
۶ - اولویت دادن به روش‌هایی که جنبه پیشگیری دارند در امر مبارزه با آلودگی.
۷ - تدوین و اجرای ضوابط استفاده صحیح از اراضی شهری و در حریم شهرها در طرح‌های جامع شهری و بذل توجه خاص در این ضوابط به مسائلی نظیر اثرات ایجاد فرودگاه و صدای ناشی از هواپیماهای مافوق صوت، خطوط راه‌آهن و فواصل منطقی آنها نسبت به جوامع مسکونی و مراکز شهری و تاسیسات عمومی نظیر مدارس و بیمارستان و غیره.
۸ - ایجاد هماهنگی در کلیه مطالعات و تحقیقاتی که در زمینه مسائل زیستی و حفاظت کیفیت محیط زیست انسان، حیوانات و گیاهان در موسسات علمی کشور انجام می‌گیرد، از طریق سازمان حفاظت محیط زیست و فراهم آوردن موجبات اجرای تحقیقات خاص و ضروری در این زمینه در غالب یک برنامه جامع.
ج- در زمینه توسعه علوم و تکنولوژی، قوه خلاقه و ابتکار جامعه:
۱ - تغییر نظام آموزشی در جهت توسعه تفکر علمی و مبتکرانه.
۲ - استفاده بیشتر از نیروی انسانی و تجهیزات دانشگاه‌ها و موسسات عالی به منظور همکاری با بخش‌های تولید و غیرتولیدی.
۳ - تقویت تحقیقات علمی و عملی در موسسات دولتی.
۴ - گسترش همکاری علمی با موسسات علمی و تحقیقات خارج.
۵ - تشویق بخش‌های تولیدی و خدماتی و گسترش واحدهای تحقیقاتی آنها.
۶ - تقویت نظام آماری و سایر خدمات زیربنایی تحقیقاتی کشور.
ح- در زمینه ایجاد مزیت نسبی در تولید و صدور کالاهای صنعتی در سطح بین‌المللی
۱ - اولویت به سرمایه‌گذاری در صنایع سنگین سرمایه بر خصوصا توسط بخش عمومی.
۲ - سرمایه‌گذاری ایران در خارج در صنایع استراتژیک که واردات محصولات آنها به کشور مهم است و در عین حال می‌تواند به توسعه صادرات ایران و حضور بیشتر ایران در بازارهای بین‌المللی کمک کند.
۳ - حمایت از صنایع سنگین نوزاد از طریق اعطای کمک بلاعوض به موسسات انتفاعی عمومی مربوط، سرمایه‌گذاری مستقیم دولت، و وضع تعرفه وارداتی برای مدت محدود براساس نرخ‌های نزولی.
خ- در زمینه حداکثر استفاده از منابع ارزی برای جبران کمبودهای داخلی و مهار کردن فشارهای تورمی، سرمایه‌گذاری در خارج و ایجاد ثروت ملی به منظور جایگزین کردن منابع پایان پذیر نفت:
۱ - ادامه کاهش محدودیت‌های وارداتی از جمله کاهش تعرفه و سود بازرگانی بر واردات کالاهای مصرفی که در بازار داخلی مواجه با کمبود است به منظور کنترل فشارهای تورمی و استفاده از مزایای رقابت بیشتر صنایع داخلی و خارجی.
۲ - سرمایه‌گذاری قسمتی از درآمد نفت در خارج از کشور از طریق اعطای وام‌های بازرگانی، مشارکت در طرح‌های اقتصادی و خرید سهام موسسات صنعتی.
۳ - کمک به ثبات اقتصاد بین‌المللی از طریق کمک به ایجاد تعادل در تراز پرداخت‌های خارجی کشورهای واردکننده نفت و کمک به کشورهای در حال توسعه که در اثر تغییرات قیمت نفت دچار مشکلات مالی شدید شده‌اند.
د- در زمینه نگهداری و زنده کردن میراث ارزنده فرهنگی، پژوهش و آموزش فرهنگی و هنری، گسترش فرهنگ و هنر، ایجاد تسهیلات برای آفرینش هنری و ادبی و گسترش روابط فرهنگی.
۱ - اتخاذ تدابیر لازم برای حفظ میراث ارزنده فرهنگی با توجه به دگرگونی‌های اجتماعی بر اساس پژوهش‌های لازم و حفظ اصالت فرهنگی و هویت ملی.
۲ - اتخاذ تدابیر لازم برای تربیت و آموزش فرهنگی و هنری همه قشرها و گروه‌های اجتماعی.
۳ - گسترش فرهنگی میان مناطق عقب مانده کشور میان همه قشرها و گروه‌های اجتماعی.
۴ - حفظ، تقویت و ایجاد پیوندهای فرهنگی در قلمروی جغرافیایی فرهنگ ایرانی و میدان نفوذ زبان فارسی.
ارسال نظر