نامهها و نکتهها- نامه ملکم خان به سفیر ایران در استانبول
ماجرای راهآهن ایران تا هند
گروه تاریخاقتصاد- نامهای که میخوانید در تاریخ ۱۶ ذیالقعده ۱۲۹۵ از سوی میرزا ملکم خان سفیر ایران در لندن به میرزا حسین خان سپهسالار، سفیر ایران در اسلامبول نوشته شده که اصل آن در کتابخانه ملی پاریس نگهداری میشود. قربانت شوم البته جنابعالی خوب مطلع هستید که در این اوقات به جهت راه آناطولی از جانب دولت وقت انگلیس اهتمامات و اقدامات کلی به عمل میآید. میان طرحهای متعدد که محل گفتوگو شده طرح سررولند ماکدونالد استفانسون مسلما از همه بهتر و سهلتر و به حال مشرق مناسبتر است. این شخص از معروفین اینجانب، راههای آهنی هندوستان را او ساخته است. تجربه و اسم و اعتبار اداره او در پیشرفتش، سرمایه عمده خواهد بود.طرح خود را به بابعالی تکلیف کرده از بابعالی وکیل او را با تلگراف خواستهاند که در آنجا به منظور انجام امور مذاکره نمایند. او هم مسترجون بورن را که از اشخاص معقول و از مهندسهای معروف اینجا است وکیل خود قرار داده. امروز او را روانه اسلامبول میسازد. من با هردو این اشخاص آشنا هستم و چون طرح ایشان متضمن راهآهن ایران هم هست، تقویت و مداخله ما در این کار بالطبع واجب است. بنده در اینجا آنچه ممکن بوده در کار ایشان تقویت کردهام. بنا به مقدمات اینجا حال قرار کار این شده که مسترجون بورن که حامل این عریضه است. به جهت پیشرفت خیالات و اقوال و حرکات، خود را در اسلامبول تابع رای و موافق صوابدید جنابعالی بسازد. از برای جمع دیگر، سفارشنامههای مختلف دارد. بنده هم به بعضی اشخاص سفارش او را به تاکید خواهم نوشت و لیکن در معنی مرکز این مذاکرات در خدمت جنابعالی خواهد بود، هیچ نوع تقویت و راهنمایی را از او دریغ نفرمایید. در راهآهن روم ... [دو کلمه ناخوانا] اما در راهآهنی که باید از آناطولی و از ایران تا هند برود مداخله و شراکت جنابعالی از جمله وظایف دولتی خواهد بود، خلاصه تفصیل را بعد عرض خواهم کرد. عجالتا به این شخص به قدری که بتوانید محبت شخصی و سفارتی بفرمایید. در آنجا به هر وسیله مواظب حال او بشوید، به طوری که در هرصورت از جنابعالی خیلی ممنون و متشکر برگردد. سالها است که هم جنابعالی و هم بنده مشغول این مساله راهآهن هستیم چنانکه تصدیق خواهید فرمود مسلما بیعیبتر و مناسبتر از طرح این شخص طرحی به میان نخواهد آمد. دقایق مطلب را به طورهای پخته که شیوه معروف جنابعالی است به حضرات بابعالی درست حالی بفرمایید. یقین بدانید که اگر این وسیله را از دست بدهند پشیمان خواهند شد. نکته [ای] که باید در آنجا درست حالی کرد این است که سررولند ماکدونالد استفانسون انگلیسی صرف است یعنی آدم درست و حرفش حرف ولی ساده و قطعی. از طول و تفصیل و از آن معطلیهایی که شیوه اولیای دول مشرق است خیلی بری است لهذا باید مواظبت و التفات مخصوصی کرد که وکیل او را در آنجا زیاد معطل نکنند. خلاصه مطلب این است که باید این شخص وکیل و طرح او را به کلی در تحت حمایت و تصرف خود بگیرید و سفارت خود را در معنی مرکز این مذاکرات قرار بدهید که اگر کاری شد به توسط جنابعالی شده باشد و اگر نشد باز از جنابعالی کمال رضایت و تشکر را داشته باشند.
ارسال نظر