نامه‌ها و نکته‌ها
هواپیماهای بادی آلمانی در راهند!
گروه تاریخ‌اقتصاد- در شماره ۸ نشریه ایرانشهر، مورخ اردیبهشت ۱۲۹۳، مطلبی به نقل از احمد فرهاد، محصل دارالفنون برلین، درباره هواپیماهای بادی منتشر شده که بخش‌هایی از آن را با حفظ رسم الخط و ادبیات نوشتاری آن زمان، می‌خوانید: انسان قرن‌هاست که با کمال حسرت پرواز طیور را که بدون احتیاج به زدن بال چند ساعت خود را در هوا می‌توانند نگاه دارند، مشاهده می‌نماید. این سر مکتوم که یکی از آمال بشر بود غفلتا در نتیجه مساعی علمی و عملی جوانان کشور آلمان کشف و دنیا را از خیال بهت و حسرت بیرون آورد چنانکه از اسم آن واضح است، مبنای این آلات جدید الاختراع استفاده از قوه طبیعی باد برای پرواز می‌باشد؛ ولی مسلم است که پرواز با کمک باد به سهولت حرکت با کشتی های بادبان‌دار نیست؛ زیرا وزش باد اگرچه در جهات مختلفه باشد فقط می‌تواند کشتی را در سطح افقی آب حرکت دهد؛ ولی در آئرو پلان‌ها (هواپیماها)ی بادی باید به اعانت قوه وزش باد، هم از سقوط آئرو پلان جلوگیری نموده و هم آن را در هوا حرکت داد بنابراین در این قبیل آئرو پلان‌ها باد در آن واحد دو کار را انجام می‌دهد؛ در صورتی که در کشتی‌های بادبان‌دار فقط قوه باد مصرف حرکت کشتی گشته و کار دیگر را در حقیقات آب می‌نماید.
از این مقدمه مختصر به طور خوبی واضح است در صورتی که باد در سطح افقی بوزد نمی‌توان با این آئرو پلان‌ها پرواز نمود؛ زیرا قوه افقی باد را نمی‌توان به قوه قائمی که بتواند در جهت مقابل قوه ثقل اثر نموده و مانع سقوط آئرو پلان گردد، تجزیه نمود.
ولی خوشبختانه جریان باد هیچ‌وقت افقی و منظم نیست و به واسطه بی‌نظمی و پستی و بلندی زمین لاینقطع شدت و جهت آن در حین وزش تغییر می‌نماید. برای پرواز با آئرو پلان های بادی فقط از جریان‌هایی که متوجه بالا باشند می‌توان استفاده نمود و این جریان‌ها غالبا در نواحی کوهستانی و مخصوصا در نقاطی که هوا مجبور است از بالای کوهی عبور نماید تولید می‌گردد.
این آئرو پلان‌ها مخصوصا طوری ساخته‌شده که مقاومت آن بالنسبه با سقوط زیاد و در صورتی که هیچ قوه در آن تاثیر ننماید در عوض آنکه مانند اجسام معمولی قائما سقوط کند، در سطح مایل پایین آمده تا به زمین برسند در ضمن این حرکت به طرف پایین اگر جریان بادی که سرعت صعود آن مساوی سرعت سقوط آئرو پلان باشد بوزد، این دو قوه اثر هم را خنثی نموده از سقوط آئرو پلان جلوگیری می‌نماید. در این صورت می‌توان آئرو پلان را مانند کشتی‌های بادبان‌دار در هوا به میل خود حرکت داد و اگر سرعت صعود باد از سرعت پایین آمدن آئرو پلان زیادتر باشد آئرو پلان به نسبت اختلاف بین این دو سرعت به طرف بالا خواهد رفت.
از روی اصول فوق عده آئرو پلان ساخته‌شده که در دو سال گذشته در ناحیه رون در آلمان به مورد تجربه و امتحان آمدند و توانستند با این آئرو پلان‌ها مدت دو تا سه ساعت در هوا باقی‌مانده و قریب ۳۰۰ تا ۴۴۰ متر از نقطه حرکت بالاتر بروند.
در مسابقه پاییز ۱۹۲۳ با اخذ نتایج امیدبخشی که ذوق صنعتی آلمان را نشان داد خاتمه یافته برای حل این مساله راه دیگری در نظر گرفته شد: در آئروپلان‌های موتوردار قوه موتور دو کار انجام می‌دهند یعنی هم از سقوط آئرو پلان جلوگیری می‌نماید و هم آن را در هوا حرکت می‌دهد در آئرو پلان‌های جدیدی که در مسابقه پاییز گذشته به معرض امتحان و نمایش گذارده شد قوه محرکه باد را فقط برای حرکت در هوا استعمال نموده و برای جلوگیری از سقوط آئرو پلان،قوه محرکه موتور کوچکی که ضمیمه آن بود به کار می‌بردند.شاید ایراد گرفته شود که بالاخره پس از تجارب زیاد مجبور به صرف‌نظر از آرزوی پرواز و تقلید طیور گشته و مجددا متوسل به قوه متحرکه موتور شده‌اند؛ ولی اگر دقت نماییم که قوه محرکه آئرو پلان‌های معمولی ۲۰۰ اسب بخار می‌باشد؛ در صورتی که قوه محرکه این موتورها از ۵ تا ۷ اسب بخار تجاوز نمی‌نماید، اختلاف به خوبی معلوم می‌گردد.
این تجارب و امتحانات اگر سیر طبیعی خود را همان‌طور که تا امروز نموده ادامه دهد در آتیه نزدیکی باید منتظر بروز انقلاب عظیمی در وسایل نقلیه دنیا گشت. امروز پرواز به قدری گران و پرخرج است که نمی‌تواند مانند اتومبیل و دوچرخه یک وسیله حمل‌ونقل عمومی گردد. ولی وقتی که پرواز کم‌خرج تر از اتومبیل سواری باشد باید حدس زد که آسمان ممالک متمدنه از کثرت آئرو پلان چه صورتی خواهد گرفت.
ضمیمه نمودن موتورهای کم‌قوه به آئرو پلان‌های بادی، دارای حسن دیگری نیز می‌باشد که پرواز را از جهت وزش باد منتقل ساخته یعنی با آن از هر نقطه می‌توان پرواز نمود.
آئرو پلان بادی هنوز مراحل طفولیت را سیر می‌نماید؛ ولی تکمیل آن به قدری سریع به نظر می‌آید که بی‌شک در آینده نزدیکی، بشر به این آرزوی خود نیز نائل گشته و مانند طیور می‌تواند با کمال سهولت در هوا پرواز و گردش نماید. این فکر که اول در آلمان ایجاد و انتشار یافت در سایر ممالک متمدنه نیز طرفداران زیاد که با تمام جدیت به تعقیب و تکمیل آن مشغول هستند پیدا نمود و سالی چند مرتبه تجارب و امتحانات تجدید شده و هر دفعه یک قدم فراتر به طرف مقصود می‌رود و ما هنوز خران‌سواری خود را به عنوان آنکه حفظ یادگار نیاکان واجب است دو دستی محکم گرفته و نمی‌خواهیم به تقلید هم‌نژادان اروپائی خود قدمی به طرف جلو برداریم.
ارسال نظر