بهزاد نبوی و توزیع کالا در ۱۳۶۰
ستاد بسیج اقتصاد علیه سرمایه‌داران
بهزاد نبوی یک عنصر و مدیر اثرگذار در دهه ۱۳۶۰ بود. او ضمن اینکه دستی در سیاست داشت به دلیل اعتمادی که نخست‌وزیر شهید رجایی و میرحسین موسوی به کار آمدی او نشان دادند، نقش سخنگوی دولت را بر عهده گرفت. او همچنین یکی از مسوولان اصلی در مذاکرات الجزایر بود. این مناصب موجب شده بود که او در گفت‌وگو با خبرنگاران همزمان درباره فعالیت ستاد بسیج اقتصادی، موضوع فروش برنج و دادگاه مربوط به پرونده الجزایر که به شکایت‌های ایران و آمریکا علیه هم رسیدگی می‌کرد بحث کند. بخش آخر دیدگاه‌های یکی از مردان شهید رجایی را می‌خوانید:
جالب این جا است که از میان دادخواست‌هایی که از طرف ما مطرح شده است، دادخواست راننده تانکری است که در طبس، آمریکایی‌ها نفت‌کشش را گرفتند؛ و برای کودتای ۲۸ مرداد دادخواستی تنظیم شده، البته برای مواردی مثل ۲۸ مرداد نمی‌توان مبلغ تعیین کرد، اما برای روشن شدن نقش آمریکا در کودتای خائنانه ۲۸ مرداد، تهیه شده است و از طرف مقابل دادخواست‌های بسیار غیرقابل قبولی تنظیم شده است، مانند دادخواست لیزانوف روسی که امتیاز شیلات شمال ایران را قبل از کودتای سوم اسفند داشته است و حالا نوه او که تبعه آمریکا شده است شکایت کرده است و علیه ایران بابت لغو قرارداد پدربزرگ روسی خود ادعای خسارت کرده است.
خبرهای خوش آینده
به هر حال، امیدواریم کار ما در دادگاه خیلی خوب پیش برود و در آینده خبرهای خیلی خوشی را به شما بدهیم؛ بعضا به من گزارش داده‌اند که آمریکا کارهای عجیبی در ارائه دادخواست‌ها کرده است و مثلا یک اعتبار اسنادی بانک مرکزی را یک شرکت آمریکایی جعل کرده که مبلغ آن چهارمیلیون و ششصدهزار دلار است. در مجموع همان طور که گفتم، کل ادعاهای ایران علیه آمریکا حدود ۳۲میلیارددلار و ادعاهای آمریکا علیه ایران حدود هشت‌میلیارد دلار است؛ البته تا لحظه‌ای که من اطلاع دارم.
نبوی افزود: وقتی دادخواست‌های خود را با دادخواست‌های آمریکا مقایسه می‌کنیم، می‌بینیم که حقانیت دادخواست‌های ما خیلی بیشتر از آمریکا است و طبعا حجم دادخواست‌های ما هم خیلی بیشتر است از نظر مبلغ و لذا ما مطمئن هستیم که اگر دادگاه بی‌طرفی خود را تا آخر حفظ کند، علی‌القاعده ما در دادگاه می‌توانیم بسیاری از مطالبات خود را از آمریکا بگیریم. ابتدای کار دادگاه هم با تخلفاتی که در اجرای مواد بیانیه الجزایر صورت گرفته، شروع می‌شود. اختلافات در نحوه اجرا و تخلفات و بعد به اصل دعاوی خواهد پرداخت.
عملکرد ستاد بسیج اقتصادی
مهندس نبوی در مورد عملکرد ستاد بسیج اقتصادی و کاهش فعالیت آن در ماه‌های اخیر اظهار داشت: همان‌طور که قبلا گفتیم، ستاد بسیج براساس مصوبه دولت شهید رجایی به وجود آمد. لازم بود بعد از تغییر دو سه دولت این مصوبه دوباره مورد تجدیدنظر قرار بگیرد و شرح وظایف ستاد دقیقا روشن شود و در چارچوب آن شروع به کار کند.
بخشی از دلایلی که ستاد موضع انفعالی به خود گرفته در ماه‌های اخیر همین بود. بخش دیگر مربوط به این است که طرح‌ها و برنامه‌های ستاد بسیج اقتصادی طوری بود که آن‌چنان هم با بخش‌هایی که منافع و سودهای کلان در جامعه می‌بردند درگیر می‌شد؛ لذا تا آن موقع با وجودی که فشار بنی‌صدر و لیبرال‌ها بود و همان‌طور که می‌دانید فشار زیادی علیه کوپن‌بندی، گران‌شدن بنزین، سهمیه‌بندی صابون به ستاد بسیج وارد شد، تا آن موقع ستاد بسیج تمام مشکلات را از پیش‌روی برمی‌داشت و جلو می‌رفت. کم‌کم بعد از یک‌مدتی ستاد دست به یک کارهایی زد و طرح‌هایی را مدنظر قرار داد که با منافع عده‌ای در تعارض و تضاد بود و این عده فعالیت شدیدی را علیه ستاد بسیج اقتصادی شروع کردند. اگر بروید به دکان بقال محل و بگویید چرا پنیر نیست، می‌گوید: برو از ستاد بسیج اقتصادی بپرس یا توی بازار اگر بروید و بپرسید مثلا چرا لیوان نیست، می‌گوید: برو از ستاد بسیج اقتصادی بپرس. این در اثر جوی است که این عده مخالفین ایجاد کردند، این مخالفین که خیلی از آنها در واقع به خاطر ضربه‌خوردن به منافعشان مقابله می‌کنند با دولت، مقابله می‌کنند با ستاد بسیج و تصمیم‌گیری‌های دولت؛ در حالی که تصمیمات ستاد بسیج اقتصادی همان تصمیم‌گیری‌های دولت است. ستاد بسیج یک نهاد مستقل جدا از دولت نیست، اصلا یک شخصیت مستقل ندارد. مجموعه‌ای است از وزرای اقتصادی، وزرای اجرایی یا نمایندگان تام‌الاختیار آنها که با هم می‌نشینند و تصمیماتی راجع به مسائل اقتصادی مملکت با توجه به شرایط بحرانی جامعه می‌گیرند؛ منتها این عده چون فکر می‌کنند الان تصمیم‌گیری‌های ستاد بسیج ممکن است به منافعشان لطمه بزند، علیه ستاد شروع به تبلیغ و سم‌پاشی و شایعه‌پراکنی کرده‌اند که بسیاری از آنها واقعیت ندارد. مسوول همه کمبودها و همه نارسایی‌ها در جامعه را اینها ستاد بسیج قلمداد می‌کنند و این یک جوی است که تا حدودی فروکش کرده است. بر اثر تبلیغات وسیعی که این عده می‌کنند و جاهای مختلفی که می‌روند حتی بعضا در بین دوستان هم نسبت به اقدامات، طرح‌ها و عملکرد ستاد، بدبینی‌هایی ایجاد شده که ستاد و دولت تلاش می‌کنند با کار توضیحی روشنگرانه، این مسائل را برای عموم مردم و خصوصا دوستان روشن کنند.
دفترچههای خانوار
نبوی در مورد دفترچههای توزیع خانوار اظهار داشت: همان‌طور که قبلا اعلام شده این دفترچه‌ها در سطح کل کشور فعلا پخش نمی‌شود و به عنوان آزمایشی در تهران پخش خواهد شد و برادران در تهران مشغول کار هستند. این چیزی جز آن شیوه‌ای که الان در تهران مرسوم است، منتها به طور ناهماهنگ اجرا می‌شود، نیست. می‌دانید الان در تهران محلات مختلف دفترچه دارند و محلاتی که دفترچههای منظمی دارند، همین اجناس و کالاهایی را که کم است بهتر به دست مردم می‌رسانند.
طرح برنج و مشکلات موجود
نبوی در طرح خرید برنج و اشکالات آن و اینکه آیا اصولا این طرح دنبال خواهد شد یا خیر، اظهار داشت: طرح برنج به نظر من یک طرح بسیار جامع و خوبی در شرایط بحرانی فعلی اقتصادی کشور است. این را من توضیح بدهم که بسیاری از طرح‌هایی که دولت و ستاد بسیج اقتصادی در زمینه‌های مختلف از جمله توزیع، اجرا می‌کند طرح‌هایی نیست که در آینده جزو برنامه‌ریزی‌های مبتنی بر اقتصاد اسلامی در جامعه ما باشد. اینها طرح‌هایی است که براساس اضطرار و شرایط ویژه در جامعه مطرح می‌شود و تعارضی هم با احکام اسلامی ندارد به مرحله اجرا در می‌آید. از جمله طرح برنج که با اهداف بسیار مهمی تدوین شد و به مرحله اجرا درآمد. این طرح با توجه به کمبودهای ناشی از صرفه‌جویی‌های ارزی، عدم امکان تامین نیازهای اساسی از طریق واردات، عدم کنترل برنج توسط دولت که یک کالای اساسی و حدود ده درصد از هزینه خوراک یک خانوار شهری را تشکیل می‌دهد، برای کنترل این کالا و برای مقابله با کمبودهای احتمالی ناشی از کمبود واردات و برای خودکفا کردن در زمینه برنج، طرح در ستاد بسیج اقتصادی مطرح و تصویب شد و به تایید شورای عالی اقتصاد و دولت جمهوری اسلامی ایران هم رسید. تا این جا طرح خوب است و اجرا شده و بحثی هم در آن نیست؛ ولی در مرحله اجرا باید گفت، دچار مشکلات و نارسایی‌هایی بودیم. در زمینه خرید مشکل عمده نداشتیم. طبق نظرسنجی‌ای که در شمال کردیم، حقایق جالبی به دست آمده است. اکثریت و تقریبا شصت درصد از روستاییان، از قیمت خرید برنج راضی نیستند با این که قیمت بالا است؛ ولی جالب‌تر این است که بیش از ۸۰درصد از همین روستاییان موافق با ادامه طرح برنج با دلایل کلی و دلایل مملکتی هستند و این برای ما امیدوارکننده بود که روستایی به‌رغم احساس فروش ارزان برنج با وجود این، از طرح راضی است؛ چرا می‌گوید: دولت در جنگ است و باید بتواند کالاهای اساسی را کنترل کند. می‌گوید: این خوب است به طور اساسی و ممکن است اگر دولت دستش را از روی این کالا بردارد، یک سری محتکر، یک سری واسطه بیایند و قیمت بالاتر هم به ما پیشنهاد کنند و برنج ما را بخرند؛ چون در اثر مشکلاتی که در توزیع داشتیم برنج قاچاق شده و بازار سیاه پیدا کرده. این را خودش می‌فهمد. مهم‌تر اینکه اکثریت این روستاییان از نحوه اجرای این طرح توسط مامورین دولتی، توسط جهاد، توسط برادران وزارت کشاورزی اظهار رضایت کردند؛ در حالی که شایعاتی که عده‌ای از محتکرین و واسطه‌ها راه انداخته‌اند و به گوش خیلی‌ها رسانده‌اند، این است که نحوه خرید بسیار بد بوده است و همه روستاییان ناراضی هستند؛ در حالی که نظرسنجی ما خلاف این را نشان می‌دهد.
مسافرت خود ما به استان مازندران و گیلان خلاف این را نشان می‌دهد و روستاییان در این دو استان با این طرح دولت به عنوان یک حرکت صحیح و ضروری در شرایط فعلی برخورد کردند و اما این کار دو بخش داشت: یک بخش آن، خرید برنج بود که به نظر من با موفقیت توام بوده است و یک بخش آن توزیع بود که به نظر من موفقیت در امر توزیع کم بوده است.
اجرای طرح برنج
وقتی که طرح برنج اجرا می‌شد، دستگاه‌های اجرایی برای آن که بتوانند برنج را بخرند، مجبور شدند دروازه‌‌های شمال را ببندند. همین که دروازه‌ها بسته شد، عده‌ای که برنج از سال گذشته داشتند، این برنج را احتکار کردند. به این ترتیب تا برنج خریداری شود و در سطح شهر‌‌های مختلف توزیع شود، یک زمانی طول کشید، یک ماه و نیم تا دو ماه طول کشید. این دو ماه، شهرها و مصرف‌کننده‌ها بدون برنج ماندند؛ طبیعی است که وقتی برنج به بازار عرضه شد، یک ولع خاصی در جامعه داشت که باعث شد برنج بلافاصله جذب شود و ولع از بین نرود و بعضا هم نامتعادل توزیع می‌شد و مشکلاتی در این زمینه وجود داشت که الان وزارت بازرگانی به شدت در تلاش است و کمیته توزیع ستاد بسیج هم که تازه به راه افتاده، به شدت در تلاش است تا این مشکلات توزیع را برطرف کند.
نبوی در پاسخ به این سوال که گفته می‌شود رسیدگی به دادخواست‌ها در دادگاه لاهه، ۳۰ سال یا بیشتر طول بکشد و در این صورت چه نفعی در اقامه دعوی دارم، اظهار داشت: البته موقعی که تصور می‌کردیم دادخواست‌های آمریکا علیه ما زیاد است، فکر می‌کردیم که ۳۰سال طول کشیدن دادگاه مساله مهمی نیست؛ ولی الان با توجه به اینکه دادخواست‌های ما از نظر مبلغ زیاد است، باید تلاش کنیم که داوری را سریع‌تر به کار اندازیم، مشکلات موجود را در کار داوری برطرف کنیم و اگر لازم شود با نیروی بیشتر و فعال‌تری در این کار وارد شویم.
به هر حال، دعاوی بین‌المللی این چنین که در مجموع پنج هزار دادخواست مطرح می‌شود، طول می‌کشد. این که دادخواست‌ها را چرا به دادگاه داده‌ایم و چه نفعی در آن داشته‌ایم، خب! اگر ما نمی‌دادیم، آمریکا می‌داد و دادگاه سی سال دادخواست‌های آنان را بررسی می‌کرد و بالاخره چهار دادخواست آنها را هم می‌پذیرفت. ما ناچار بودیم وقتی آمریکا علیه ما دادخواست به دادگاه می‌دهد، ولو این که مبلغ دادخواست هم کمتر بود، ما هم دادخواست متقابل بدهیم. اگر این کار انجام نمی‌شد، در واقع آنچه آمریکایی‌ها اول پیش‌بینی می‌کردند، انجام می‌شد.
سرپرست دفتر هماهنگی همچنین در پاسخ به اینکه آیا تاکنون لیستی از اموال و داراییهای شاه در آمریکا تهیه شده است یا نه، گفت: متاسفانه خیر! این هم از مواردی است که آمریکا تخلف کرده است. قرار بود که همه اتباع و شهروندان آمریکایی لیست اموال و داراییهای شاه را به دولت آمریکا اطلاع دهند و دولت آمریکا در این مورد گزارش بدهد به ما تا به حال دولت آمریکا هیچ گزارشی به ما نداده است. البته ممکن است ادعا شود که شاه و بستگانش اموالی در آمریکا ندارند؛ چون ما خودمان باید اعتراف کنیم و بارها گفته‌ایم هیچ بخشی از ثروت‌‌های شاه و بستگانش را تاکنون نتوانسته‌ایم کشف کنیم.
جالب است که روزهای آخری که بنی‌صدر رییس‌جمهور بود، هیاهویی به راه افتاد که بانک مرکزی و نوبری رییس وقت آن، مقداری از جواهرات فرح را در سوئیس ضبط کرده و حکم توقیف روی آن صادر کرده‌اند. بعد از چند ماه فهمیدیم که هیاهو برای هیچ بوده و جواهرات اگر هم مال فرح بوده، به نام یک تبعه آفریقای جنوبی و یکی دو نفر نظیر اینها بوده است و هزینه دادرسی را هم دادیم و متوجه شدیم که با پول این ملت، نوبری هیاهو به راه انداخته است که مثلا اموال شاه و بستگانش را مصادره کرده‌ایم.
در‌حال‌حاضر، سرنخی از اموال و داراییهای شاه در آمریکا نداریم و به نظرمان هم نمی‌رسد که چیزی گذاشته باشند در آمریکا بماند، ولی مصرانه و مجدانه مشغول پیگیری هستیم و از کلیه هموطنان هم می‌خواهیم در این زمینه به هر شکلی که می‌توانند با ما همکاری کنند.
نبوی در زمینه سیاست ستاد بسیج اقتصادی در قبال تعاونی‌ها گفت: تعاونی‌ها زیرنظر وزارت بازرگانی شکل گرفته است. ستاد بسیج، دستگاه اجرایی نیست که با آنها ارتباط داشته باشند، بلکه دستگاه طراح، هماهنگ‌کننده و ناظر است. یک چیز کلی را من توضیح می‌دهم و آن این است که سیاست دولت این نیست که ما کسبه جزء را از بین ببریم.
تعاونی‌ها هم که تشکیل می‌شود، نباید عواملی باشد برای از بین بردن کسبه جزء که عمدتا افراد صحیح‌العمل مسلمان و متعهد به انقلاب اسلامی هستند و بافت سنتی توزیع ما را که خیلی هم خوب است، تشکیل می‌دهند و اگر اینها نباشند همه باید با یک پیکان به سوپر مارکت‌ها بروند. سیاست ما بر این است که اینها از بین نروند. تعاونی‌ها هم باید به شکلی عمل کنند که به اینها ضربه نخورد.
ارسال نظر