خاطرات -مشکل بودجه و استعفای امینی-۳
نگرانی امینی و خوش‌بینی آموزگار
جهانگیز آموزگار واجد این شرایط بود. مع‌هذا نگرانی دکتر‌امینی نسبت به عمق وخامت وضعیت اقتصادی به حدی بود که در موقع معرفی ایشان به مدیران کل و روسای ادارات وزارت دارایی از ذکر مشکلات موجود خودداری نکرد:
... موضوع کسری بودجه مطلب جدیدی نیست و همیشه وجود داشت و وظیفه ما این است که در این مورد به مردم توضیح دقیقی بدهیم، چون آن‌هایی که در مورد کسری بودجه بدهکارند، کم‌کم دارند طلبکار هم می‌شوند. کسری فعلی ما مربوط به یک مقدار قروض خارجی که از سال گذشته و سال‌های قبل باقی مانده. در سال گذشته ۱۵میلیون دلار به بودجه کشور و ۱۵میلیون دلار به ارتش ما کمک شده و ما توانستیم با کوشش فراوان کسری ارزی سال قبل را جبران کنیم.
سال جاری هم از این لحاظ سال آسانی نیست. برنامه تثبیت اقتصادی و محدودیت واردات، لغو ضمانت‌نامه گمرکی و نظایر آن درآمد ما را کم می‌کند. اگر سال قبل وضع گمرکی
کم و بیش خوب بود، به علت آن بود که اجناس موجود در گمرک زیاد بود و به اضافه گمرک طلب‌هایی داشت که با وجود آن‌ها وضع گمرک خوب بود، اما امسال قروض خارجی‌ها هم به بودجه تحمیل می‌شود و بحران سال گذشته روی میزان وصولی مالیات بر درآمد هم تاثیر خواهد داشت...
مملکتی که درآمدش محدود است باید خرج محدود داشته باشد و با هو و جنجال و چوب و چماق نمی‌شود، مالیه مملکت را اصلاح کرد. ما در سال گذشته وضع پول مملکت را سالم کردیم و همین طور وضع بازرگانی کشور که به نظر اشخاص وارد و منصف بهبودی مخصوص پیدا کرد. وضع اعتبارات هم سر و سامانی گرفت. می‌ماند مالیه مملکت که این کار دیگر تنها مربوط به دارایی نیست، بلکه همه وزارتخانه‌ها باید این قسمت را مورد نظر قرار دهند و خرج بی‌خود نکنند...
نگرانی‌ای که در سخنان دکتر امینی موج می‌زند، در خوش‌بینی‌ای که در اظهارات دکتر آموزگار مشهود است، برای مدتی رنگ می‌بازد:
... مشکلات وزارت دارایی بسیار مهم است و بحران مالی‌ای که ما در آن هستیم یکی از بزرگ‌ترین بحران‌های مالی دوران معاصر می‌باشد. با وجود این بنده معتقدم که این مشکلات قابل حل است و در حال حاضر شرایطی برای حل آن وجود دارد که اگر این شرایط و حداقل را از ما بگیرند بنده هم مرخص می‌شوم. کار مهم ما سه چیز است. اول بودجه، دوم تشکیلات، سوم رابطه ما با وزارتخانه‌های دیگر.
فردای آن روز دکتر آموزگار درباره برنامه کار خود اطلاعاتی در اختیار نمایندگان جراید و رادیو گذاشت:
... در مورد بودجه امسال، پنج ماه است که مطالعه می‌شود و تقریبا تمام جوانب آن روشن است. مهم‌ترین دلیل عدم تصویب بودجه فقط کسری عظیم آن است که بین ۱۱۰۰میلیون تا ۱۲۰۰میلیون تومان می‌باشد. البته این کسری مورد قبول نیست، چون کسری مزبور در مقابل پیشنهاد خرج دستگاه‌های دولتی پیدا شده. وقتی ما پیشنهاد را قبول نکنیم، طبعا به همان اندازه هم کسری نخواهیم داشت...
ما در حال حاضر دو بودجه اداری و عمرانی داریم. در مورد بودجه اداری عقیده من این است که بودجه جاری باید به دو قسمت تقسیم شود: یک قسمت بودجه هسته‌ای و اصلی که به هیچ وجه نباید کسری داشته باشد. قسمت دیگر بودجه فرعی است که البته آن را تصویب و تایید می‌کنیم، منتها به شرط پیدا شدن درآمد.بودجه هسته‌ای شامل حقوق و مزایا و مخارج فنی خواهد بود که درآمد فعلی ما هم کفاف آن را خواهد کرد. بنابراین بودجه اصلی بدون کسری تنظیم خواهد شد...
اما این که آیا در بودجه هسته‌ای هزینه معادل درآمد خواهد بود یا نه، کوشش شخص بنده و سایر وزرا این است که این تعادل را به وجود بیاوریم. شب گذشته موافقت‌نامه‌ای بین من و وزرا تصویب شد که وزرا کار بودجه را فقط مربوط به وزارت دارایی ندانند و همه مسوول آن باشند و در آن صورت مطمئنا هزینه کاهش خواهد یافت.چند روز پس از انتصاب دکتر‌آموزگار، مهندس صفی اصفیا، قائم‌مقام نخست‌وزیر در سازمان برنامه نیز به دلایل خاصی از سمت خود استعفا داد. دکتر امینی که مصمم بود همه وسایل لازم را در خدمت آخرین شانس موفقیت دولت خود قرار دهد، به صفی اصفیا قول همه گونه حمایت و همکاری داد. انتصاب سیروس سمیعی به معاونت دکتر آموزگار از طرف ایشان اقدام مهمی در راستای جلب اطمینان سازمان برنامه به دولت دکتر امینی بود. مهندس اصفیا از تحقیقات بی‌نهایت بازرسان وزارت دادگستری در سازمان برنامه که قبل از بازداشت ابوالحسن ابتهاج شروع شده بود و «محیط فوق‌العاده متشنج و رعب‌آوری به وجود آورده بود»، شکایت داشت.در نتیجه این اقدامات راه فعالیت دکتر آموزگار هموار شد. روز ۱۳ تیر ماه، وزیر دارایی به خبرنگار اطلاعات گفت:عصر دیروز بودجه چندین وزارتخانه به همان شکلی که وزارت دارایی تنظیم کرده بود، با کمک و تایید وزرای مربوطه به تصویب رسید. عصر امروز بودجه وزارت فرهنگ و شهربانی و ژاندارمری مطرح خواهد شد و فردا هم بودجه وزارت جنگ مورد بررسی قرار می‌گیرد. امیدوارم تا عصر فردا بودجه کل به تصویب هیات وزیران برسد. البته مذاکره درباره بودجه این دسته از سازمان‌ها طولانی‌تر از دستگاه‌های دیگر است، زیرا همان طوری که قبلا هم گفتم سازمان‌های مزبور احتیاجات ضروری و مهمی دارند که باید واقعا مورد بررسی قرار گیرد؛ اما در مورد تامین اعتبار همه احتیاجات سازمان‌های مزبور، دست وزارت دارایی به علت نداشتن پول بسته است. به این جهت چنانچه بیش از پیش‌بینی وزارت دارایی برای سازمان‌های مزبور اعتبار لازم باشد، باید منبع درآمد آن از طرف خود هیات وزیران تعیین گردد.
ارسال نظر