دستور شاه برای تثبیت نرخ خواروبار

غلامرضا نیک‌پی

روز ۲۲ دی ماه ۱۳۴۳ حسنعلی منصور نخست‌وزیر، عطاءالله خسروانی وزیر کار، صفی اصفیا، مدیرعامل سازمان برنامه و بودجه، علینقی عالیخانی وزیر اقتصاد، امیرعباس هویدا وزیر دارایی، غلامرضا نیک پی و جواد منصور معاونان نخست وزیر با حضور شاه جلسه شورای اقتصاد را برگزار کردند.

موسسات خصوصی باتری‌سازی شاه گفت: حدود و چگونگی فعالیت موسسات خصوصی باتری‌سازی از چه قرار است؟

وزیر اقتصاد به عرض رساندند فعالیت این قبیل موسسات از چندی قبل آغاز شد. از طرف وزارت اقتصاد به آنها توصیه گردید با کارخانجات باتری‌سازی نیرو تماس حاصل و حوائج خود را حتی‌المقدور از طریق آن کارخانجات مرتفع نمایند. در حدود

۴ ماه قبل یکی از این موسسات سفارش خرید تعداد ۳۰ هزار جعبه باتری به کارخانجات نیرو داده است، ولی هنوز تحویل نشده.

شاه گفت: با توجه به آنکه کارخانجات باتری سازی نیرو کاملا مجهز بوده و سرمایه عظیمی در ایجاد آنها به کار رفته و اکنون به میزان معتنابهی کمتر از ظرفیت خود کار می‌کند، جا دارد نیازمندی‌های دستگاه‌های دولتی و حتی احتیاجات خصوصی از این راه تامین شود تا با افزایش مقدار تولید بهای هر واحد تقلیل یافته، قدرت رقابت کارخانه زیادتر شده و در زمان کوتاهتری سرمایه دولت برگشت داده شود، لذا لازم است طرق عملی حل این موضوع را بررسی و نتیجه را هرچه زودتر گزارش نمایید.

بهره‌برداری از معادن کشور

شاه گفت: باید از معادن مس کشور که محصول آن مورد نیاز کارخانجات ارتش نیز می‌باشد حداکثر بهره‌برداری به عمل آید.

وزیر اقتصاد به عرض رساندند تاکنون به علت هزینه زیاد و احتمال خطر از دست دادن سرمایه اشخاص، رغبت زیادی به بهره‌برداری از معادن مس کشور نشان نداده‌اند، اکنون وزارت اقتصاد مشغول تجدیدنظر در سازمان اداره کل معادن و ایجاد تشکیلات جدیدی است تا مستقیما و راسا وارد عملیات اکتشاف و بهره‌برداری گردد و پس از طرح و تصویب در هیات دولت فعالیت این سازمان آغاز خواهد شد.

شرکت‌های تعاون مصرف

نخست‌وزیر به عرض رساندند به منظور تقلیل و تثبیت نرخ خواربار تهران، دولت در نظر دارد فعلا تا ۱۰ میلیون ریال اعتبار نقدی و همین میزان هم اعتبار جنسی در اختیار شرکت تعاون مصرف ارتش قرار دهد که اجناس مورد نیاز را خریداری و در نقاط مختلف شهر عرضه کند. شاه گفت: اساس سیاست دولت باید بر پایه تقویت شرکت‌های تعاون تولید و مصرف باشد تا بتوان با از بین بردن دلال‌ها قیمت‌ها را تقلیل داد. نیک‌پی و ساسانی موضوع را بررسی و نتیجه را گزارش نمایند.

سازمان ماهی ایران

نخست‌وزیر به عرض رساندند برای حفظ، ازدیاد، پرورش و نظارت نسبت به بهره‌برداری صحیح از ذخایر ماهی آب‌های کشور و توسعه صادرات ماهی و برای بهبود وضع زندگی ساکنین سواحل ایران طرحی به منظور ایجاد سازمان ماهی ایران از طرف سازمان برنامه تهیه شده است که خلاصه آن نیز قبلا بشرف عرض همایونی رسیده، اکنون با کسب اجازه از پیشگاه مبارک ملوکانه دبیر جلسه عین طرح را قرائت می‌نماید.

دبیر جلسه مفاد طرح را عینا قرائت و در هر مورد توضیحاتی به عرض رساندند.

شاه گفت: با توضیحاتی که داده شد بهتر است شرکت‌های شیلات شمال و جنوب هر یک جداگانه کار خود را ادامه دهند و برای اتخاذ تدابیر لازم جهت حفظ و تکثیر ماهی و نظارت کلی بر فعالیت شرکت‌های مزبور مقتضی است اداره‌ای در وزارت کشاورزی یا دارایی ایجاد شود. چگونگی این موضوع را وزیر دارایی و روسا، دو شرکت شیلات شمال و جنوب بررسی و مخصوصا توجه نمایند که در عملیات این دو شرکت تداخل وظایف رخ ندهد و ترتیب انتقال تاسیسات شیلات شمال در جنوب به موسسه شیلات جنوب داده شود و موضوع عمران سواحل کشور و کمک به مردم آن مناطق را سازمان برنامه و وزارت کشور مورد مطالعه و اقدام قرار دهند.

توسعه شبکه برق در ایران

نخست‌وزیر به عرض رساندند چون امر فرموده‌اند وزرا در موارد ضروری در جلسات شورا حضور به هم رسانیده و موضوعات مربوطه را به عرض برسانند، در این جلسه وزیر آب و برق گزارش اقداماتی که در زمینه توسعه شبکه برق صورت گرفته بشرف عرض همایونی می‌رساند.

وزیر آب و برق به عرض رساندند در برنامه‌های عمرانی سابق اقداماتی در راه توسعه صنایع برق به عمل آمد و ظرفیت دستگاه‌های نصب شده برق در سراسر کشور به تدریج افزایش یافت و در فروردین ۴۳ به ۴۳۰ هزار کیلووات بالغ گردید. مهم‌ترین مراکز تولید برق عبارت بودند از: سد پهلوی به قدرت ۳۰ هزار کیلووات - سد کرج ۸۰ هزار کیلووات و سد سفیدرود به قدرت ۳۵ هزار کیلووات.

در سال ۴۱ سازمان برق ایران و در سال ۴۳ وزارت آب و برق تاسیس شد و اخیرا نیز مقدمات تشکیل شرکت‌های منطقه‌ای برق آماده شده است. در ظرف ۸ ماه گذشته قراردادهایی برای واحدهای برق منعقد شده که با نصب کلیه آنها به زودی قدرت تولید برق کشور به ۶۸۰ هزار کیلووات و تا ۳ سال دیگر به یک میلیون کیلووات بالغ خواهد گردید. وزارت آب و برق در نظر دارد شبکه برق را در شمال ایران به یکدیگر متصل و از ضایعات جلوگیری نماید.

برق را باید به منزله شالوده بنای اقتصادی محسوب داشت، نیرو تهیه کرد و در اختیار مصرف‌کننده قرار داد و تا مساله برق به طور کلی حل نشود موضوع توسعه صنایع و نیز بهره‌برداری کافی از آب‌های زیرزمینی تا حدود زیادی معطل خواهد ماند.

مدیرعامل سازمان برنامه به عرض رساندند برای تامین برق مناطق مختلف کشور بهتر است واحدهای استاندارد در نظر گرفت و یک جا آنها را به مناقصه گذاشت که ارزانتر تمام شود.

وزیر اقتصاد به عرض رساندند حسب‌الامر مبارک ملوکانه وزارت اقتصاد در نظر دارد چند نفر از بهترین و معروف‌ترین متخصصین آلومینیوم را از خارج دعوت و موضوع ایجاد صنعت آلومینیوم‌سازی را بررسی نماید و گزارش آن به زودی تقدیم خواهد گردید، ولی آنچه مسلم است برای ایجاد صنعت آلومینیوم ناچار باید برق به میزان کافی و به قیمت ارزان در اختیار داشت تا محصولات آن قابل رقابت باشد.

شاه گفت: بدون داشتن برق، صنعت توسعه کافی پیدا نمی‌کند، ولی برنامه‌های توسعه شبکه برق ما باید به طرزی هماهنگ و متناسب با افزایش نیازمندی‌های مردم پیشرفت نماید تا سرمایه‌ها راکد نماند.

با توسعه شبکه برق در نقاطی که آب‌های سطحی کمتری دارند کشاورزان آن مناطق می‌توانند با حفر چاه‌های عمیق کشت خود را براساس مکانیزاسیون روی مقیاس صحیح انجام دهند. پس از برگزاری تشریفات مناقصه مربوط به خرید واحدهای جدید برق، قانون مربوطه هرچه زودتر تهیه شود تا امکان استفاده از اعتبارات خارجی میسر گردد. موضوع ایجاد کارخانه آلومینیوم‌سازی بسیار مهم است و باید هرچه زودتر گزارش آن تهیه شود.

ضمنا مساله انتقال گاز سراجه به اصفهان و تامین بقیه نیازمندی‌های آن شهرستان را از طریق برق تولیدی از سد کارون مورد بررسی قرار دهید.

جلسه مدت سه ساعت و نیم ادامه داشت و در ساعت هشت و نیم بعدازظهر پایان یافت.