شیخ سرخ نفت
«زکی یمانی»، وزیر نفت سابق عربستان در دنیای نفت جهان و حتی در میان ایرانیان میانسال علاقهمند به مسائل نفت، چهرهای نام آشنا است، اما کمتر کسی است که نام عبدالله طریقی مشهور به شیخ سرخ که رقیب یمانی بود را شنیده باشد. در روزگاری که میدانهای نفتی خاورمیانه در تملک و تسلط شرکتهای بزرگ غربی بود، عبدالله طریقی برای نخستین بار از ملی کردن میدانهای نفتی در خاورمیانه سخن گفت. او که در ۱۹۲۰ در عربستان متولد شده بود، در دو رشته شیمی و زمینشناسی تحصیل کرد و برای آشنایی با صنعت نفت به استخدام شرکت تکزاکو درآمد و با تجربهای که اندوخته بود، در سال ۱۹۴۸ به عربستان بازگشت. او موسس شرکت نفت و معادن بود که بعدها به وزارتخانه تبدیل شد. عبدالله طریقی در این شرکت افرادی متخصص و کارآزموده تربیت کرد که هشام ناظر از وزرای اسبق نفت عربستان یکی از آنها بود. شیخ سرخ لقبی بود که به دلیل حمایتهای طریقی از فعالیتهای عبدالناصر به او داده شد. گرایشهای ناسیونالیستی طریقی نوعی بدبینی در وی نسبت به شرکتهای غربی ایجاد کرده و او در سخنرانیهایش این مساله را آشکار میکرد. سخنان او بیدارگر بود و در میان کشورهای دیگر بازتاب داشت. گفته میشود حرفهای او بود که موجب شد دولت عراق در اول ژوئن ۱۹۷۲ حوزه شمالی منطقه عملیاتی شرکت نفت را ملی اعلام کند. این اتفاق در زمانی رخ داد که عبدالله طریقی در بغداد بود و گفته میشود متن سخنرانی حسن البکر را که در آن شرکتهای غربی خطرناک خوانده شده بود را او تهیه کرده بود.
ملک فیصل پسر دوم ابن مسعود هنگامی که در ۱۹۶۲ بر تخت سلطنت نشست، عبدالله طریقی را دارای افکار رادیکال تشخیص داد که مانع از اجرای طرحهای او میشود و به همین دلیل او را از وزارت نفت خلع کرد و یمانی ۳۲ ساله را به جای او منصوب کرد. عبدالله طریقی، طراح ملی شدن میدانهای نفتی و مخالف سیاستهای دولت وقت عربستان و شرکتهای بزرگ نفتی، از آنجا که همواره با مواضع رادیکالی و دیدگاههای ناسیونالیستی در مجامع عمومی حاضر میشد، از شرکت در اجلاس فوقالعاده اوپک در ۱۹۷۲ باز ماند. این کار توسط دولت لبنان انجام شد که میزبان اجلاس اوپک بود و قرار بود در آن طرح ملی شدن نفت عراق به بحث گذاشته شود. در این اجلاس شایعه شده بود که طریقی به مقامهای عراقی گفته است، اگر آنها نفت خود را ملی کنند، عربستان نیز یک سال بعد، آرامکو را ملی خواهد کرد. زکی یمانی در این اجلاس به دلیل حمایت ملک فیصل حاضر بود به رغم مخالفت با طرحهای طریقی، سرانجام زبان به تایید رویداد عراق گشود و از اوپک خواست که از اقدام عراقیها حمایت کرده و مانع از تعرض شرکتهای نفتی به این کشور شوند.
ارسال نظر