اسفندیار را تقدیر کشت

شاهنامه، نامه گرامی و گرانسنگ هزاره‌ها و زیستنامه تیره و تبار ایرانی در پهنه تاریخ است. افزون بر این، بی‌هیچ گمان وگزافه، شاهکار ادبی است که حتی اگر آن را برترین شاهکار حماسی جهان بدانیم، به بیراهه نرفته‌ایم. از میان داستان‌های شاهنامه، داستان پرآوازه رستم و اسفندیار، خردنامه‌ای است که اندیشه‌ها و دیدگاه‌های فردوسی به روشنی در آن باز تافته و پدیدار شده است. اسفندیارنامه عنوان کتابی از محمدجعفر محمدزاده است که ظرف مدت کوتاهی پس از توزیع در بازار کتاب، به چاپ دوم رسید.

در این کتاب که با نثری شاعرانه و در عین حال روزنامه‌ای نگاشته شده، خوانندگان با سویه‌ای دیگر از نبرد این دو پهلوان نامدار ایرانی آشنا می شوند. نگاهی دوباره و دیگرگونه به سرشت اسفندیار از ارجمندترین و خوشنام‌ترین پهلوانان شاهنامه از دیگر ویژگی‌های اثر محمدزاده است. به گفته وی اسفندیار، پهلوانی است که هر چند زندگی‌اش سراسر با رنج و اندوه آمیخته است، اما یادآور برومندی، دلیری و دلاوری است. مرگ وی بر دستان رستم خوشایند نمی‌نماید و فردوسی با همه دلبستگی که به رستم دارد، به انگیزه این کشتار، زبان به نکوهش او گشوده است.

نگارنده همچنین در «اسفندیارنامه» تلاش کرده است در روایت خود سرشت مردمی، آیینی و پهلوانی اسفندیار و اسطوره رویین‌تنی او را رمزگشایی کند. همچنین اسطوره هفت خوان اسفندیار که در برابر آوازه هفت خوان رستم کمتر گوش آشناست دراین اثر، بازکاوی و شرح داده می‌شود. «اسفندیارنامه» در نزدیک به ۲۲ فصل نگاشته و مطالبی نظیر اسفندیار در متون کهن، رویین تنی اسفندیار، مرگ گرگسار به دست اسفندیار، گشایش رویین دژ، لشگرکشی به زابل، فرمان گشتاسب برای نبرد با رستم و آغاز هفت خوان اسفندیار را دربرمی‌گیرد. مرگ این پهلوان شاهنامه دیگر موضوعی است که محمدزاده در کتاب خود به آن توجه نشان می‌دهد و تلاش دارد آن را رمزگشایی کند. به گفته نگارنده، فردوسی گشتاسب را بی‌آزرم و فرزندکش و جاه پرست نمی‌دانسته و تا اندازه‌ای او را از بهتان ناروای فرزندکشی پاک کرده است. تلاش گشتاسب از منصرف نمودن اسفندیار برای رفتن به سیستان و نبرد با رستم حتی با قول سپردن تاج و تخت به او از جمله شواهدی است که نشان می‌دهد آنچه درباب او در برخی منابع گفته شده، تا چه میزان بر مبنای غرض‌ورزی و یا برداشت ناصواب بوده است.

«اسفندیارنامه» در پایان مرگ پهلوان شاهنامه را سرنوشت ناگزیری می‌داند که چشم به راه وی داشته است. نگارنده در همین رابطه از اسفندیار به عنوان کشته تقدیرنام می برد و برای تایید گفتار خود گفته‌ای از سرامی را شاهد می‌آورد: « به باور شاهنامه کسی نمی‌تواند از مرگ بگریزد و حتی نمی‌تواند لحظه زمان وقوع آن را پس و پیش کند؛ چنان که می‌دانیم این همان باور است که کتاب آسمانی ما قرآن بر آن تاکید ورزیده است...»

«اسفندیارنامه» در ۹۵ صفحه با شمارگان هزار نسخه و قیمت ۲۵۰۰ تومان توسط نشر امرود به بازار کتاب عرضه شده است.