گروه تاریخ اقتصاد- امروز در تقویم روز بزرگداشت حکیم خیام نیشابوری نامگذاری شده است. این فیلسوف، ریاضی‌دان، منجم، نویسنده و شاعر ایرانی ۲۸ اردیبهشت ۴۲۷ خورشیدی در نیشابور به دنیا آمد. وی، منجم دربار ملکشاه سلجوقی بود. یکی از برجسته‌ترین کارهای وی را می‌توان اصلاح گاهشمار ایران در زمان وزارت خواجه نظام‌الملک دانست. وی در ریاضیات، علوم ادبی، دینی و تاریخی استاد بود. نقش خیام در حل معادلات درجه سوم و مطالعات‌اش درباره اصل پنجم اقلیدس نام او را به عنوان ریاضی‌دانی برجسته در تاریخ علم ثبت کرده‌است. ابداع نظریه‌ای درباره نسبت‌های هم‌ارز با نظریه اقلیدس نیز از مهم‌ترین کارهای اوست.

خیام را به عنوان منجم و فلیسوف در جهان می‌شناسند. القفطی، مورخ، درباره حکیم نیشابور می‌نویسد: او به تدریس فلسفه یونان می‌پرداخت و در حکمت و نجوم بی‌مانند بود. زکریا بن محمد قزوینی درباره منجم بودن او می‌نویسد: عمر خیام در عصر ملکشاه می‌زیست و سلطان اموال فراوانی به وی داد تا آلات رصد کواکب را خریداری کند، ولی به زودی سلطان به رحمت ایزدی پیوست و این مهم انجام نیافت.درباره قدرت حافظه او روایت کرده‌اند که وی کتابی را در اصفهان هفت بار مرور کرد و چون به نیشابور بازگشت از بر خواند و وقتی مقایسه کردند بین گفته او و متن کتاب تفاوتی در میان نبود!

شایستگی وی در نجوم به حدی بود که وقتی ملکشاه خواست تقویم را تصحیح کند او یکی از هشت مصحح بوده و نتیجه این اصلاح، تاریخ جلالی است. به علاوه خیام یک جدول نجومی به نام زیج ملکشاهی تصنیف کرد که بعدها شهرت بسیاری یافت و مورد استفاده دانشمندان قرار گرفت. خیام تالیفات و ایده‌های بسیاری در زمینه نجوم دارد. سلطان جلال‌الدین ملکشاه سلجوقی از خیام به همراه دیگر دانشمندان به نام هم عصر وی به منظور تاسیس و اداره رصدخانه دعوت به عمل می‌آورد و به همین منظور وی به اصفهان رفته ومدت ۱۸ سال در آنجا زندگی کرد.

در این مدت خیام و همکارانش موفق به اندازه‌گیری طول سال خورشیدی به میزان ۳۶۵ روز می‌شوند که فقط دارای یک ساعت خطا به ازای هر ۵۵۰۰ سال است در حالی که تقویم گریگوری که ۴ قرن بعد در اروپا تنظیم شد دارای یک روز خطا در هر ۳۳۳۰ سال است.

همچنین او به همراه همکارانش تصحیحات و اصلاحات فراوانی را در تقویم پارسی که بر مبنای تقویم هندی پایه‌ریزی شده بود، انجام دادند که در نهایت در ۱۵ مارس سال ۱۰۷۹ میلادی سلطان ملکشاه این تقویم را به عنوان تقویم رسمی ایرانیان پذیرفت.این تقویم که به تقویم جلالی معروف است از قرن ۱۱ میلادی تا اوایل قرن بیستم در ایران استفاده می‌شد و همچنین مبنای اصلی تقویمی است که امروزه در ایران و افغانستان مورد استفاده قرار می‌گیرد. گفته شده که خیام به تئوری خورشید مرکزی و چرخش زمین به دور آن معتقد بوده است. خیام در رسالات مربوط به نجوم بیان کرده که زمین به دور محور خود می‌چرخد که این امر پیدایش روز و شب را موجب می‌شود.همچنین وی معتقد بوده که ستارگان اجرام ساکنی در فضا هستند؛ چرا که اگر آنها به دور زمین می‌چرخیدند به واسطه جرم بزرگ شان سوخته و تبدیل به خاکستر می‌شدند. بعضی از ایده‌ها و نظریات خیام در علم ستاره‌شناسی و نجوم در زمان رنسانس به اروپا منتقل و زمینه‌ساز تحول علم نجوم در جهان مدرن شد.قدیمی‌ترین کتابی که از خیام نامی به میان می‌آورد، «چهارمقاله» تالیف نظامی عروضی است که خیام را در ردیف منجمان می‌شمارد. در «تاریخ بیهقی» نیز از خیام سخن رفته است. از این اثر معلوم می‌شود که خیام علاوه بر ریاضیات و نجوم و طب در لغت و فقه و تاریخ نیز دست داشته است. رساله‌ فی‌ براهین‌ الجبر والمقابله مع‌ خمسه‌ الواح‌ للاشکال، که‌ با مقدمه‌ ۵۲ صفحه‌ است.رساله فی‌ شرح‌ ما أشکل‌ من‌ مصادرات‌ کتاب‌ اقلیدس،‌ که‌ نسخه‌ای‌ از این‌ کتاب‌، در کتابخانه‌‌ لایدن‌ هلند موجود است. شادروان‌ جلال‌ همایی‌ آن‌ را چاپ‌ و به‌ فارسی‌ ترجمه‌ کرده‌ است.زیج‌ ملکشاهی، یا زیح‌ جلالی‌، که‌ خیام‌ یکی‌ از مو‌لفان، و شاید مهم‌ترین آنان‌ بوده‌ است.رساله فی‌ الطبیعیات، که‌ بیهقی‌ و شهرزوری‌ از آن‌ یاد کرده‌اند.رساله فی‌ الوجود، که‌ خیام‌ آن‌ را برای‌ «فخرالملک‌ بن‌ المؤ‌ید» نوشته‌ است. نسخه‌ای‌ از آن‌ در موزه بریتانیا موجود است‌ و در اول‌ کتاب‌ نوشته، «رساله بالعجمیه لعمربن‌ الخیام‌ = رساله‌ای‌ به‌ پارسی‌ از عمر خیام».رساله فی‌ الجواب‌ عن‌ ثلاث‌ مسائل‌ در مورد کشف‌ ضرورت‌ تضاد در عالم، که‌ آن‌ را محی‌ الدین‌ صبری، با پاره‌ای‌ رسائل‌ دیگر زیر عنوان‌ جامع‌ البدایع‌ در مصر چاپ‌ کرد.

رساله فی‌ الکون‌ و التکلیف‌، که‌ بیهقی‌ و شهرزوری‌ نیز از آن‌ نام‌ برده‌اند، و آن‌ رساله‌ای‌ فلسفی‌ است‌ که‌ در جواب‌ قاضی‌ عبدالرحیم‌ نسوی‌ نوشته‌ است. این‌ کتاب‌ را هم‌ صبری‌ در مصر چاپ‌ کرد. خیام‌ در این‌ کتاب‌ از حکمت‌ الهی‌ در آفرینش‌ عالم‌ و تکالیف‌ مردم‌ و عبادات‌ بحث‌ می‌کند.

رساله فی‌ الاحتیال‌ لمعرفه مقداری‌ الذهب‌ و الفضه،‌ که نسخه‌ای‌ از آن‌ در کتابخانه‌ گوتای‌ آلمان‌ موجود است.

رساله فی‌ اللازم الامکنه، که‌ در آن‌ از اختلاف‌ فصول‌ و مواسم‌ و اقالیم‌ بحث‌ کرده‌ است.نوروزنامه،‌ که‌ کتابی‌ است‌ در باب‌ رسوم‌ و اعیاد ایرانیان‌ به‌ ویژه‌ تاریخ‌ و آداب‌ ایرانیان‌ در روز عید نوروز که‌ در ضمن‌ آن‌ شرح‌ احوال‌ برخی‌ از پادشاهان‌ را نیز یاد کرده. انشای‌ این‌ کتاب‌ بسیار روان‌ و دلپذیر است‌ و به‌ سال‌ ۱۳۱۵ هـ.ش‌ استاد مینوی‌ طهرانی‌ آن‌ را چاپ‌ کرده‌ است‌ و اگر چه‌ خاورشناس‌ شهیر روسی مینورسکی این‌ کتاب‌ را از خیام‌ نمی‌داند، مرحوم‌ تقی‌‌زاده‌ و شادروان‌ مینوی‌ با تاکید آن‌ را از خیام‌ دانسته‌اند.