فرهنگسازی مالیاتی؛ نیاز امروز ، پشتوانه فردا

مالیات از منابع مهم درآمد دولت به شمار می رود و ثبات و تداوم وصول مالیات، موجب ثبات در برنامه ریزی دولت برای ارایه خدمات مورد نیاز کشور در زمینه های گوناگون می شود. در این میان ، توسعه فرهنگی، به عنوان یکی از ابعاد مهم توسعه یک کشور همواره از اهمیتی اساسی برخوردار بوده و با جنبه اهمیت یافتن سیاست های کلان اقتصادی همچون سند چشم انداز ۲۰ ساله ، سیاست های کلی اصل ۴۴ قانون اساسی و برنامه تحول اقتصادی کشور، عامل فرهنگسازی بیش از پیش در کانون توجه دولتمردان و برنامه ریزان اقتصادی کشور قرار گرفته است .

از این رو ، بسیاری از مسئولان و صاحبنظران و کارشناسان اقتصادی کشور معتقدند که بهبود نظام مالیاتی بدون توجه به سیاست های مبتنی بر ارتقای فرهنگ مالیاتی محقق نمی شود. به عبارتی، دستیابی به اقتصادی سالم و متکی بر منابع درونزا و بهره گیری موثر از منابع ثروت ملی ،‌ بخشی از شاخصه های موثر در توسعه و پویایی نظام های اقتصادی به شمار می روند و در این میان ،‌ بهره گیری موثر از عنصر فرهنگ شاخصه ای است که توسعه اقتصادی بدون آن امکانپذیر نیست.

از این رو ، توسعه فرهنگی به اصلی ترین رویکرد برنامه‌های کلان توسعه ای بدل گشته و در برنامه چهارم توسعه نیز ،‌ در قالب یک استراتژی محوری برای تحقق اهداف کلان اقتصادی دیده می شود .

فرهنگسازی مالیاتی ؛ عامل اتکا به درآمدهای پایدار

دکتر سید شمس الدین حسینی ، وزیر امور اقتصادی و دارایی معتقد است : از آنجا که بهینه سازی و اصلاح الگوی مصرف در دستور کار دولت قرار دارد ، مقوله فرهنگسازی مفهوم تازه تری پیدا می کند .

وی با محور قرار دادن اصلاح الگوی مصرف در زمینه های اقتصادی ، به اهمیت این بحث در نظام مالیاتی کشور اشاره می کند و اظهار می دارد : با تغییر فرهنگ مالیاتی می توان کشور را با تکیه بر درآمدهای درون زا و پایداری چون مالیات اداره کرد. وزیر امور اقتصادی و دارایی می افزاید : فرهنگسازی مالیاتی ،‌ راهی است که می تواند به این معضل پایان دهد و از اتلاف هزینه و منابع جلوگیری کند .

وی بیان می دارد : در کنار عامل فرهنگ ، عنصر آموزش نیز باید به عنوان یک اصل کاربردی و زیربنایی ، محور برنامه ها قرار گیرد و در استفاده از منابع ، به جایی برسیم که هیچ منبعی را شخصی و متعلق به خود ندانیم .

فرهنگسازی مالیاتی موفق با کمک رسانه ها

عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی نیز با اشاره به حضور گسترده و نقش تاثیر گذار رسانه ها ، خبرگزاریها و مطبوعات در صحنه های مختلفتاریخ ، می گوید : فرهنگسازی در عرصه های مختلفی از جمله تحول نظام مالیاتی کشور ، با حضور پررنگ رسانه ها و خبرگزاریها محقق می شود .

سید کاظم دلخوش با بیان اینکه مالیات پس از درآمد حاصل از فروش نفت در بودجه دولت ، از اهمیت بالایی برخوردار است، عنوان می کند : همکاری سازمان امور مالیاتی کشور با رسانه ها و مطبوعات در ترویج فرهنگ پرداخت مالیات و روشن کردن زوایای مثبت قوانین جدید و مترقی مالیاتی همچون نظام مالیات بر ارزش افزوده ،‌ نقشی تعیین کننده در تحقق اهداف بلند برنامه های کلان اقتصادی و نیل به افق اقتصادی مورد انتظار دارد .

وی تصریح می کند : یکی از مباحثی که فرهنگسازی مالیاتی باید برای آن از سوی دست اندرکاران سازمان امور مالیاتی صورت گیرد ، مالیات بر ارزش افزوده است .

این نماینده ، با تاکید بر اینکه قانون مالیات بر ارزش افزوده ،‌ یکی از مهمترین قوانین مالیاتی در دنیا به شمار می رود ، خاطر نشان می کند : پیاده سازی آن در نظام مالیاتی کشور ،‌ نیازمند آموزش نیروی انسانی و آگاه سازی مردم از مزایای اجرای این قانون است .

دلخوش همچنین اظهار می دارد : رسانه های جمعی از جمله رادیو ،‌ تلویزیون و مطبوعات ، می توانند افکار عمومی را برای پذیرش نوآوری ها ،‌ آماده ساخته و حمایت و همراهی توده های مختلف جامعه را به بار آورند .

عضو کمیسیون اقتصادی مجلس با اشاره به تحولات اخیر در نظام مالیاتی کشور، عنوان می کند : تحول مالیاتی در کشور ، علاوه بر فرهنگسازی ،‌ نیازمند مکانیزه کردن نظام مالیاتی و اجرایی کردن مالیات است.

وی در پایان خاطر نشان می کند : در مقوله فرهنگسازی مالیاتی ، ابتدا دولت باید ملزم به رعایت قانون مالیات ها باشد و در غیر اینصورت ، اقدام های انجام شده برای فرهنگسازی ، اثربخشی خود را در عموم مردم از دست می دهد .

فرهنگسازی مالیاتی ، بستر اجرای سیاست های اقتصادی

عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی نیز با اشاره به نقش مهم فرهنگسازی مالیاتی در اجرای مطلوب سیاست های اقتصادی ، خاطر نشان می کند : باید علاوه بر بکارگیری روش هایی که منجر به افزایش درآمدهای درآمدهای مالیاتی شوند ، به ارتقای فرهنگ مالیاتی به عنوان مهمترین رکن نظام مالیاتی توجه بیشتری شود.

جعفر قادری ، با بیان اینکه باید علاوه بر ارایه تسهیلات به مودیان مالیاتی در جهت تقویت و نهادینه سازی فرهنگ مالیاتی نیز تلاش شود ، می گوید : با آگاهی دادن به مردم نسبت به اهمیت مالیات و اثرات زیانبار عدم وصول به موقع آن بر بدنه اقتصادی دولت ، می توان همراهی و همگامی مردم در پرداخت مالیات را افزایش داد .

این نماینده مجلس ، معتقد است : اگر مردم پرداخت مالیات را وظیفه خود در کمک به رشد و توسعه کشور تلقی کنند ، بدون شک بسیاری از مشکلات دولت برطرف شده و با پرداخت داوطلبانه مالیات، هزینه های وصول کاهش می یابد .

حمایت کارشناسان از تحول فرهنگ مالیاتی

کارشناسان اقتصادی نیز به موازات مسئولان ، شاید یک گام جلوتر از آنان ، بر اهمیت مقوله فرهنگ سازی مالیاتی برای کاهش اتکا به درآمدهای نفتی تاکید کرده اند.

آن ها بر این باورند که مالیات به عنوان یکی از منابع اصلی درآمدی دولت ها و راهی برای بهبود سطح زندگی مردم در اکثر کشورهای جهان، از جایگاه ویژه ای برخوردار است و بر همین اساس، مسوولان و قانونگذاران بخصوص در کشورهای صنعتی و فرا صنعتی، همواره برای اخذ مالیات با دقت فراوان و متناسب با درآمد افراد، سعی و تلاش دارند.

کارشناسان اقتصادی اظهار می دارند: آنچه که در کشور ما به فرهنگ سازی مالیاتی و جذب مودیان کمک می کند، شفاف سازی درخصوص مسایل مالیاتی و چگونگی مصرف آن در جامعه است. آن ها بیان می دارند : مالیات و چگونگی دریافت آن از مودیان، همواره یکی از معضلات اصلی دولت ها بوده است ؛ به گونه ای که گاه وضع یک نوع مالیات و گرفتن آن، صنعتگران و تولیدکنندگان را به سوی ورشکستگی سوق می دهد و گاه، باعث فرار مالیاتی آن ها می شود.

کارشناسان اقتصادی تاکید می کنند: مسوولان باید قوانین مالیاتی را به گونه ای وضع کنند که پرداخت آن از سوی مردم، توام با میل، رغبت و اختیار باشد. آن ها ، اصلاح قوانین مالیاتی به گونه ای که تاثیر پرداخت سهم مالیات در آبادی کشور، رفاه حال شهروندان و افزایش سطح کیفی زندگی مردم احساس شود را ، راهی برای افزایش جذب مودیان ذکر می کنند و اظهار می دارند: شاید تنها با ایجاد چنین حسی در مردم، بتوان معضل فرارهای مالیاتی را برای دولت و کابوس پرداخت مالیات را برای مودیان، به کلی از میان برداشت.

فرهنگ سازی ، جاده ای دوسویه

دکتر جمشید پژویان، از اقتصاددانان کشور می گوید: در سه سال گذشته پیشرفت های زیادی در بخش اجرایی و سازمان امورمالیاتی کشور ایجاد شده و کارایی این سازمان افزایش یافته است.

استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی، با بیان این که مهم ترین اصلاحات اقتصادی کشور در گرو برقراری انضباط مالیاتی است، تصریح می کند: مالیات وقتی می خواهد وصول شود و مردم رضایت به پرداخت آن داشته باشند، باید در ابتدا بی عدالتی در آن حذف شود و دولت زمینه اعتماد به مردم را فراهم سازد.

وی تاکید می کند: توجه لازم به آموزش و وضعیت اقتصادی ماموران مالیاتی، از اهمیت زیادی برخوردار است و در تمام کشورهای موفق در تشخیص مالیات، کادر مالیاتی از رفاه و مرتبه اجتماعی لازم برخوردار هستند که این مساله، از نکات حائز اهمیت است. عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی با اشاره به بحث فرهنگ سازی مالیاتی بیان می دارد:

فرهنگ سازی به مردم برای پرداخت مالیات باید در دستور کار مسئولان کشور قرار گیرد.

دکتر پژویان ، فرهنگ سازی مالیاتی را جاده ای دوطرفه دانسته و می افزاید : دولتمردان، نمایندگان مجلس و کادر سازمان امورمالیاتی باید در گام اول، به موازات افزایش آگاهی خود نسبت به مالیات ، به فرهنگ سازی عمومی بپردازند.

فرهنگسازی مالیاتی ، عامل ایجاد ثبات اقتصادی

در ادامه لطفعلی بخشی ، کارشناس مسایل اقتصادی نیز با بیان اینکه وظیفه یک نظام مالیاتی کارآمد ،‌ تامین هزینه های دولت و حرکت به سمت ثبات اقتصادی است ،‌ تصریح می کند : تغییر نگاه به مالیات به عنوان تامین کننده عمده درآمدهای بودجه ای ، بدون فرهنگسازی در سطح جامعه و تغییر نگاه مودیان مالیاتی به این مقوله محقق نمی گردد . بخشی با اشاره به پایان پذیر بودن درآمدهای نفتی اظهار می‌دارد : پایان پذیر بودن درآمدهای نفتی ، باید زنگ خطری برای مردم و مسئولان باشد تا جایگزین مناسبی برای درآمدهای نفتی پیدا کنند و نفت به عنوان ثروت ملی تلقی شود.

وی خاطر نشان می کند : تلاش برای تغییر نگرش مردم نسبت به پرداخت مالیات و افزایش سطح آگاهی مردم با استفاده از مولفه های اطلاع رسانی و فرهنگسازی ، کشور را برای رسیدن به اهداف خود یاری می دهد .

فرهنگ مالیاتی و نقش محوری آن در سلامت اقتصادی

دکتر بهنام ملکی ، کارشناس مسایل اقتصادی نیز با اشاره به اینکه مالیات ، مهمترین رکن تامین درآمدهای بودجه ای است ، اظهار می دارد: باید از طریق فرهنگ سازی مالیاتی و پاسخ به شبهات مردم در این حوزه، زمینه افزایش درآمدهای مالیاتی را فراهم کرد. وی سلامت اقتصادی کشور را منوط به ایجاد ساختار درآمدی و مالیاتی سالم دانسته و می افزاید:

با استقرار نظام مالیاتی قوی و و ایجاد بسترهای فرهنگی مناسب و ترغیب مردم به پرداخت مالیات، می توان انتظار تشکیل ساختار اقتصادی قوی در کشور را داشت. این کارشناس اقتصادی ، قانون مالیات بر ارزش افزوده را راهکار برون‌رفت از موانع و سبب تقویت پایه های مالیاتی می داند و عنوان می کند: با تحقیق در روند اجرای این قانون در سایر کشورها می توان دریافت که بدون بسترسازی فرهنگی، اجرای این قانون عظیم یا هر قانونی که در ارتباط مستقیم با اقشار مختلف مردم است، منجر به شکست می شود.