آنچه باید درباره مالیات بدانید
تا کنون به مالیات فکر کرده اید؟ قطعاً پاسخ بسیاری از کسانی که جمله بالا را می خوانند به این سوال مثبت است. ولی مطمئناً هدف از طرح این سوال همین پاسخ ساده نبوده است. مراد از طرح این سوال این است که آیا تا کنون در مفهوم مالیات و چرایی اخذ آن دقت کرده اید؟ این که چرا مالیات گرفته می شود و یا دقیقاً چه قدر مالیات گرفته می شود و این مالیات کجا صرف می شود، و یا مبنای گرفتن مالیات چیست؟ همه و همه سوالاتی است که در درون سوال فوق نهفته است. حتماً تصدیق می کنید که تا کنون به این سوالات فکر نکرده اید. ممکن است شما از آن دسته افرادی باشید که مالیات تان را قبل از این که پولی به دستتان برسد داده اید؛ لذا احتمال این که به این سوالات اندیشیده باشید بسیار اندک است. ولی صاحبان مشاغل اعم از کسبه و مشاغل خدماتی گرفته تا اشخاص حقوقی به دلیل آن که در مسیر تعیین مالیاتشان با کادرهای تشخیص مالیات ارتباط مستقیم دارند قطعاً بارها به مالیات اندیشیده اند ولی احتمالاً پاسخی برای سوالات خود نیافته اند.
مالیات به زبان ساده
مالیات، واژه ای عربی است که در زبان فارسی به معانی باج، خراج، ارتفاع، حاصل و محصول به کار می رود. این واژه جمع مالیه به معنای چیزی است که به دارایی و اموال تعلق دارد. مالیات در تاریخ با تشکیل جامعه بشری گره خورده است. در این کره خاکی هر زمانی که حکومت و یا سازمان مدیریت اجتماعی آغاز شده مالیات هم به نوعی وجود داشته است؛ زیرا هیچ گاه در تاریخ نمی توان حکومتی را یافت که از شهروندان خود و یا اقوام و ملت هایی که احیاناً به آنان چیره می شدند، به مفهوم کلی کلمه مالیات نگرفته باشند. اصل مالیات در تاریخ وجود داشته؛ اما نحوه وصول آن تغییر می کرده است. در گذشته در بیشتر نقاط جهان مقدار آن بسته به اراده حاکمان تعیین می‌شده است. مالیات در اصطلاح، سهمی است که به موجب اصل تعاون ملی و براساس مقررات، شهروندان موظفند از ثروت و درآمد خود، به منظور تامین هزینه‌های عمومی و حفظ منافع اقتصادی یا سیاسی و اجتماعی کشور، به قدر و توانایی خود به دولت بدهند تا دولت در هر موردی که مصلحت بداند، مصرف کند. به عبارت دیگر برای دوام و قوام جامعه و ارائه خدمات اجتماعی توسط دولت هر یک از افراد جامعه با توجه به توان پرداخت خود مکلفند بهای قسمتی از این خدمات را به عنوان مالیات به دولت بپردازد و در این مشارکت جمعی برای رسیدن به رشد و توسعه و رفاه و کرامت انسانی سهیم باشند.
بنابر آنچه گفته شد هدف از وصول مالیات این است که ‹‹هر دولتی برای اداره جامعه نیازمند امکانات مالی است تا بتواند وظایفی را که از جانب مردم به عهده گرفته به نحو مطلوبی انجام دهد.››
عمده ترین وظایف دولت که شامل اداره جامعه، تنظیم اقتصاد و اهداف اجتماعی است عبارتند از:
۱ - حفظ استقلال و تمامیت کشور از طریق تامین وسایل و تجهیزات دفاعی، استقرار و اداره نیروهای نظامی و انتظامی.
۲ - ایجاد و توسعه راه های ارتباطی و وسایل حمل و نقل.
۳ - تامین بهداشت، آب، برق، مخابرات و سایر وسایل ارتباط جمعی برای عموم.
۴ - تامین آموزش در همه سطوح.
۵ - تامین قوه قضائیه برای حل و فصل دعاوی و استقرار امنیت اجتماعی.
۶ - تامین مایحتاج عمومی افراد جامعه در یک طرح قابل قبول.
۷ - تامین زیرساخت های اقتصادی و صنایع مادر و کلیدی برای ایجاد زمینه های تولید و اشتغال و تعادل اقتصادی.
۸ - تقویت روح بررسی تحقیق از طر ح تاسیس مراکز پژوهشی و تحقیقاتی و حمایت و تشویق محققان.
۹ - تامین خودکفایی در علوم و فنون، صنعت و کشاورزی.
۱۰ - تامین خدمات و حمایت های مالی در جهت برخوردی از تامین اجتماعی.
بازنشستگی. بیکاری. پیری و از کارافتادگی و تامین خدمات درمانی و بهداشتی که به صورت بیمه همگانی و فراهم آوردن موجبات داشتن مسکن متناسب با خانواده ها.
بنابراین ملاحظه می کند که دولت برای دستیابی به اهداف خود برای پاسخگویی به نیازهای جامعه که به شمه ای از آنها در بالا اشاره شد نیازمند منابع مالی است. امروز در کلیه کشورها صاحب نظران مسائل اقتصادی بهترین منبع تامین هزینه های دولت را مالیات می دانند. زیرا علاوه بر آن که اتکا دولت را به منابع خدادادی مثل نفت که یک ثروت ملی و متعلق به نسل های آینده نیز هست کم می کند، یک شور و اشتیاق ملی برای مشارکت در امور کشور در آحاد افراد جامعه ایجاد می کند.
اما سوال اینجاست که هر کس چه میزان باید مالیات دهد؟ آیا همه باید به یک اندازه مالیات دهند؟ آیا همه به یک میزان از امکانات جامعه استفاده می کنند؟ قطعاً این گونه نیست! یکی از اصول وضع مالیات قدرت پرداخت افراد است یعنی کسانی که از درآمد و ثروت بیش تری برخوردارند باید مالیات بیش تری بپردازند. زیرا این افراد از خدمات و امکانات و مواهب جامعه بیش تر استفاده می کنند و درآمد ثروتی را که کسب می کنند مدیون امکانات و خدمات اجتماعی است که دولت ارائه می کند.
به عبارت دیگر ‹‹هر که بامش بیش، برفش بیشتر›› انواع مالیات عبارتند از: ۱ - مالیات مستقیم که شامل مالیات بر دارایی و درآمد است ۲- مالیات غیرمستقیم که شامل مالیات بر واردات و مصرف است.
نرخ مالیات اشخاص حقوقی (شرکت های دولتی و خصوصی) نرخ مقطوع ۲۵ درصد است که پس از بررسی صورت های مالی شرکت ها مورد محاسبه قرار می گیرد.
اما برای محاسبه مالیات اشخاص حقیقی و مشاغل باید چند مورد به طور دقیق مشخص گردد:
۱. نرخ تصاعدی مالیات:
بنابر آنچه در بالا گفته شد برای رسیدن به عدالت مالیاتی، برای گرفتن مالیات از درآمدهای بالاتر از نرخ های تصاعدی مالیات استفاده می شود و با افزایش سطح درآمد سالانه نرخ مالیاتی نیز افزایش می یابد. در ماده ۱۳۱ قانون مالیات های مستقیم (اصلاحی) مصوب ۲۷ بهمن ۱۳۸۰ نرخ مالیات بر درآمد در منابع مختلف به صورت تصاعدی و به شرح زیر است:
تا ۳۰ میلیون ریال درآمد مشمول مالیات سالانه به نرخ ۱۵ درصد.
تا ۱۰۰ میلیون ریال درآمد مشمول مالیات سالانه نسبت به مازاد ۳۰ میلیون ریال به نرخ ۲۰ درصد
تا ۲۵۰ میلیون ریال درآمد مشمول مالیات سالانه نسبت به مازاد ۱۰۰ میلیون ریال به نرخ ۲۵ درصد
تا یک میلیارد ریال درآمد مشمول مالیات سالانه نسبت به مازاده ۲۵۰ میلیون ریال به نرخ ۳۰ درصد
به مازاد یک میلیارد ریال (۰۰/۰۰۰/۰۰۰ ۱) درآمد مشمول مالیات سالانه به نرخ ۳۵ درصد.
مثلاً اگر درآمد مشمول مالیات مغازه شما در سال ۰۰۰/۰۰۰/ ۲۴۰ ریال باشد، شما در طبقه سوم قرار می گیرید و مالیات شما به شرح زیر محاسبه می شود.
x۳۰۰/۰۰۰/۰۰۰ درصد ۱۵= ۰۰۰/ ۵۰۰/ ۴ ریال
x۷۰۰/۰۰۰/۰۰۰ درصد ۲۰= ۰۰۰/۰۰۰/ ۱۴ ریال
x۱۴۰/۰۰۰/۰۰۰ درصد ۲۵= ۰۰۰/۰۰۰/ ۳۵ ریال
جمع = ۰۰۰/ ۵۰۰/ ۵۳ ریال
۲. ضرایب مالیاتی:
نکته مهمی که باید بدانید این است که همه درآمدی که شما در یک سال از بابت کسب و کار به دست می آورید مشمول مالیات نمی شود و تنها بخشی از آن مشمول مالیات می شود. در واقع فروش سالیانه شما و یا درآمدی که در سال از بابت خدمات به دست می‌آورید سود خالص شما حساب می‌شود. به عبارت دیگر درآمد منهای هزینه مساوی سود خالص شماست. چون این هزینه در شغل های مختلف متفاوت است بهترین راه استفاده از ضریب های مختلف برای شغل های متفاوت است. پس ضریب مالیاتی به زبان ساده درصدی است که در درآمد سالیانه شما ضرب می شود و سود شما از درآمدتان را نشان می دهد.
اگر شما اظهارنامه مالیاتی تان را در پایان هر سال مالی (لغایت پایان تیرماه هر سال) به ادارات امور مالیاتی مربوطه تحویل دهید و یا مطابق با قوانین و مقررات و آیین نامه های سازمان امور مالیاتی و استانداردهای حسابداری دفاتر مالی خود را تنظیم و به حوزه مالیاتی مربوطه تحویل دهید مالیات شما طبق ضرایب مشخص و مصوب محاسبه خواهد شد. در غیر این صورت کارشناس مالیاتی مربوطه باید به صورت علی الراس اقدام به محاسبه درآمد سالیانه شما نماید.
مثلاً اگر شما تولید کننده نئوپان باشید ضریب شما ۱۲ درصد است. معنای این ضریب این است که مثلاً کارشناس مالیاتی شما تشخیص می دهد که درآمد روزانه شما ۰۰۰/۰۰۰/ ۲۰۰ ریال است و شما به طور متوسط ۳۰۰ روز از سال را کار می کنید. پس درآمد سالیانه شما ۰۰۰/۰۰۰/ ۶۰۰ ریال است که این درآمد باید در ۱۲ درصد ضرب شود. یعنی درآمد مورد محاسبه شما ۰۰۰/۰۰۰/ ۷۲ خواهد بود.
برای تعیین جدول ضرایب، هر سال کمیسیونی مرکب از نمایندگان سازمان امور مالیاتی کشور، بانک مرکزی و نماینده شورای مرکزی اصناف، نماینده نظام پزشکی در مورد مشاغل وابسته به پزشکی و نماینده اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران در مورد سایر مشاغل در سازمان امور مالیاتی کشور تشکیل و با توجه به جریان معاملات و اوضاع و احوال اقتصادی ضرایب مربوطه درباره مودیان مختلف بر حسب نوع مشاغل را به تفکیک تعیین می کند. تصمیمات این کمیسیون از طریق سازمان امور مالیاتی کشور به عنوان جدول ضرایب تهیه و ابلاغ می شود.
۳. معافیت مالیاتی:
بنا به همان دلیلی که قبلاً گفته شد، قانون گذاران هر ساله درصدی از درآمد کلیه اقشار جامعه را برای امرار معاش در نظر گرفته و از این رو هرساله سطح درآمد مشخصی را از مالیات معاف می کنند. مثلاً در سال ۱۳۸۶ درآمدهای تا ۰۰۰/ ۷۴۰ / ۲ تومان را از مالیات معاف کرده اند.
یعنی اگر با همان روشی که در بالا توضیح دادیم درآمد شما به مبلغ معافیت نرسد شما از پرداخت مالیات معاف خواهید بود و اگر بیشتر از حد معافیت نیز باشد، باز مقدار معافیت از درآمد شما کسر خواهد شد و باقی مانده درآمد شما مورد محاسبه قرار خواهد گرفت. مثلاً برای همان آقای تولیدکننده نئوپان که در بالا صحبت کردیم به روش زیر محاسبه می شود:
۴۴/ ۲۰۰ / ۰۰۰=۷۲/ ۰۰۰/ ۰۰۰-۲۷ / ۴۰۰ / ۰۰۰ ریال
حالا آقای تولید کننده نئوپان باید از کل درآمد خود مبلغ ۰۰۰ /۲۰۰/ ۷۴ ریال را به عنوان مالیات به دولت بپردازد. یعنی در واقع سهم مالیات از ۰۰۰/۰۰۰/۰۰۰/ ۶ ریال درآمد آقای تولید کننده نئوپان تنها ۰۰۰/ ۲۰۰/ ۷۴ ریال است که آن هم صرف عمران، آسایش و رفاه خود او می شود.
ارسال نظر