فرابورس افق جدیدی در بازار سرمایه
براساس قانون بازار اوراق بهادار و اساسنامه شرکت، فرابورس ایران متولی راه اندازی و اداره بازارهای خارج از بورس به حساب می آید.
ماموریت شرکت فرابورس ایران
فرابورس بازار اوراق بهاداری رسمی و تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار محسوب می شود که به منظور توسعه صدور و مبادله ابزارهای مالی و پوشش خلاء های ناشی از نداشتن دسترسی بخش عمده ای از صاحبان صنایع به بازار سرمایه، تشکیل شده است. محرومیت طیف وسیعی از بنگاه های اقتصادی از تامین مالی در بازار سرمایه و وابستگی شرکتهای دولتی یا خصوصی به تامین مالی از طریق سهامداران عمده یا اخذ تسهیلات از شبکه بانکی، منشاء ایجاد این بازار اوراق بهادار جدید به حساب می آید.
با توجه به نیازمندی های کنونی بازار سرمایه، اهداف و استراتژی فعالیت فرابورس ایران بگونه ای طراحی شده تا بخش عمده ای از متقاضیان منابع مالی امکان بهره مندی از مزایای آنرا داشته باشند و مهمترین ویژگی آن، سهولت رویه ها در مراحل پذیرش و انجام معاملات اوراق بهادار است.
فرابورس ایران با هدف ایجاد بازاری کارآمد، منصفانه و شفاف، تمهیدات و بستر سازی لازم را در زمینه انتشار سریع و عادلانه اطلاعات با همکاری سازمان بورس و اوراق بهادار انجام داده تا صاحبان سرمایه با آگاهی و شناخت بیشتر در خصوص انواع اوراق بهادار، درجات ریسک و سایر شاخصه های مهم، به سرمایه گذاری در اوراق بهادار پذیرفته شده در این بازار اقدام کنند.
تلاش در راستای رشد و اعتلای بازار سرمایه، تنوع بخشی به محصولات بازار سرمایه، اعطای فرصت جدید به صاحبان صنایع نوپا و نیازمند به منابع مالی، افزایش مشارکتهای مردمی و افزایش سهم دارایی های مالی در سبد سرمایه گذاری ها، رسالت فرابورس ایران محسوب می شود.
محیط فعالیت فرابورس ایران
بر اساس دستورالعمل های مصوب، انواع اوراق بهادار در فرابورس قابل پذیرش و مبادله هستند؛ ضمن آنکه مفهوم جدید "عرضه اوراق بهادار" نیز در شرح وظایف این بازار قرار گرفته و افق جدیدی را در حوزه بازار سرمایه ایجاد کرده است؛و این امکان فراهم شده است تا این بازار در دو حوزه کلی پذیرش و عرضه اوراق بهادار فعالیت کند.
بازارهای فرابورس ایران
دستورالعمل پذیرش و عرضه اوراق بهادار در فرابورس ایران، فعالیت آن را در قالب چهار بازار مجزا تبیین کرده است که در بازار اول، دوم و اوراق مشارکت، انواع اوراق بهادار پذیرفته و در بازار سوم، تنها عرضه اوراق بهادار انجام می شود.
بازار اول
دراین بازار اول فرابورس علاوه بر سهام شرکتها، واحدهای صندوق های سرمایه گذاری بانام هم پذیرش و معامله می شوند.همچنین نوسان سهام شرکتها و اوراق پذیرفته شده در بازار اول فرابورس ۵ درصد بدون حجم مبنا پیش بینی شده است .در آن سهام شرکتهایی معامله می شوند که آخرین سرمایۀ ثبت شدۀ آن حداقل ده میلیارد ریال و یکسال از زمان بهره برداری آن گذشته و زیان انباشته نداشته باشد.در این بازار واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله و واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق‌های زمین و ساختمان که نزد سازمان بورس ثبت شده اند به شرطی امکان معامله را دارند، که حداقل سرمایه صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله۵۰ میلیارد ریال و حداقل سرمایه صندوق‌های زمین ومسکن ۲۰۰ میلیارد ریال و با نام باشند.
بازار دوم
در این بازار ، صرفا سهام شرکتهای سهام عام پذیرفته می شوند. در این بازار سهام شرکتهای زیانده، تازه تاسیس، شرکتهای سهامی خاص که قصد اجرای افزایش سرمایه و تبدیل به سهامی عام را دارند و شرکتهای کوچک پذیرفته شده مورد مبادله قرار می گیرند .در بازار دوم سهام شرکتهایی معامله می شوند که آخرین سرمایۀ ثبت شدۀ آن حداقل یک میلیارد ریال ومشمول مادۀ 141 لایحۀ قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت نباشد.
بازارا سوم( بازار عرضه)
بازار عرضه محلی ایمن، شفاف و سودمند برای انجام معاملات عمده اوراق بهاداری است که امکان یا شرایط پذیرش در فرابورس را ندارد. انجام پذیره نویسی انواع اوراق بهادار از جمله شرکتهای سهامی عام در شرف تاسیس، دیگر ویژگی مهم بازار عرضه به حساب می آید.
انجام عرضه در این بازار مستلزم گذارندن فرایند پذیرش نبوده و با انجام تشریفات اداری در فرابورس، امکان پذیر است در بازار عرضه فرا بورس بلوکهای سهام شرکتهای سهامی (عام، خاص، تعاونی و ...) ،حق تقدم خرید سهام شرکتهای سهامی عام،سهام ناشی از افزایش سرمایۀ شرکتهای سهامی عام،پذیره نویسی سهام و اوراق مشارکت،پذیره نویسی گواهی سپرده سرمایه گذاری بانک ها،املاک و مستغلات ،امتیازبهره برداری وحق ثبت اختراعات در قالب سهام شرکتهای سهامی خاص می تواند مورد معامله قرار بگیرد.
بازار چهارم ( اوراق مشارکت)
انواع اوراق با درآمد تضمین شده از جمله اوراق مشارکت، گواهی سپرده بانکی و ...که در زمان پذیرش حداقل سه ماه تا سر رسید آنها باقی مانده باشد قابل پذیرش در این بازار است به شرطی که بعد از پذیرش، معاملات دست دوم آنها منحصرا از طریق فرابورس انجام شود. امکان صدور اوراق مشارکت شرکتی و اوراق مشارکت قابل تعویض سهام از جمله اوراق بهادار قابل معامله در بازار اوراق مشارکت محسوب می شوندکه درکنار اوراق مشارکت رهنی، اوراق مشارکت اجاره، صکوک وگواهی سپرده بانکی سرمایه گذاری عام وخاص در بازار چهارم امکان معامله را دارند.
مزایای پذیرش شرکتها در فرابورس ایران
بر اساس مقررات ، کلیه مزایای موجود برای شرکتهای پذیرفته شده در بورس ، برای اوراق بهادار و سهام شرکتهای پذیرفته شده در فرابورس نیز تعریف شده اند. در مجموع فرابورس ایران، بازاری منعطف و در عین حال تحت نظارت دقیق سازمان بورس و اوراق بهادار به شمار می رود که پذیرش در این بازار به معنای معرفی و شناخت شرکت در سطح ملی بوده و مزایای متعددی برای شرکت پذیرفته شده به ارمغان می آورد، از جمله:
تامین مالی آسان و ارزان
کارکرد اصلی بازارهای اوراق بهادار ، تجهیز، جمع آوری و هدایت پس اندازهای کوچک مردم برای اجرای طرح های بزرگ اقتصادی است تا شرکتها با شرایطی آسانتر بتواند از مزایای تامین منابع ارزان قیمت از طریق بازار سرمایه، استفاده کنند. علاوه بر فروش سهام و افزایش سرمایه، راهکارهایی از قبیل انتشاراوراق مشارکت، انتشارگواهی سپرده سرمایه گذاری خاص و... برای شرکتهای پذیرفته شده در فرابورس پیش بینی شده است.
افزایش نقد شوندگی سهام
تا پیش از فعالیت فرابورس فقط سهام شرکتهایی که در بورس اوراق بهادار تهران پذیرفته شده بود، امکان معامله در محیطی شفاف و رقابتی را داشتند و شرکتهایی که نمی توانستند شرایط پذیرش در بورس را احراز کنند از دسترسی به چنین امکانی محروم بودند. اما با ایجاد فرابورس ایران، شرکتها با شرایط ساده تر می توانند در این نهاد پذیرش شوند و از مزیت های بازار منسجم و شفاف بهره مند شوند.همچنین سهامداران عمده و خرد برای خرید و فروش سهام به چاپ آگهی و استفاده از روشهای بازاریابی سنتی نیاز ندارند و به سهولت می تواند سهام خود را با مراجعه به کارگزاران با هزینه ای کمتر در این بازار بفروشند.
بهره مندی از معافیت مالیاتی شرکتهای پذیرفته شدهبر اساس قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید به مجلس، شرکتهای پذیرش شده در فرابورس ایران مشمول مزایای مالیاتی قابل توجهی خواهند شد و علاوه بر اینکه بین 5 تا 10 درصد از مالیات بر در آمد این شرکتها مشمول تخفیف می شود؛ مالیات نقل وانتقال سهام این شرکتها همانند بورس نیم درصد خواهد بود.
نقل و انتقال سهام بصورت آسان- سریع و کم هزینه
هم اکنون برای نقل و انتقال سهم شرکتهای خارج از بورس فرآیند اداری پیچیده و وقت گیری وجود دارد و اجرای کلیه مراحل مستلزم صرف وقت و تشریفات اداری پیچیده است اما با شروع فعالیت فرابورس و پذیرش شرکتها در این بازار نقل و انتقال آنها به سهولت انجام می گیرد .
شفافیت و اعتبار قیمت سهام بواسطه مبادله در فرابورس
با توجه به نظارت و شفافیت مکانیسم عرضه و تقاضا قیمت سهام شرکتها در فرابورس مبین شرایط روشنی برای وضعیت مالی شرکت است و در همه معاملاتی که شرکت و یا سهامداران آن انجام می دهند، می تواند مبنای عمل قرار گیرد.همچنین می تواند مبنای وثیقه گذاری واعتباردهی شرکت ها باشد.
اطلاع رسانی هماهنگ و عادلانه به سرمایه گذاران بالفعل و بالقوه
پس از پذیرش سهام شرکتها در فرابورس، مکانیسم قانونی و مراجع رسمی برای اعلام اطلاعات شرکت ایجاد میشود و در آن ارائه اطلاعات، شفافیت بیشتر عملکرد مدیران شرکتها خواهد شد. همچنین با ارائه گزارش های مالی دوره ای تحت نظر حسابرسان معتمد سازمان بورس و اوراق بهادار، سهامداران و سایر سرمایه گذاران به اطلاعات حسابرسی شده دسترسی پیدا می کنند.
بهره گیری از امکان وثیقه گذاری
با توجه به اینکه هم اکنون بانکها فقط سهام شرکتهای بورسی را به عنوان وثیقه برای ارائه تسهیلات قبول می کنند ،پس از پذیرش سهام شرکتها در فرابورس، امکان وثیقه گذاری سهام و اخذ تسهیلات بر روی سهام شرکت های پذیرفته شده در این بازار هم امکان پذیر می شود. چون با پذیرش سهام شرکت درفرابورس ، یک مرجع رسمی بر انجام معاملات شرکت نظارت دارد و قیمت سهام در شرایط عادلانه عرضه و تقاضا تعیین می شود، لذا سیستم بانکی با شرایط ساده تری اقدام به وثیقه گرفتن سهام شرکت می کند. زیرا در صورت وثیقه شدن سهام، امکان انجام معامله بر روی آن وجود ندارد و ارزش گذاری سهام وثیقه شده از سوی یک مرجع رسمی به نام فرابورس صورت گرفته است.
معرفی شرکت و محصولات به طیف وسیعی از اقشار جامعه
با توجه به اینکه فرابورس و بازار سرمایه مخاطبان گسترده ای دارد، ورود شرکت به بازار سرمایه موجب آشنایی قشر وسیعی از مصرف کنندگان با خریداران کالا و خدمات شرکت می شود وبی شک مخاطبان شرکت را افزایش خواهد داد.
صدور اوراق مشارکت و گواهی سپرده
در حال حاضر پذیره نویسی اوراق مشارکت و گواهی سپرده در شبکه بانکی هزینه های زیادی را برای ناشردر بر دارد،چراکه بخش قابل توجهی از منابع حاصله می بایست نزد بانک برای بازخرید اوراق سپرده گذاری شود وخریداران نیز از بازار دست دوم این اوراق بی بهره هستند.
فرابورس تمهیدات لازم برای پذیره نویسی وانتشار اوراق مشارکت وابزار های مالی خاص برای تامین مالی پروژه های موردنظر در فرابورس اندیشیده است . از این رو انتشار اوراق مشارکت و گواهی سپرده سرمایه گذاری خاص درفرابورس وانجام معامله دست دوم این اوراق در فرابورس هزینه تامین مالی ناشر را به شدت کاهش می دهد وسرمایه گذاران را از یک بازار نقد پذیر و قابل اتکا برخوردار می کند.
پیش بینی فرایند ساده خروج از فرابورس
در صورتی که به هر دلیل سهامداران عمده شرکتی تصمیم بگیرند، شرکت خود را از فرابورس خارج کنند. در دستورالعمل پذیرش ساز و کاری به این منظور در نظر گرفته شده است که با گذراندن فرآیند مشخصی امکان خروج ازاین بازار وحتی تبدیل شرکت به شرکت سهامی خاص به سادگی امکان پذیر خواهد بود .
فرآیند پذیرش سهام شرکتهای سهامی عام در فرابورس
۱. متقاضی باید فرم درخواست پذیرش خود را به فرابورس ارسال کند.
2. پس از انجام بررسی های مقدماتی توسط فرابورس، متقاضی فرم پرسشنامه پذیرش را به همراه مدارک مورد نیاز، از طریق مشاور پذیرش به فرابورس ارائه می کند.
۳. درخواست پذیرش سهام شرکتها می بایست در یکی از بازارهای اول یا دوم به فرابورس ارائه شود.
4. با تکمیل مدارک متقاضی ، مدارک ارسالی و مستندات تهیه شده توسط فرابورس، به هیات پذیرش ارسال می شود و هیات پذیرش ظرف 45 روز، نظر کتبی خود مبنی بر پذیرش یا رد پذیرش سهام شرکت را از طریق فرابورس به ناشر یا مشاور پذیرش اعلام می کند.
۵. در صورت قبول پذیرش سهام شرکت توسط هیات پذیرش، متقاضی پذیرش امیدنامه پذیرش و عرضه سهام را با همکاری مشاور پذیرش تکمیل و به فرابورس ارسال می کند.
پس از دریافت امید نامه، سهام شرکت در فهرست نرخ های فرابورس درج و فرآیند عرضه عمومی سهام انجام می پذیرد.
فرآیند عرضه اوراق بهادار
1- متقاضی عرضه فرم درخواست عرضه را به شرکت فرابورس ارسال می کند.
۲- پس از انجام بررسی های اولیه، متقاضی می بایست پرسشنامه عرضه را با هماهنگی کارگزار عضو فرابورس تکمیل و ارسال کند.
3- پس از تصویب در کمیته عرضه فرابورس، تاریخ مورد نظر تعیین و عرضه انجام می شود .
نحوه معاملات در فرابورس
سرمایه گذاران اعم از حقیقی یا حقوقی برای انجام معاملات سهام یا سایر اوراق بهادار پذیرفته شده در فرابورس باید از طریق یکی از کارگزاران فرابورس اقدام کنند.
شرکتهای کارگزاری فرابورس مجوز سازمان بورس واوراق بهادار را داشته و عضو کانون کارگزاران هستند؛ لذا سرمایه گذاران می توانند از بین آنهایکی را -که همگی حکم واحد داشته و با توجه به معیارهایی چون توانایی انجام به موقع سفارشات و به بهترین قیمت در کنار خدمات جنبی چون آموزش و تحلیل- انتخاب و در خواستهای خود را برای انجام معاملات به آنها ارائه کنند. کارگزاران به عنوان حلقه واسط بین خریدار و فروشنده عمل می کنند و تمام خرید و فروشهای سهام و اوراق بهادار در فرابورس از سوی آنها انجام می شود و ملزم به انجام وظایف خود در چارچوب قوانین و مقررات هستند.
کد سهامداری (معاملاتی)
برای انجام معامله در فرابورس همچون سایر بازار ها نیاز به مدارک شناسایی است، پس سرمایه گذار اعم از خریدار یا فروشنده باید نسبت به اخد کد سهامداری اقدام کند. کد معاملاتی، شناسه ای به منظور تعریف اسامی اشخاص در سامانه معاملاتی فرابورس محسوب می شود. سرمایه گذاران در اولین مراجعه به شرکت کارگزاری مدارک شناسایی معتبر شامل شناسنامه و کارت ملی را به کارگزار ارائه کند تا کارگزار نسبت به دریافت کد سهامداری اقدام کند. سرمایه گذارانی که پیش از این در بورس اوراق بهادار به داد و ستد اوراق بهادار داشتندو دارای کد سهامداری هستند، نیازی به اخذ کد معاملاتی جدید ندارند.سرمایه گذاران نسبت به این مساله آگاهی داشته باشند که بر اساس مقررات سازمان بورس و اوراق بهادار، نخستین شرکت کارگزاری که شخص برای اخذ کد معاملاتی یا خرید اوراق بهادار مراجعه می کند، به عنوان کارگزار معامله کننده(ناظر) وی شناخته شده و کلیه نقل و انتقال سهام وی می بایست از طریق آن شرکت کارگزاری ادامه یابد. تغییر کارگزار ناظر مستلزم گذراندن تشریفات اداری است.
دستور خرید یا فروش
سهامدار پس از دریافت کد سهامداری امکان معامله در فرابورس را پیدا می کند و برای انجام خرید فروش اقدام به تکمیل فرم درخواست خرید و فروش اوراق بهادار و اطلاعاتی چون مشخصات سرمایه گذار، نام، تعداد و قیمت اوراق بهادار و چگونگی پرداخت یا دریافت وجه مشخص شده است، را تکمیل می کند. مشتری می تواند درخواست خرید و فروش خود را در قیمت مشخصی اعلام کند یا اینکه به شرایط بازار و تصمیم کارگزار واگذار کند. البته مالک اوراق بهادار هنگام فروش باید برگه سهام یا سند دارایی اوراق بهادار را به کارگزار ارائه کند.
معاملات اینترنتی
کارگزاران فرابورس بستر سازی لازم به منظور انجام معاملات اینترنتی را دارند و سرمایه گذاران علاوه بر مراجعه حضوری و تکمیل فرم سفارش خرید یا فروش، میتوانند با مراجع به وب سایت آنها سفارش های خود را از این طریق برای کارگزار ارسال کنند.
مراحل انجام معامله
مراحل انجام معاملات در بازار اول و دوم و بازار اوراق مشارکت بدین ترتیب است که ابتدا به مدت ۳۰ دقیقه قبل از شروع معاملات، پیش گشایش انجام میشود، در این مرحله امکان ورود، تغییر یا حذف سفارش توسط کارگزاران وجود دارد بدون آنکه معامله ای صورت گیرد.
بلافاصله پس از مرحلۀ پیش گشایش، با اجرای سفارشهای موجود در سامانه معاملات و براساس سازوکار حراج ناپیوسته مرحلة گشایش آغاز وپس از آن معاملات براساس سازوکار حراج پیوسته تا پایان معاملات انجام می شود.
تسویه و پایاپای معاملات
تسویه و پایاپای معاملات توسط شرکت سپرده گذاری مرکزی 3 روز کاری بعد از انجام معامله (3+ T) صورت می گیرد. شرکت سپرده گذاری مرکزی در کنار انتقال الکترونیک اوراق بهادار، اقدام به چاپ گواهی سپرده گذاری، معادل سهام خریداری شده برای خریدار و مانده سهام (درصورت وجود) برای فروشنده می کند که سرمایه گذاران می توانند این گواهی ها را از طریق کارگزار معامله کننده آن دریافت کنند.
برنامه انجام معاملات
فرابورس بر خلاف بورس اوراق بهادار و کالا، فضای فیزیکی تحت عنوان تالار معاملات ندارد و معاملات آن به صورت مجازی و از دفاتر کارگزاران انجام می شود؛ آمار معاملات و سایر اطلاعات از طریق سایت رسمی آن منتشر می شود .
جلسات رسمی معامله انواع اوراق بهادار در این بازار، به استثناى روزهاى تعطیل رسمی، در روزهای شنبه تا چهارشنبه هر هفته از ساعت ۹ تا ۱۲ است.
دامنه نوسان
دامنه نوسان دربازار های اول دوم و اوراق مشارکت (چهارم) ۵ درصد تعین شده است و قیمت سهام یک شرکت بدون اعمال حجم مبنا می تواند نسبت به قیمت پایانی روز قبل ۵ درصد نوسان داشته باشد.
کارمزد معاملات
سرمایه گذار برای انجام معاملات در فرابورس کارمزدهای زیر را پرداخت می کند.
کارمزد کارگزاران
کارمزد معاملات کارگزاران در بازار اول و دوم و کارمزد عرضه در بازار سوم توسط کارگزاران رقم ۴ در هزار ارزش معاملات از خریدار و۴ در هزار ارزش از معاملات فروشنده، هرکدام تا سقف ۱۰۰ میلیون ریال تعیین شده است.
کارمزد معاملات کارگزاران از معاملات بازار اوراق مشارکت معادل63 در 100 هزار ارزش معاملات از فروشنده و خریدار تا سقف 6/12 میلیون ریال مصوب شده است.
کارمزد فرابورس
فرابورس در هر معامله معادل 56 000/0 ارزش معامله تا سقف 120 میلیون ریال از خریدار و معادل 00084/0 ارزش معامله تا سقف 180میلیون ریال از فروشنده اخذ می کند.
کارمزد سازمان بورس و اوراق بهادار
نیم در هزار (05/0 درصد) ارزش معامله که تاسقف 200 میلیون ریال که 60 درصد توسط فروشنده و 40 درصد توسط خریدار عنوان کارمزد به سازمان بورس و اوراق بهادار پرداخت می شود که این رقم نصف کارمزد سازمان بورس از معاملات بورس اوراق بهادار است.
کارمزد شرکت سپرده گذاری مرکزی( کارمزد تسویه)
یک در 10 هزار (01/0 درصد) ارزش معامله تا سقف 200 میلیون ریال که 60 درصد توسط فروشنده و 40 درصد توسط خریدار به عنوان کارمزد به شرکت سپرده گذاری مرکزی پرداخت می شود.
مالیات نقل وانتقال
5 در هزار (5/0 درصد) ارزش معامله که توسط فروشنده پرداخت خواهد شد و غیر از این مالیات، سرمایه گذاران در فرابورس مالیات دیگری پرداخت نمی کند.
مدارک مورد نیاز جهت پذیرش شرکت سهامی در فرابورس
پرسشنامۀ پذیرش
امیدنامه
رسید پرداخت حق پذیرش
صورت‌های مالی مربوط به حداقل یک سال/ دورۀ مالی منتهی به تاریخ پذیرش به همراه گزارش حسابرس و بازرس قانونی
آخرین صورت‌های مالی میان دوره‌ای شش ماهۀ حسابرسی شده و صورت‌های مالی سه ماهه
آخرین گزارش هیات مدیره به مجامع عمومی عادی و فوق‌العاده
صورتجلسات مجامع عمومی سال اخیر و روزنامۀ رسمی مربوط به آگهی تصمیمات آنها در صورت وجود الزام قانونی
آخرین اساسنامۀ ثبت شده منطبق با اساسنامۀ نمونۀ شرکتهای ثبت شده نزد سازمان، مصوب هیات مدیرۀ سازمان
فهرست و مشخصات دارندگان اطلاعات نهانی شرکت، موضوع تبصرۀ یک مادۀ 46 قانون بازار اوراق بهادار بر اساس فرم‌های سازمان،
یک نسخه از آخرین مفاصا حساب مالیاتی و برگه‌های تشخیص مالیات عملکرد بعد از سال تسویه شده،
مصوبۀ مجمع عمومی عادی صاحبان سهام یا رکن مشابه مبنی بر موافقت با پذیرش اوراق بهادار در بورس،
آخرین نمودار سازمانی مصوب،
سایر اطلاعات مهم به تشخیص متقاضی پذیرش یا درخواست هیات پذیرش
ارسال نظر