بیمه‌گران در ایران برای فروش بیمه‌های عمر با ریسک بالایی مواجه‌اند

برای توسعه بیمه در ایران باید رشد اقتصادی، گسترش فرهنگ بیمه و ساختار صنعت بیمه مورد توجه قرار گیرد، رشد نرخ تورم و نقدینگی و بازده سرمایه‌گذاری تاثیر مستقیم بر عملکرد بیمه‌گران دارد، امروز ارائه خدمات بیمه‌ای در کشورمان با مشکلات مختلفی مواجه است و چالش‌هایی در زمینه شناسایی بازار و طراحی محصول منطبق با نیازهای مشتری به علت فقدان اطلاعات مورد نیاز وجود دارد. این بخشی از گفته‌های محمدابراهیم امین، مدیرعامل بیمه البرز در خصوص ضرورت تحول بیمه در کشور بود.

مدیرعامل بیمه‌ البرز در آستانه سمینار بیمه و توسعه و فرا رسیدن روز بیمه به سوالات دنیای اقتصاد پاسخ داده است که در ادامه می‌آید:

آقای امین لطفا از کارگروه اصلاح ساختار و نتایج به دست آمده در تهیه پیش‌نویس‌ها بگویید؟

کارگروه اصلاح ساختار پس از ابلاغ فرمان رییس‌جمهوری و صدور حکمی از سوی دکتر دانش‌جعفری، وزیر امور اقتصادی و دارایی برای اینجانب با دعوت از استادان دانشگاهی و نمایندگان بیمه‌های دولتی و خصوصی کار خود را آغاز کرد و بعد از بحث و مشاوره استادان دانشگاهی ساختار صنعت بیمه و بنگاه، مورد مطالعه قرار گرفت.

از چه الگویی برای مطالعه و بررسی استفاده کردید؟

در ساختار صنعت و بنگاه نقاط ضعفی وجود داشت که برای دستیابی به راهکارهای مناسب روی وضعیت چند کشور مطالعاتی تطبیقی انجام شد و نتایج خوبی هم به دست آمد که می‌توان به وجود یک صنعت بیمه بازرگانی موفق در تمامی کشورها اشاره کرد که نهاد دولتی قدرتمندی تنها به عنوان نهاد نظارتی وجود دارد.

عملکرد این نهاد دولتی در سایر کشورها با بیمه مرکزی ایران متفاوت است؟

همه چارچوب‌های کار و فعالیت و ارائه خدمات در صنعت بیمه توسط آن نهادهای مقتدر دولتی تعیین و ابلاغ می‌شود و با سخت‌گیری بسیار زیاد بر اجرای آن نظارت می‌شود، طبیعی است سازمان‌دهی نهاد نظارتی بر پایه اهداف و استراتژی مشخص صورت می‌گیرد که مهم‌ترین آن مشتری‌مداری، شفافیت، پاسخگویی، جامعیت، سرعت در خدمات‌رسانی، ارزان و سهل‌الوصول بودن خدمات و رسیدگی به اختلافات و شکایات در صنعت بیمه زیربنای کار نهاد نظارتی را تشکیل می‌دهد.

ساختار بنگاه (یک شرکت بیمه بازرگانی) در سایر کشورها چگونه بود؟

در بنگاه نیز با توجه به همه اهداف یاد شده بحث رقابت، ماندگاری و توانگری حایز اهمیت است، با توجه به این نکات اصلی کارگروه اصلاح ساختار یک طراحی ساختار صنعت و یک پیشنهاداتی برای اصلاح ساختار بنگاه‌های بیمه‌ای ارائه کرد، در آنها صرف‌نظر از بحث مالکیت «اینکه آیا بنگاه دولتی است یا خصوصی، اصول و مبانی با اهمیت ساختار صنعت و بنگاه با استفاده از تجارب کشورهای پیشرفته تبیین شد و پیش‌نویس‌هایی تنظیم و به کارگروه‌ اصلی تحول در صنعت بیمه تقدیم شد.»

لطفا در خصوص پیش‌نویس‌ها بیشتر توضیح دهید؟

در پیش‌نویس‌ها بر شکل‌گیری یک نهاد قدرتمند نظارتی تاکید شده است که از پراکندگی وظایف و اختیارات در زمینه نظارت جلوگیری به عمل آید. اهداف این نهاد بر پایه ایجاد فضای رقابتی باشد و فارغ از دخالت مراجع غیرمرتبط و تصمیم‌گیری در مورد صنعت بیمه همه متمرکز از یک مرجع واحد صورت بگیرد.

در واقع از چندگانگی و تضاد و تباین این تصمیمات جلوگیری به عمل آید.

همه این موارد برپایه ارزیابی وضع موجود صورت گرفت و اصلاحات لازم شفاف شد و از آنجا که چالش‌های صنعت بیمه در تمام ابعاد بررسی و تدوین شده بود، تمام راهکارهای پیشنهادی این پیش‌نویس‌ها تهیه و تدوین شد.

امکان تصویب این پیش‌نویس چند درصد است؟

برخی از این پیشنهادات نیازمند تایید مجمع و برخی باید توسط شورای‌عالی بیمه مورد تایید قرار گیرد و برخی را هیات دولت باید به تصویب برساند.

در واقع چنانچه پیشنهادات کارگروه اصلاح ساختار در کنار سایر کار‌گروه‌ها قرار گرفته و تلفیق شود، گزارشی کامل و جامع خواهد بود. اصلاح اساسی صنعت بیمه کشور با هدف خدمت‌گزاری مردم، جامعه و اقتصاد ملی و ارتقای سطح رضایت آنها از صنعت بیمه و پاسخگویی به مجموعه نیازهای جامعه از سوی شرکت‌های بیمه بازرگانی صورت می‌گیرد تا شرکت‌های بیمه با ارائه محصولات متنوع و ارزان خدمت‌رسانی کرده و در زمان پرداخت خسارت سرویس‌دهی به موقع داشته باشند تا بتوانند صدمات به وجود آمده را به نحو احسن جبران کنند.

آقای امین،آیا اصلاح ساختار صنعت بیمه کشورمان مشکل است و مستلزم تلاش بسیار است؟

اگر بخواهیم به صراحت مشکلات اساسی صنعت بیمه را بررسی کنیم به ۲ تا ۳ مورد برای اصلاح برخورد می‌کنیم، اول اینکه فعالیت شرکت‌های بیمه در یک فضای رقابتی است و تعریف این فضای رقابتی برای همه روشن است. در واقع باید فعالان از آزادی عمل در تعیین نرخ، نوع پوشش‌ها و خدمات بیمه‌ای برخوردار باشند و تنها ملاحظات بنگاه‌داری اقتصادی بر آنان حاکم باشد. دومین مساله این است که بیمه‌ها به جامعه تعهدات آینده را می‌فروشند و با حقوق عمومی ارتباط پیدا می‌کنند. بنابراین دولت باید از طرف مردم بر فعالیت این موسسات نظارت جدی و مستمر داشته باشد تا احیانا این حقوق از مردم ضایع نشود و سوم اینکه باید پذیرفت بنگاه بازرگانی باید تابع ملاحظاتی باشد که همه بنگاه‌های اقتصادی به آن پایبند هستند. این ملاحظات را به رسمیت بشناسد. چنانچه موانع سر راه این بحث‌ها اعم از موانع قانونی، مقرراتی، فرهنگی و اجتماعی برطرف شود در آن صورت صنعت بیمه تبدیل به یک رکن خدمت‌گزار موثر در اقتصاد ملی خواهد شد و سهم ۵/۱درصدی خود را از اقتصاد حداقل به ۴برابر افزایش خواهد داد. این مسائل هم پیچیده نیستند و با سیاست‌گزاری اقتصادی و اداره کشور ارتباط دارد، حل آن در درون این صنعت یا وزارت اقتصاد، میسر نیست، بلکه نیازمند مجموعه برنامه‌ها و سیاست‌های اقتصادی کشور است.

به نظر شما بازار هم باید همزمان با صنعت بیمه متحول شود؟

طبیعی است تا زمانی که برای بسیاری از کالاها و خدمات نرخ‌گذاری دولتی وجود دارد و بیمه هم به عنوان بخشی از خدمات در این مقوله قرار می‌گیرد، بحث رقابت و بنگاه‌داری اقتصادی مهجور می‌ماند. تا زمانی که شیوه‌های نظارتی و کنترل بیمه‌گران با شیوه‌های مرسوم دنیا متفاوت است از کارایی لازم برخوردار نخواهد بود و تامین حقوق همه بیمه‌گران و بیمه‌گزاران به درستی صورت نمی‌گیرد، چنانچه در برنامه اصلاحی صنعت بیمه به این ۳ زمینه نپردازد و راه‌حل قانونی و مقرراتی پیدا نشود، نتیجه مطلوب به دست نخواهد آمد.

آقای امین سمینار امسال بیمه و توسعه با موضوع بیمه‌های عمر برگزار می‌شود، لطفا در خصوص توسعه بیمه‌های عمر در کشور نیز توضیح دهید؟

محدودیت‌هایی در اقتصاد ایران وجود دارد که بر همه بخش‌های اقتصادی از جمله بیمه عمر و به ویژه بیمه عمر متصل به پس‌انداز که جنبه سرمایه‌گذاری دارد، تاثیرگذار است. تورم، نقدینگی و بازده در بازار سرمایه بر سرنوشت بیمه عمر و سرمایه‌گذاری تاثیر می‌‌گذارد و در کنترل بیمه‌گران نیست و آنها به عنوان یک تابع عمل می‌کنند،؛ در واقع تصمیمات مردم در انتخاب گزینه‌های سرمایه‌گذاری مشکل است، به خصوص پیش‌بینی سرمایه‌گذاری ذخایر بیمه‌های عمر و پس‌انداز به خاطر دوره زمانی طولانی مدت آن و متغیرهای اقتصادی کشورمان بسیار دشوار است. بنابراین در بحث بیمه‌های عمر همه بیمه‌گران در فروش آن با ریسک بالایی مواجه‌اند و همه بیمه‌گزاران رغبتی به خرید آن ندارند.

به عقیده شما توسعه بیمه‌های عمر مشروط بر تغییر در روندهای اقتصادی است؟

البته، چنانچه بخواهیم بیمه‌های عمر را توسعه دهیم باید بیرون از صنعت بیمه‌ تغییراتی در روندهای اقتصادی رخ دهد و در این سمینار هم به آن پرداخته شده است.

بیمه البرز مقاله‌ای در خصوص رابطه ویژگی‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی خانواده‌های ایرانی و تقاضا برای خرید بیمه عمر ارائه کرده است. متغیرهای مهم در این ویژگی‌ها استخراج شده و در کنار سایر مقالات در چهاردهمین سمینار بیمه و توسعه ارائه می‌شود و بدیهی است بر شفاف‌سازی مسائل این بیمه‌نامه‌ها اثرگذار خواهد بود.