صنعت سرخ در بستر فیروزه سبز

بازدید معاون اول رییس جمهور و رییس سازمان حفاظت محیط زیست از غرفه شرکت فولاد خراسان در دوازدهمین نمایشگاه محیط زیست

شرکت مجتمع فولاد خراسان بالغ بر ۷۳۰ میلیارد ریال برای سازگاری و حفظ محیط زیست سرمایه گذاری نموده است "مجتمع فولاد خراسان" در کمربندی از فضای سبز محصور گردیده که این مهم موجب تلطیف هوای محیط اطراف و داخل مجتمع شده و از خشونت محیط صنعتی می‌کاهد و با توجه به جهت باد‌های غالب از انتشار آلودگی به روستاهای مجاور نیز کاسته می‌شود.

فضای سبز با ایجاد شرایط مساعد آب و هوایی در زمینه کاهش آلودگی صوتی و تنفسی ،کاهش گرد و غبار موجود در هوا ، کاهش درجه حرارت و جلوگیری از فرسایش خاک ، نقش مهمی‌در تامین سلامت و بهبود شرایط زندگی کارکنان و مجاورین فولاد خراسان ایفا می‌کند.

تفکر سازگاری احداث "مجتمع فولاد خراسان "با محیط زیست از ابتدای سال ۱۳۶۲ که مراحل امکان سنجی این صنعت در استان خراسان بزرگ شکل گرفت با بررسی همه جانبه عوامل موثر در ساختگاه این صنعت ،مورد بررسی قرار گرفت یکی از فاکتور‌های مهم در انتخاب محل احداث ،بررسی شرایط اقلیمی‌و اثرات اقلیمی‌و اثرات آن بر روستاها و شهر‌های مجاور بود بر این اساس مشاور خارجی شرکت (کوبه استیل ژاپن )منطقه نیشابور را با توجه به جمیع جهات در استان خراسان بزرگ پیشنهاد نمود. در مرحله انتخاب تکنولوژی نیز بالاترین استاندارد زیست محیطی روز اروپا لحاظ گردید که تکنولوژی بکار گرفته شده موجود در فولاد خراسان به شرح زیر گویای این واقعیت می‌باشند:

واحد تصفیه دود و غبار

این واحد با هزینه ای بالغ بر ۳ میلیون و ۱۶۳ هزار و ۲۵۰ دلار راه اندازی شده و وظیفه تصفیه و غبارگیری دود و غبار اولیه و ثانویه ناشی از فرآیند کوره قوس الکتریکی و کوره پاتیلی را هنگام عملیات ذوب به صورت سیستم PLC و بگ فیلتر‌های متعدد بر عهده دارد . با وجود سیستم F.T.P در اندازه گیری‌های به عمل آمده ، همواره خروجی غبارات و گاز ها به محیط زیست از استاندارد‌های مجاز کمتر می‌باشد.

تصفیه خانه پساب‌های صنعتی

آبهای مصرفی واحد نورد ، فولاد سازی و احیاء مستقیم بعد از مصرف در خطوط تولید کارخانه ، جهت خنک سازی ، جدا سازی روغن و ذرات جامد محلول در آب به این قسمت وارد شده و بعد از انجام عملیات جداسازی و تصفیه‌های لازم به چرخه تولید بر می‌گردد که کاهش مصرف آب و جلوگیری از اثرات نامطلوب زیست محیطی و اتلاف منابع و انرژی را در بر دارد. برای راه اندازی این سیستم ۶ میلیون و ۶۹۹ هزار یورو به صورت ارزی و ۱۰۰ میلیون ریال هزینه شده است.

تصفیه خانه پساب‌های بهداشتی

شبکه انتقال فاضلاب که برای کل سایت مجتمع فولاد خراسان احداث شده، جمع‌آوری و انتقال فاضلاب‌های ناشی از سرویس‌های بهداشتی، دوش‌ها، آشپزخانه و آب‌های سطحی را بر عهده دارد. سیستم تصفیه‌خانه فاضلاب به روش بیولوژیکی و به صورت هوازی احداث شده است. در این سیستم فاضلاب تصفیه شده پس از جمع‌آوری در مخازن ذخیره آب جهت آبیاری فضای سبز مورد استفاده قرار می‌گیرد.این سیستم با هزینه ارزی ۴۲ هزار دلاری و ۴۰۰ میلیون ریالی تاسیس شده است.

فضای سبز

ایجاد و توسعه فضای سبز از اهداف و برنامه‌های زیست‌محیطی مجتمع فولاد خراسان بوده و اقدامات زیادی در راستای این برنامه به عمل آمده است که اهم آنها به شرح زیر می‌باشد:

انجام مطالعات و تحقیقات کاربردی زیست‌محیطی در زمینه‌های مرتبط از جمله طراحی و انتخاب گونه‌های مقاوم به کم‌آبی و سازگار با شرایط آب و هوایی و اقلیمی‌منطقه استقرار فولاد خراسان.

ایجاد فضای سبز با مساحتی بالغ بر ۱۴۵ هکتار و ترکیبی از انواع گونه‌های سوزنی و پهن برگ شامل کاج تهران، اقاقیا، زبان گنجشک، توت، چنار، کاتالپا، ارغوان، سرو نقره‌ای، سرو خمره ای، زیتون، نارون، عرعر، کاج کله قندی، شمشاد، ترون، زرشک و پری کانتا.

تجهیز بیش از ۶۰ درصد از فضای سبز موجود به سیستم آبیاری قطره‌ای.

استقرار نظام مدیریت بین‌المللی زیست‌محیطی (ISO - ۱۴۰۰۱ - ۲۰۰۴)

فولاد خراسان همزمان با شروع بهره‌برداری و استفاده از تجهیزات خطوط تولید، تفکر نظام‌مند مدیریت محیط‌زیست براساس الزامات استاندارد بین المللی را از سال ۱۳۸۱ در دستور کار خود قرار داده و در سال ۱۳۸۳ موفق به اخذ گواهینامه ISO - ۱۴۰۰۱ از موسسه DNV گردید. آخرین تمدید گواهینامه در مردادماه ۱۳۹۱ از شرکت TUV-NORD اخذ گردیده است. اهم فعالیت‌ها و اقدامات مرتبط با این نظام به شرح ذیل می‌باشد:

انجام مقدمات اولیه از قبیل تشکیل کمیته‌ها و انجام پروژه‌های موردنیاز جهت استقرار این سیستم

آموزش پرسنل شرکت و پیمانکاران در رده‌های مختلف سازمانی

تهیه دستورالعمل‌ها، فرم‌ها و سایر مستندات موردنیاز سیستم مدیریت زیست‌محیطی

تربیت ممیزان داخلی و انجام ممیزی‌های داخلی قبل از ممیزی شخص ثالث

برگزاری جلسات بازنگری مدیریت

مدیریت ضایعات و زباله

از مهم‌ترین چالش‌های زیست‌محیطی هر واحد صنعتی، تولید پسماندهایی است که باید به درستی مدیریت شوند تا باعث آلودگی محیط‌زیست نشوند.

در دیدگاه مبتنی بر توسعه‌ پایدار، هدف اولیه در برنامه‌های مدیریت، به حداقل رساندن تولید پسماند از طریق اصلاح روش‌ها و فرآیندهای صنعتی است و در مرحله دوم امکان بازیافت و یا استفاده مجدد ضایعات مدنظر قرار می‌گیرد.

بر این مبنا پسماندهای شرکت به پنج گروه اصلی طبقه‌بندی و مدیریت می‌شوند:

۱- پسماندهای صنعتی: این پسماندها در طی فرآیند تولید یا فعالیت‌های جنبی ایجاد شده و به دو دسته کلی پسماند دفعی و قابل بازیافت تقسیم شده‌اند. در حال حاضر مهم‌ترین پسماندهای دفعی را سرباره، پوسته‌های فلزی، ضایعات تخلیه شده از سیستم جمع‌آوری دود، مواد حاصل از نظافت و پاکسازی واحدها، نخاله‌های ساختمانی و مواد نسوز تشکیل می‌دهند که مستقیما به محل نگهداری پسماندهای دفعی منتقل می‌شوند.

پسماندهای قابل بازیافت پس از فرآوری دوباره در فرآیند تولید استفاده می‌شوند. در این گروه ضایعات فلزی، ذوب‌های برگشتی، نرمه گندله و آهن اسفنجی و ... قرار می‌گیرند.

از جمله ضایعات حجیم صنایع فولادی می‌توان به سرباره اشاره کرد که این مجتمع با مشارکت پیمانکار بخش خصوصی اقدام به بازیافت و استفاده آن در صنایع جانبی از قبیل صنعت سیمان نموده است که در حال حاضر پیمانکار مربوطه مشغول تجهیز کارگاه و حمل سرباره از منطقه دپو شده به محل کارگاه خود در خارج از شرکت می‌باشد.

از دیگر ضایعات صنعتی حجیم صنعت فولاد می‌توان به پوسته‌های اکسیدی (Scale) اشاره کرد. این مجتمع به منظور بازیافت و استفاده مجدد آن در صنایع فولاد و صنایع وابسته اقدام به برنامه‌ریزی جهت فروش و واگذاری به بخش‌خصوصی نموده است.

۲- پسماندهای بیمارستانی: این نوع پسماندها در واحد اورژانس شرکت ایجاد شده و پس از جمع‌آوری و ایمن‌سازی به محل زباله سوز بیمارستان شهرستان جهت امحاء برابر قرارداد فی ما بین منتقل می‌گردد.

۳- پسماندهای عمومی: این پسماندها پس از جمع‌آوری از سطح سایت به محل دپوی اولیه منتقل و سپس توسط کامیون‌های شهرداری به محل دفن زباله‌های شهری انتقال می‌یابد.

۴- پسماندهای کشاورزی: که در نتیجه فعالیت‌های واحد فضای سبز ایجاد شده و سپس مورد استفاده‌های بعدی قرار می‌گیرد.

۵- پسماندهای ویژه: که شامل باطری‌های تر و خشک، مهتابی‌ها و ... می‌باشد که پس از شناسایی در مبدا به محل مخصوص نگهداری ضایعات ویژه منتقل و به نحو ایمن امحاء می‌گردد.

سایر اقدامات انجام شده در جهت حفظ محیط‌زیست

۱- انجام ارزیابی اثرات زیست‌محیطی (EIA) احداث کلیه کارخانجات مجتمع توسط مشاورین مجرب مورد تایید سازمان حفاظت محیط‌زیست.

۲- تصفیه پساب‌های صنعتی در واحد W.T.P و استفاده از پساب خروجی در آبیاری فضای سبز.

۳- تصفیه فاضلاب‌های انسانی در تصفیه‌خانه بیولوژیکی و استفاده از پساب خروجی در آبیاری فضای سبز.

۴- انجام تغییرات موثر مهندسی بر روی تجهیزات از قبیل کم کردن فاصله فیکس داکت و موبایل داکت در کوره قوس الکتریکی، پوشش اطراف بین‌های ۳ و ۴ و مسیر انتقال DRI، انجام P.M‌های هفتگی و سالانه بر روی سیستم F.T.P (سیستم تصفیه دود و غبار)، تعویض بگ فیلترهای معیوب و ... .

۵- ساخت ۴ عدد مخزن زمینی به حجم حدودا ۸۰۰M۳ جهت استفاده بهینه از پساب‌های خروجی تصفیه‌خانه‌های صنعتی.

۶- در نظر گرفتن سیستم تصفیه‌خانه‌ها در ابتدای طراحی و هنگام ساخت از قبیل:

کلاریفایرهای Clarifier واحد احیاء مستقیم

حوضچه‌های Scalepit واحدهای ریخته‌گری و نورد

غبارگیرهای قسمت‌های مختلف واحد احیاء مستقیم (۹ غبارگیر)

۷- احداث و توسعه حدود ۱۴۰ هکتار درختکاری و فضای سبز

۸- تشکیل کمیته‌ انرژی و برگزاری جلسات منظم و انجام پروژه‌های مختلف جهت به حداقل رساندن مصارف انرژی و مواد اولیه

۹- تعامل موثر با اداره کل حفاظت محیط‌زیست استان و شهرستان

۱۰- اجرای عملیات Hot Charge برای بیش از ۵۰ درصد شمش‌های خروجی از واحد ریخته‌گری

۱۱- جانمایی و طراحی نقشه دپوی ضایعات صنعتی و زباله‌های عمومی، شناسایی، جداسازی در مبدا و تفکیک ضایعات ویژه

۱۲- انجام عملیات بهسازی محیط داخلی مجتمع شامل جمع‌آوری ضایعات، تسطیح و زیباسازی

۱۳- انجام اندازه‌گیری‌های دوره‌ای از خروجی دودکش، تصفیه‌خانه‌ها و استانداردهای هوای پاک در چهار سمت مجتمع