انتظار بی‌پایان برای خودروی ارزان

تاثیر بحران جهانی بر بازار خودرو
ارزیابی خودروسازان از آینده بازار
آثار طرح تحول بر قیمت خودرو
هزینه‌های تولید خودرو در سال آینده
اوضاع در بازار جهانی خودرو.

دنیای اقتصاد بررسی کرد
انتظار بی‌پایان برای کاهش قیمت خودرو
دنیای اقتصاد - «آیا باید همچنان در انتظار کاهش قیمت خودرو بود؟» افت فروش شرکت‌های بزرگ خودروسازی که متاثر از بحران اقتصادی غرب طی ماه‌های اخیر شدت گرفته، صنعت خودروسازی دنیا را به رکود کشانده، به‌طوری که شرکت‌های مذکور به ناچار قیمت محصولات خود را کاهش داده‌اند.
حال به دنبال رکود در صنایع خودروسازی جهان این تصور در کشور ما نیز قوت گرفته که قیمت خودروهای تولید داخل باید همگام با خودروهای عرضه شده در دیگر کشورها، کاهش یابد. با توجه به این شرایط متقاضیان در ایران به منظور کاهش قیمت محصولات داخلی از خرید خودرو خودداری کرده و در انتظار نمایان شدن جلوه‌های بحران جهانی بر صنعت خودروسازی کشور و به تبع آن افت قیمت خودروهای ساخت داخل هستند.
این در حالی است که بسیاری از کارشناسان و صاحب‌نظران صنعت خودرو چنین انتظاری از بازار خودرو را دور از واقعیت می‌دانند چرا که ماهیت صنعت خودروسازی در ایران با دیگر کشورها بسیار متفاوت است.
به‌طور کلی در کاهش قیمت خودرو یک عامل موثر است اما در افزایش آن چندین عامل نقش دارد. کاهش یا تثبیت قیمت خودرو از سه طریق ممکن می‌شود که آن کاهش قیمت مواد اولیه، کاهش بهره تسهیلات بانکی و افزایش بهره‌وری در خودروسازان است. بنابراین می‌توان اینگونه نتیجه‌گیری کرد که اولا تبعات این بحران بر اقتصاد کشور ما که وابستگی کمی به اقتصاد بین‌المللی دارد، دیرتر ظهور می‌کند.
دوم اینکه تولید خودرو براساس قراردادهای منعقد شده در زمان‌های گذشته صورت می‌گیرد در نتیجه کاهش قیمت مواد اولیه نیز پس از مدتی بر بازار تاثیر می‌گذارد.
دلیل سوم برای کاهش نیافتن قیمت خودروهای داخلی گران شدن تسهیلات بانکی است که از ابتدای سال‌جاری بهره بانکی از 12 به 19درصد رسیده و آنچه عملا به صنایع می‌رسد صرفنظر از بالا بودن سیکل دریافت، بالاتر از 24درصد می‌باشد.
عاطفه افشاری مدیریت مطالعات بازار و برنامه‌ریزی صادرات شرکت ایران‌خودرو در مورد تاثیر بحران اقتصادی بر صنعت خودروسازی ایران با طرح این سوال که اصولا چرا بحران در صنعت خودروسازی به وجود آمد می‌گوید: بحران در صنعت خودروسازی دنیا ریشه در مکانیزم عرضه و تقاضا داشت، بدین معنا که بحران موسسات مالی و اعتباری غرب، سبب شد تا مشتریان نتوانند جهت خرید خودرو از موسسات مذکور پول دریافت کنند، رویه‌ای که طی چندین دهه معمول بوده است. حال عرضه طبق برنامه‌ریزی خودروسازها پیش رفت، این در حالی است که تقاضایی برای عرضه وجود نداشت.
افشاری ادامه می‌دهد: خودروسازها نیز برای آنکه خودروهای موجود در انبارها را خالی کنند با تخفیف قابل ملاحظه اقدام به عرضه خودروهای خود کردند. مدیریت مطالعات بازار و برنامه‌ریزی صادراتی شرکت ایران‌خودرو ضمن بیان این مطلب که بحران در بازار خودرو غرب از شش ماهه دوم سال 2009 رو به کاهش خواهد رفت و از 2010 دوباره رونق می‌گیرد تاکید می‌کند که طبق آمارهای موجود مردم خاورمیانه کمترین تاثیر را از بحران صنعت خودروسازی جهان دریافت کردند چرا که مشتریان در خاورمیانه به صورت Cash (نقدی) خودرو می‌خرند و از موسسات مالی و اعتباری برای حمایت از خرید خبری نیست.
افشاری همچنین در بخش دیگری از اظهارنظرهای خود چنین عنوان می‌کند که موسسات مالی و اعتباری دنیا آنچنان با بانک‌های ایرانی لینک نیستند که بحران خیلی زود به کشورمان برسد و دلیل این ادعا هم تقاضای بالای خودرو در ایران است. وی ادامه می‌دهد که تولید و عرضه محصولات ایران خودرو در ۶ ماهه دوم سال حتی بیشتر هم شده است.

تاثیر کاهش قیمت مواد اولیه بر قیمت خودرو
منتقدان صنعت خودرو در کشور عنوان می‌کنند که با کاهش قیمت‌های جهانی خودرو، قیمت خودرو در ایران نیز باید کاهش پیدا کند، چرا که با نزول قیمت مواد اولیه، هزینه خودروساز نیز روندی نزولی می‌یابد بنابراین قیمت خودرو نیز باید مطابق قیمت مواد اولیه محاسبه شود. به طور کلی 70درصد قیمت خودرو متشکل از قیمت مواد اولیه، دستمزد، استهلاک و.... است.
این در حالی است که از سه عامل کاهش قیمت خودرو یعنی مواد اولیه، کاهش بهره تسهیلات بانکی و افزایش بهره‌وری در حال حاضر تنها قیمت مواد اولیه کاهش یافته است. اما این عامل مهم نمی‌تواند تاثیرگذار باشد چرا که تولید خودرو براساس قراردادهای منعقد شده در زمان‌های گذشته صورت می‌گیرد و کاهش قیمت مواد اولیه پس از مدتی طولانی بربازار تاثیر می‌گذارد.
چنانچه مدیرعامل گروه صنعتی ایران خودرو، نظر خود را در خصوص کاهش قیمت محصولات شرکت‌های خودروسازی داخلی این گونه بیان می‌کند: هر چند که مواد اولیه خودرو کاهش قیمت داشته اما با توجه به این که ایران خودرو مواد اولیه خود را به قیمت شش ماهه اول سال تامین کرده است، چنانچه کاهشی قیمت صورت گیرد در سال 88 خواهد بود.
منوچهر منطقی ادامه می‌دهد: از ابتدای سال جاری پرداخت تسهیلات به صنایع کاهش و در مقابل هزینه بهره بانکی و تورم افزایش یافته است و در نتیجه در کنار یک عامل برای افت قیمت خودرو چندین عامل برای افزایش آن وجود دارد. احمد قلعه‌بانی رییس هیات عامل سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران نیز با تاکید برعدم ارزانی خودرو در سال آینده تاکید می‌کند که قیمت خودروهای تولیدی خودروسازان همزمان با افزایش قیمت‌های جهانی افزایش نیافت که حالا به دلایلی کاهش یابد.
وی می‌افزاید: بنابراین قیمت‌گذاری خودرو تولیدی خودروسازان ناشی از رشد قیمت‌های جهانی در مواد اولیه، افزایش نداشت که امروز به دلیل کاهش قیمت‌ها کاهش یابد. وی تاکید می‌کند: هم اکنون قیمت خودرو در بازار کشور به دلیل دو تا سه بار خرید و فروش محصول، دارای اختلاف پنج تا 30میلیون ریالی نسبت به نرخ کارخانه است که این قیمت‌ها به دلیل افزایش عرضه و عدم خرید مردم با کاهش همراه بوده است.
قلعه بانی به کسانی که مایل به خرید خودرو هستند، پیشنهاد می‌کند: خریداران و کسانی که تمایل به خرید خودرو دارند بهتر است تا محصول مورد نظر خود را از خودروسازان خریداری کنند به طوری که هم اکنون فروش خودرو نیز اینترنتی شده و دلال بازی‌ها از بین رفته است.
افشاری مدیریت مطالعات بازار ایران خودرو نیز معتقد است که با مقایسه شاخص تورم با شاخص قیمت خودرو ملاحظه خواهیم کرد که فاصله زیادی بین این دو شاخص است.
بنابراین شرکت ایران خودرو سعی کرده که با افزایش بهره‌وری قیمت‌ها را ثابت نگه دارد.
وی در پاسخ به این اظهار نظر که افزایش مواد اولیه تاثیر خود را بر قیمت خودرو خیلی زودتر از کاهش آن نشان می‌دهد می‌گوید: گران شدن مواد اولیه هم تاثیر زیادی بر قیمت خودرو نداشت چرا که هزینه‌های تولید در ایران بالا است.
وی معتقد است که صنعت خودرو اولین صنعتی است که ۸۰درصد نقدینگی آن توسط بانک‌ها تامین می‌شود این در حالی است که در ایران این رقم حتی به ۵۰درصد هم نمی‌رسد. وی با اشاره به نرخ بالای بهره در ایران اذعان دارد که در همه جای دنیا بازپرداخت وام‌ها ۵ ساله است اما در ایران بانک‌ها با خودروساز قرار دارد یک ساله می‌بندند که این موضوع هزینه‌ مالی سنگینی بر دوش صنعت خودرو می‌گذارد.

قیمت خودرو سال آینده؟
سال آینده قیمت خودرو چگونه خواهد بود؟ آیا بحران‌های جهانی انتظارات برخی از منتقدان و مردم را برای کاهش قیمت خودرو برآورده خواهد کرد؟ افشاری در این مورد می‌گوید: سال آینده طرح تحول اقتصادی اجرا خواهد شد که این مساله هزینه خودروسازها را در بخش لجستیک، تولید، انرژی و ..... افزایش خواهد داد، از سوی دیگر سیاست انقباضی در بازار پولی، همچنین چند قفله کردن خزانه، را در پیش روی داریم بنابراین باید به سمتی حرکت کرد که فشار کمتری به خودروساز وارد شود.
افشاری همچنین با ذکر این نکته که اگر خودروسازهای جهانی هم اکنون با بحران مواجه شده‌اند، صنعت خودروسازی ایران به دلیل کمبود نقدینگی مدت‌ها است که با این مشکل دست به گریبان است تاکید می‌کند که تحمیل هزینه به خودروسازها ابتدا قطعه‌سازها را با مشکل مواجه می‌کند که این موضوع قیمت تمام شده خودرو را افزایش می‌دهد.

منتظر بمانیم؟
آیا واقعا خودروسازهای جهانی ارزان‌فروشی می‌کنند؟ در خبرهای بازار خودرو دنیا که روزانه از ورشکستگی و رکود، تعدیل نیرو، نبود تقاضا برای خودروهای تولیدی و.... حکایت دارد، یکی از خبرها بسیار جلب توجه می‌کرد، «یکی بخر دوتا ببر» ظاهرا یکی از خودروسازهای غربی به ناچار این پیشنهاد را به مشتریان خود کرده که اگر یک خودرو خریداری کند می‌تواند خودرو دیگر را مجانی دریافت کند.
اما آیا واقعا خودروسازها به مال خود آتش زده‌اند؟ افشاری مدیریت مطالعات بازار و برنامه‌ریزی صادراتی شرکت ایران‌خودرو معتقد است که در افکار عموم این‌گونه جای افتاده که خودروسازها واقعا ارزان‌فروشی می‌کنند و با ضرر خودروهای خود را به فروش می‌رسانند، این در حالی است که آنها به واقع سود و زیان خود را حفظ کرده و تنها تخفیفی قابل توجه برای مشتریان قائل شده‌اند. وی می‌افزاید: مطمئن باشید که مدل‌های جدید آنها دیگر تخفیف نخواهد داشت و به‌زودی وارد بازار می‌شود.
از سویی دیگر بسیاری از کارشناسان صنعت خودرو معتقدند که خودروسازهای معتبر به نوعی وانمود به ورشکستگی می‌کنند چراکه بهانه بحران، خود بهترین دلیل برای دریافت وام‌های کلان از دولت، تعدیل نیروی انسانی و همچنین کاهش دستمزدها است. بنابراین آنها از شرایط موجود بهترین استفاده را کرده و اهداف خود را پیش برده‌اند.
حال این سوال مطرح است که آیا خودروسازها واقعا وانمود به ورشکستگی می‌کنند؟ شرایط چند ماهه گذشته خودروسازها به نوعی برای آنها منفعت هم داشته چراکه بسیاری از خودروهای در انبار مانده را با تخفیف به مشتری عرضه کردند. سراب خودروسازهای غربی هم‌اکنون مشتریان ایرانی را نیز بر سر دو راهی خرید خودرو قرار داده به طوری که بسیاری از آنها هنوز امیدوار به ارزانی قیمت خودروهای داخل هستند آیا این انتظار پایانی دارد؟
محمدرضا نجفی‌منش دبیر انجمن سازندگان قطعات و مجموعه‌های خودرو نظر خود را در مورد کاهش قیمت خودروهای ساخت داخل با توجه به بحران‌های جهانی این‌گونه بیان می‌کند: طی چند ماه آینده تغییر چندانی در قیمت خودرو رخ نخواهد داد و بهتر است که متقاضیان خودرو، خرید خود را به تعویق نیندازند.
محمدرضا نجفی‌منش می‌افزاید: خودروسازان در مقابل کاهش قیمت مواد اولیه با افزایش قیمت دلار مواجه هستند که این دو، تاثیرگذاری بر صنعت خودرو را خنثی می‌کند.
وی ادامه می‌دهد: با توجه به کاهش قیمت نفت و نیاز به ریال حاصل از دلار، پیش‌بینی می‌شود در سال آینده شاهد بالا رفتن نرخ دلار و در نتیجه آن افزایش قیمت کالاهایی که به واردات وابسته‌اند، باشیم.
دبیر انجمن قطعه‌سازان با بیان اینکه وجود تورم نیز یکی دیگر از موانع کاهش قیمت خودرو خواهد بود، تصریح می‌کند: با توجه به این عوامل، افزایش تولید محصولات که شرکت‌های خودروسازی در پیش گرفته‌اند می‌تواند به ثبات قیمت‌ها یا افزایش اندک آنها کمک کند.
وی در پایان اشاره می‌کند: تا چند ماه آینده اتفاق مهمی در حوزه قیمت خودروهای داخلی کشور رخ نخواهد داد.
با توجه به اظهارنظر کارشناسان می‌توان این‌گونه استنباط کرد که اگر مواد اولیه صنعت خودرو طی ماه‌های گذشته کاهش پیدا کرده این مساله بهترین فرصت برای خروج شرکت‌های خودروسازی از حاشیه زیان بوده و به طور حتم با توجه به ثبات قیمت خودرو طی سال‌های اخیر، کاهش قیمت مواد اولیه نمی‌تواند بر قیمت محصولات اثرگذار باشد.
بنابراین ارزانی خودرو ایران با آنچه در اذهان عمومی شکل گرفته تنها سرابی است که اخبار ضدونقیض خودروسازها نیز به آن دامن می‌زند.