نگرانی دولتی‌ها و خصوصی‌ها

ادامه روند سقوط بی‌وقفه بهای نفت در بازار جهانی، کشورهای صادرکننده در سازمان اوپک نسبت به اجرای بهنگام برنامه‌های عمرانی و حتی در برخی موارد، هزینه‌های جاری دولت‌های خود دچار نگرانی شده‌اند. افق برآورد تعهدات دولت در ایران ناروشن است. نگاهی گذرا به اظهارات و مصاحبه‌های مدیران دولت جمهوری اسلامی نشانگر این نگرانی است. بر اساس گزارش‌های بانک مرکزی ایران، حجم واردات ایران از سی و دو میلیارد و سیصد میلیون دلار در سال به بیش از چهل و هشت میلیارد دلار در سال ۱۳۸۶ رسیده است. از آنجایی که حدود هشتاد درصد هزینه‌های دولت در ایران از محل درآمدهای نفتی تامین می‌شود، بدون تردید با ادامه سقوط بهای نفت در بازار جهانی، برنامه‌های دولت نهم با دشواری مواجه خواهد شد. وزیر نفت ایران هفته گذشته گفته بود که افت بهای نفت به زیر یکصد دلار هم برای مصرف‌کننده و هم برای تولید کننده نامناسب خواهد بود. این در حالی است که قیمت هر بشکه نفت در بازارهای جهانی به مرز ۶۰ دلار نزدیک شده است. رییس جدید بانک مرکزی ایران با اشاره به سقوط بی‌وقفه بهای نفت در بازار جهانی، در همایش خدمات بانکی و صادراتی گفته است، «به این ترتیب تا پایان سال جاری خورشیدی، درآمد ارزی ایران پنجاه و چهار میلیارد دلار کاهش می‌یابد.» وی برای بر طرف کردن این خلأ خواستار افزایش صادرات غیرنفتی ایران شده است. رییس بانک مرکزی ایران به عنوان راه حل دیگری گفته است که در کنار این اقدامات باید سخت مراقب منابع ارزی خودمان باشیم و از هدر رفتن آنها برای واردات کالاهای «لوکس» جلوگیری کنیم تا از قدرت عمل بیشتری برخوردار شویم. همزمان با این ابراز نگرانی‌ها، رییس اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران، محمد نهاوندیان نیز با اشاره به بحران بانکی بین‌المللی تاکید کرده است؛ «به هیچ وجه نباید اجازه داد که اعتماد سپرده‌گذاران به سیستم بانکی کشور خدشه‌دار شود، زیرا که هر نوع هجوم سپرده‌گذاران به بانک‌ها برای دریافت دارایی خود، خطرناک و زیان‌آور خواهد بود. وی اعتماد سپرده‌گذاران را شیشه عمر نظام بانکی ایران دانسته و گفته است؛ «سیاسی کردن مدیریت، شایعه و اظهار نظرهای مختلف و تغییر مکرر مدیران تصمیم‌گیرنده در اقتصاد، به اعتماد سپرده‌گذاران لطمه می‌زند». نهاوندیان می‌گوید: «هیچ مدیر دولتی نباید به خود اجازه دهد در شیوه امانت‌داری و اداره سپرده مردم در کار بانک‌ها دخالت غیراصولی کند. وقتی سپرده‌گذار پول را در بانک می‌گذارد، بانک حق ندارد به صورت یک طرفه روابط متقابل سپرده‌گذار و بانک را خدشه‌دار کرده و تغییر دهد. یک گزارش از واحد اطلاعات اقتصادی هفته‌نامه «اکونومیست» حاکی است که سهم ایران از صادرات نفت در سال جاری خورشیدی به شصت و شش صدم درصد (یعنی زیر یک درصد) صادرات جهانی خواهد بود. به نوشته اکونومیست، انتظار می‌رود با توجه به پیش‌بینی‌ها در مورد کاهش ارزش صادرات ایران، سهم این کشور از صادرات جهانی نیز روند نزولی را شاهد بوده، به طوری که این سهم طی دو سال آینده به ترتیب برابر ۵۸/۰ درصد و ۶۱/۰ درصد خواهد رسید. در کنار این، گزارش‌های اقتصاد کلان ایران، بسیاری از گزارش‌های منابع خبری رسمی در ایران حکایت از وخیم‌تر شدن وضع معیشت مردم دارد. در همین رابطه، سید علینقی خاموشی، رییس سابق اتاق بازرگانی و صنایع ایران در سخنانی در تهران تصریح کرده است، قدرت خرید مردم ایران سالانه پنجاه درصد در حال کاهش است. خاموشی، با اشاره به بحران مالی بین‌المللی گفته است، این بحران به ایران نیز کشیده خواهد شد. وی با اشاره به بحران مالی آمریکا گفته است، به دلیل تحریم‌هایی که از سوی کشورهای غربی علیه ایران صورت گرفته، تاکنون سونامی ناشی از بحران اقتصادی آمریکا وارد ایران نشده اما نباید شک کرد که این بحران در نهایت به ایران نیز خواهد رسید. سونامی که متوجه ایران خواهد شد.