ویروس کشی در سه سوت

م.ر.بهنام رئوف

فکر نکنم نیازی به تعریف ویروس باشد، اما یک مثال کوچک در همین زمینه کافی است. ویروس‌های رایانه‌ای که با ظهور تلفن‌های همراه هوشمند این بار پر کارتر از قبل به دنیای این کامپیوترهای جیبی نیز راه یافته‌اند، درست چیزی شبیه به همان ویروس‌های بیولوژیکی هستند، اما از جنس صفر و یک.

البته ویروس‌های رایانه‌ای علاوه بر آنکه باعث اختلال در عملکرد دستگاه‌های دیجیتالی می‌شوند بعضا با هدف خرابکاری نیز ساخته می‌شوند. برخی از توطئه‌های این ویروس‌ها ارسال اطلاعات دستگاه قربانی برای فرد متجاوز یا کسر اعتبار از حساب‌های بانکی وی است.

البته هنوز در ایران بانکداری موبایلی رواج نیافته است و خوشبختانه در آینده‌ای نزدیک هم این مهم محقق نخواهد شد در نتیجه فعلا در این بخش از داستان در ایران جای هیچ نگرانی نیست. اما به هر حال از آنجایی که این روزها بلوتوث‌گرایی در بین کاربران تلفن همراه رشد روزافزونی دارد و بسیاری از همین ویروس‌های همراه هم از همین روش در گوشی‌ها تکثیر می‌شود تصمیم گرفتیم این هفته به سبک گلادیاتورها به جنگ این کوچولوهای سیریش برویم.

با پیدایش گوشی‌های نسل سوم یعنی گوشی‌های قابل برنامه ریزی، علاوه بر برنامه‌های جانبی مفید، ویروس‌های زیادی نیز برای این گوشی‌‌ها به وجود آمدند که عمدتا از راه بلوتوث انتقال یافته و در حافظه جانبی گوشی جا خشک می‌کنند. البته از آنجایی که بسیاری از فایل‌هایی که در بین گوشی‌های گوناگون در رفت‌وآمد هستند از طریق اتصال گوشی به رایانه یا از راه دستگاه‌های کارت خوان یا همان رم ریدرهای فرنگی به آن منتقل می‌شوند در نتیجه می‌توان انتظار داشت که ویروس‌های رایانه‌ای نیز بر عملکرد گوشی‌های همراه تاثیر گذار باشند.

اولین راهی که برای جنگ با ویروس‌های موبایلی به ذهن هر کاربری می‌رسد، استفاده از ویروس‌کش‌های مخصوص موبایل است که این روزها توسط شرکت‌های مختلفی ساخته و روانه بازار شده اند. البته از آنجایی که اینجا ایران است و اصولا هم کاربران ایرانی رقبت چندانی به خرید برنامه‌های اورجینال ندارند در نتیجه نصب این نوع از برنامه‌ها تنها برای مدتی کوتاه می‌تواند مثمر ثمر باشد. چرا که با گذشت زمان و شیوع ویروس‌های جدید این نرم افزارها باید روز رسانی شوند و این امر تنها در نسخه‌های اصلی و اورجینال قابل استفاده است. از سوی دیگر معمولا به روز رسانی این نوع از نرم‌افزارها تنها از طریق اینترنت موبایل امکان‌پذیر است که ارائه این فن‌آوری نیز یکسالی است که با وعده‌های مختلف مسوولان به تعویق می‌افتد.

در نتیجه پیشنهاد می‌شود که در این بخش حتی‌المقدور از همان ویروس‌کش‌های رایانه‌ای استفاده کنید. چرا که این برنامه‌ها هم از قدرت و انعطاف‌پذیری بیشتری برخوردارند و هم به دلیل وفور نسخه‌های قفل شکسته شده آن در بازار به راحتی به روز می‌شوند. البته به قول قدیمی‌ها علاج واقعه قبل از وقوع باید کرد. در نتیجه در وهله اول سعی کنید قبل از دریافت هر فایلی توسط بلوتوث از سلامت آن فایل مطمئن شوید.

به هر حال اگر زبانمان لال و گوشمان هم کر، روزی روزگاری گوشی دلبندتان ویروسی شد، بهتر است از روش‌های زیر استفاده کنید.

اول از همه باید نشانه ویروسی شدن را به خاطر بسپارید. Restart شدن گوشی، کاهش توان باتری، ارسال پیامک یا ایجاد تماس‌های ناخواسته با شماره‌های موجود در دفتر تلفن شما، اشغال حافظه داخلی گوشی، هنگ کردن برنامه‌های درحال اجرا و روشن نشدن گوشی، تمام علایمی است که وقوع یکی از آنها می‌تواند به مانند زنگ خطری برای گوشی شما باشد.

اول از همه خونسردی خود را حفظ کنید و مطمئن باشید که با ضربه زدن به گوشی و خاموش و روشن کردن‌های متوالی کاری از پیش نخواهید برد. چرا که ویروس‌های رایانه‌ای بر خلاف نمونه‌های بیولوژیکی‌شان کاری به سخت افزار گوشی شما ندارند و تنها در بخش نرم افزاری شما را عذاب خواهند داد.

بعد از تشخیص علائم فوق می‌توان به قول معروف گفت که مصدوم آماده است! اگر گوشی‌تان روشن می‌شود، می‌توان گفت که نسبتا از بین بردن ویروس کار راحتی است. در بیشتر مواقع، ویروس‌ها روی حافظه داخلی دستگاه نصب می‌شوند و به کارت حافظه دستگاه انتقال پیدا نمی‌کنند. در این روش بهتر است که به واسطه برنامه‌های موجود، اول از اطلاعات ضروری گوشی همانند دفتر تلفن یک پشتیبان تهیه کنید. بعد از این کار با استفاده از کد #۷۳۷۰#*، گوشی را Reset کنید. پس از آن حافظه گوشی به حالت اول کارخانه باز می‌گردد. با گذاشتن حافظه جانبی داخل گوشی اگر باز هم شرایط قبل پابرجا بود این بار باید کارت حافظه را فرمت کنید.

برای این کار دو روش وجود دارد. نخست آنکه با استفاده از فرمان Format Mem.Card توسط گوشی، کارت حافظه را فرمت کنید. این روش تا نسبت به حجم حافظه زمان بر است. پس از انتخاب این دستور از شما پرسیده می‌شود که با این کار تمام اطلاعات موجود روی کارت شما پاک خواهد شد. آیا مطمئن هستید که می‌خواهید فرمت کنید؟ شما باید گزینه Yes را انتخاب کنید تا فرآیند فرمت تکمیل شود. روش دیگر آن است که از طریق قرار دادن کارت حافظه در دستگاه کارت خوان و اتصال به کامپیوتر آن را فرمت کنید. برای این کار پس از اتصال کارت خوان بر کامپیوتر، از My Computer درایو مورد نظر را انتخاب و بعد با رایت کلیک کردن روی آن گزینه فرمت را انتخاب کنید. در این حالت پنجره Format Removable Disk نمایان می‌شود. به صورت کلی دو حالت FAT و FAT۳۲ برای فرمت کردن وجود دارد. برای استفاده از کارت حافظه در گوشی، الزاما باید با استفاده از حالت FAT آن را فرمت کرد. بعد از فرمت کردن تمام اطلاعات موجود در کارت حافظه پاک خواهد شد.

زمانی که کارت را در گوشی گذاشتید بعد از اجرای برنامه Filemgr در قسمت کارت حافظه پوشه‌های مورد استفاده در گوشی مانند، Images، Videos و غیره به شکل خود کار روی کارت حافظه ایجاد می‌شود.

اگر گوشی شما به طور مرتب Restart می‌شود و امکان گرفتن نسخه پشتیبان از اطلاعات وجود ندارد باید گوشی را در حالت Safe mode روشن کنید. برای این کار در هنگام روشن کردن گوشی کلید Pen را نگه دارید. با استفاده از این روش ویروس موجود در Startup گوشی اجرا نمی شود و می‌توان از اطلاعات گوشی نسخه پشتیبان گرفت. بعد از اتمام این کار می‌توانید گوشی را به همان دو روشی که توضیح داده شد فرمت کرد.

اگر به دلیل خرابکاری بیش از حد ویروس، گوشی شما دیگر روشن نمی‌شود برای این کار تنها یک راه وجود دارد. ابتدا سیم کارت و کارت حافظه را از گوشی خارج کنید، کلیدهای Call و * و ۳ را در هنگام روشن کردن دستگاه با هم نگه دارید. تنها تفاوت این روش با روش‌های دیگر در این است که دیگر نمی توانید از اطلاعات موجود در حافظه گوشی نسخه پشتیبان تهیه کنید و در نتیجه تمام اطلاعات شما از بین می‌رد. البته نگران نباشید. باز هم به قول قدیمی‌ها کاچی بهتر از هیچی.

به هر حال در صورتی که دستگاه شما ویروسی شد با توجه به روش‌هایی که در بالا ذکر شد به راحتی می‌توانید از شر ویروس مورد نظر خلاص شوید. مطلب امروزمان پر از ضرب‌المثل‌های قدیمی بود.