دنیای اقتصاد- گروه صنایع غذایی شیرین‌عسل در طول حیات پربار خود توانسته است با برخورداری از سرمایه‌های ارزشمند انسانی و بهره‌برداری از فناوری پیشرفته، تحول بنیادین در صنایع غذایی کشور به وجود آورد که ثمرات ارزشمند این سرمایه‌گذاری‌ها و حرکت‌های پویا در رونق صنعت شیرینی و شکلات مملکت کاملا متجلی بوده و موجبات تعالی مزیت‌ها و توان‌های موجود در جهت ایجاد فضایی پویاتر برای صنعتگران را فراهم آورده است. تولیدات گروه صنایع غذایی شیرین عسل شامل انواع بیسکویت، شکلات، کیک، ویفر، کراکر، مارش مالو، آبنبات، تافی، آدامس و پودر و کره کاکائو بوده، ضمن آنکه گروه صنایع غذایی شیرین عسل از تکنولوژی منحصربه‌فرد در سطح خاورمیانه و در زمینه فناوری دانه‌های روغنی کاکائو برخوردار است. با مهندس یونس ژائله‌سعدآباد، مدیرعامل شرکت شیرین‌عسل گفت‌وگویی مکتوب انجام داده‌ایم که متن کامل آن را می‌خوانید:

شرکت شیرین عسل برای چندمین سال به عنوان شرکت نمونه صادراتی انتخاب شده در این فرآیند چه عواملی موثر بر رشد صادرات این شرکت بوده است؟
گروه صنایع غذایی شیرین عسل به یاری خداوند متعال، توفیق یافته است که از سال 1380 به بعد، برای پنجمین مرتبه به عنوان صادرکننده نمونه انتخاب گردید که این افتخار بزرگی برای این مجموعه خدمتگزار است که اعتبار جهانی برای صنعت شیرینی و شکلات کشور به ارمغان آورده است.
گروه صنایع غذایی شیرین عسل در راستای توسعه صادرات محصولات غیرنفتی که از محورهای شاخص ساماندهی اقتصادی کشور است، برنامه‌ریزی‌های وسیعی در جهت نفوذ و تثبیت در بازارهای جدید و گسترش و استحکام بازارهای هدف انجام داده است. در مجموع سعی گروه صنایع غذایی شیرین عسل بر این است که در چارچوب راهبرد کلان توسعه صادرات، ضمن راهیابی به بازارهای جدید، پیوند خویش را با مشتریان و مصرف‌کنندگان در بازارهای هدف از طریق توجه به نیازها و سلایق آنان عمیق‌تر ساخته و محصولات خود را با بهترین کیفیت و با قیمت‌های مناسب و قابل رقابت عرضه نماید.
وضعیت شیرینی و شکلات در بازارهای داخلی و جهانی چگونه است؟
افزایش سرمایه‌گذاری و ایجاد واحدهای جدید در صنعت شیرینی و شکلات کشور فی نفسه یک امر مثبت و یک گام به جلو تلقی می‌شود.
در عین‌حال عده‌ای بر این اعتقادند که هزاره سوم را باید دوران شتاب نامید. «زمان و سرعت» به عوامل بسیار مهم در عرصه رقابت تبدیل شده‌اند. شرایط اقتصادی صنعت شیرینی و شکلات نیز از این امر مستثنا نیست. با ماندن در حاشیه و قرار گرفتن در موقعیت انفعالی و عدم تعامل با اقتصاد جهانی،‌ شکوفایی اقتصادی به دست نمی‌آید. آنچه که تاکنون در کشور در بسیاری از صنایع تجربه کرده‌ایم، هجوم سرمایه‌گذاران و بعضا اشخاص فاقد صلاحیت‌های صنعتی برای تولید محصولاتی است که در حال حاضر بازار متعادلی دارند ولی قطعا با این هجوم، بازار نه تنها اشباع گردیده و رقابت ناسالم شکل خواهد گرفت، بلکه قابلیت‌های صادراتی نیز با آن کیفیت وجود ندارد که نتیجه آن ضایع شدن سرمایه، وقت و انرژی خواهد بود. شکی نیست که دوران جزایر صنعتی به پایان رسیده است و دیگر هیچ مجموعه اقتصادی در حصار مفاهیم سنتی احساس امنیت نخواهد کرد، لذا با اتخاذ یک سیاست جامع برای رشد و توسعه بانک‌های اطلاعاتی و ارائه رهنمودهای مناسب در مورد سرمایه‌گذاری‌ها توسط وزارت صنایع، شایسته است به این سرمایه‌گذاری‌ها جهت داده شود تا بتواند به حل مشکلات بیکاری، اشتغالزایی و رونق اقتصادی کمک کند. از سوی دیگر یکی از مهم‌ترین نیازهای صنعت شیرینی و شکلات ما تنوع و نوآوری است. در این صورت است که با پیوستن فعال صنعت به شبکه تولید جهانی، شکوفایی اقتصادی برای صنعت حاصل می‌شود.
به نظر جنابعالی، سیاست‌های تجاری دولت چه تاثیری بر تجارت خارجی و توسعه صادرات محصولات غیرنفتی داشته است؟
بدون شک استمرار سیاست‌های حمایتی و تشویقی دولت در زمینه توسعه صادرات محصولات غیر نفتی ما را در اجرای برنامه‌های توسعه صادرات راسخ‌تر می‌سازد. علاوه بر این دولت می‌تواند در مورد بسیاری از صنایع ازجمله صنایع غذایی، حمایت‌هایی از این قبیل داشته باشد:
- قیمت برخی از مواد اولیه که گاه سهم بالایی را از بهای تمام شده محصولات ساخته شده به خود اختصاص می‌دهند، بعضا بالاتر از قیمت‌های جهانی است. باید برای متعادل کردن قیمت آنها و باز شدن شرایط مطلوب رقابتی برای این محصولات، تدابیری اتخاذ گردد.
- شکی نیست که بعضی تصمیم‌گیری‌های آنی باعث عدم دسترسی به مواد اولیه مناسب و با قیمت‌های ثابت و یکنواخت گردیده و شرایط را برای رقابت در بازار‌های جهانی دشوار می‌سازد.
برای حضور موثر در بازار‌های جهانی، این صنعت نیاز به نوسازی، مهندسی مجدد و تقویت خطوط تولید و بسته‌بندی دارد و با اطمینان می‌گویم هرچه امروز در این راستا سرمایه‌گذاری شود، در آینده ثمرات بسیار مثبتی برای کشور در پی خواهد داشت.
- بازنگری در برخی از مقررات گمرکی، می‌تواند مانع از توقف سرمایه‌گذاری تولیدکنندگان در مبادی گمرکی شده و از توقف تولید جلوگیری کند. البته باید اذعان داشت که براساس سیاست گمرکات کشور تاکنون همکاری‌های شایسته‌ای با صنایع کشور صورت گرفته است، ولی این تمهیدات باید گسترش یابد.
در بعضی کشورها،‌ کالا توسط تولیدکننده در هنگام ورود به کشور اظهار و مستقیما با مسوولیت آن شرکت ترخیص می‌گردد. این مدت در کشوری مثل آلمان کمتر از ۲۰دقیقه است.
توقف کالا در مبادی گمرکی باعث کاهش مدت زمان عمر مصرف کالا (SHELF LIFE) شده، افزایش هزینه‌های مالی و انبارداری را که بعضا بسیار سنگین است، به همراه دارد که موجب از بین بردن مزیت‌های رقابتی در بازار‌های جهانی می‌گردد.
- زنجیره ارزش افزوده تولیدی در مراحل مختلف از تولید مواداولیه مانند پودر کاکائو تا مرحله خدمات توزیع و عرضه کالا در بازار‌های هدف با همکاری سازمان‌ها و وزارتخانه‌های ذی‌ربط، به نحوی مورد حمایت قرار گیرند که فرآورده‌های صادراتی با مزیت‌های رقابتی وارد بازارهای هدف شوند.
- استفاده از مکانیزم کارآمد در زمینه پرداخت مابه‌التفاوت کالای صادراتی مانند بسیاری از کشور‌های جهان که فعالانه سیاست حمایت از صادرات را دنبال می‌نمایند، می‌تواند بسیار مفید واقع گردد.
- همچنین افزایش یارانه‌های پرداختی به صادرات به مبلغ مناسب با محاسبات دقیق و کارشناسی می‌تواند زمینه را برای تجلی هرچه بیشتر توانایی‌های کارخانه‌ها در توسعه صادرات به بازار‌های جهانی فراهم آورد.
- وجود قرارداد‌های حذف و یا تعدیل تعرفه‌های گمرکی با کشور‌های مختلف خصوصا «کشور‌های همسایه مانند عراق، افغانستان، پاکستان و...» در چارچوب پیمان‌های منطقه‌ای از مواردی است که می‌تواند بسیار موثر باشد.
- تقبل بخشی از هزینه‌های «تحقیقات و بررسی‌های بازار»، «تبلیغات» و «ترویج و توسعه فروش» در بازار‌های هدف توسط دولت می‌تواند شرکت‌ها را در امر بازاریابی در بازار‌های جهانی کمک نماید.
- با توجه به هزینه سنگین حمل‌ونقل بین‌المللی و توسعه صادرات، چنانچه دولت بتواند در این زمینه تسهیلاتی را برقرار نماید،‌ شرکت‌ها را خصوصا در دستیابی به بازار‌هایی که در فواصل بسیار دور از کشور قرار دارند، بسیار یاری می‌کنند، کاری که دولت‌ چین در جهت رقابت‌پذیری محصولات تولیدکنندگان چینی در بازار‌های جهانی انجام داده است.
- دفاتر بازرگانی خارج از کشور و وابستگی‌های بازرگانی و اقتصادی سفارتخانه‌های ایران در کشور‌های خارجی می‌توانند اطلاعات بسیار با اهمیتی از نظر بازار کشور‌هایی که در آنها مستقر می‌باشند، در اختیار تولیدکنندگان قرار دهند. حمایت و پشتیبانی این ادارات و دفاتر از نظر تامین آمار و اطلاعات بازار، نقش حائز اهمیتی در توسعه صادرات محصولات غیرنفتی در بر خواهد داشت.
- به طور کلی ما باید در تمام جهات مثل یک زنجیره کامل حرکت کنیم. همه سیستم، از ما به عنوان تولیدکننده و صادرکننده تا سیستم بانکی و دولت همه باید بتوانند نیاز‌های توسعه صادرات را تامین نمایند و در مسیر رشد حرکت کنند تا کشور را به اهداف عالیه توسعه صادرات غیرنفتی برسانند.
تاثیر افزایش تعرفه‌ها بر واردات مواد اولیه مورد نیاز صنعت شیرینی و شکلات، چگونه بوده است؟
اصولا هدف اصلی در طراحی برنامه چهارم توسعه کشور با توجه به نتایج حاصل از برنامه دوم و سوم، تداوم حرکت اقتصاد ایران به سوی اقتصاد رقابتی مبتنی بر سازوکارهای اقتصاد بازار آزاد است که طبیعتا در این پروسه، افزایش کمی و کیفی تولید کالاها در بخش‌های واقعی اقتصاد نظیر صنعت، کشاورزی... مورد نظر بوده که این خود نه تنها برای پاسخگویی به مصرف داخلی، بلکه به منظور ورود به بازارهای جهانی است. در این چارچوب، این مطلب متجلی می‌گردد که احتیاج مبرمی به تصحیح سیستم قیمت‌ها و قیمت‌گذاری کالاها و خدمات وجود دارد، لذا اعمال تعرفه‌های بعضا سنگین برای واردات (به‌خصوص در بخش مواد اولیه و بسته‌بندی مورد نیاز صنعت) با هدف حمایت از تولید کالاهای داخلی، می‌تواند منجر به ضربه‌پذیری اقتصاد گردد. به همین جهت توجه به واقعی کردن تدریجی قیمت‌ها، حذف و تعدیل تعرفه‌ها، راهکارهای موثر برای اقتصاد کشور در فرجه اندک باقیمانده برای ورود به بازارهای بین‌المللی از طریق سازمان تجارت جهانی (WTO) خواهد بود. موارد مختلف مندرج در برنامه چهارم توسعه کشور دلالت بر این گونه نگرش به اقتصاد کشور دارد و شایسته است با توجه به روند روزافزون تعامل با اقتصاد جهانی، برنامه‌ریزی در مورد تعرفه‌ها خصوصا در ارتباط با صنایعی مثل شیرینی و شکلات که از مزیت نسبی در بخش صادرات محصولات غیرنفتی برخوردارند، از اولویت‌های برنامه‌های دولت محترم باشد.
طرح‌ها و برنامه‌های شرکت شیرین عسل برای توسعه صادرات چیست؟
مجموعه عظیم صنعتی فرآوری دانه‌های کاکائو در داخل گروه صنایع غذایی شیرین عسل مطابق آخرین استانداردهای بین‌المللی پیشرفته‌ترین کارخانه‌های اروپایی احداث گردیده است. این مجموعه عظیم قادر است بهترین انواع شکلات را مستقیما از دانه کاکائو تولید نموده و از لحاظ کیفیت و مرغوبیت تولید نیز با معتبرترین تولیدکنندگان جهانی رقابت نماید. کارخانه‌های مزبور به صورت تمام اتوماتیک با بهره‌گیری از تکنولوژی پیشرفته و سیستم‌های کنترل کاملا کامپیوتری مدرن اداره می‌شوند و از مشخصه‌های آن استفاده از دانش روز جهان و تکنولوژی بسیار پیشرفته از جمله به کارگیری روبات‌ها در فرآیند تولید و بسته‌بندی (ROBOTICS) است که برای اولین بار در ایران مورد استفاده قرار می‌گیرد. استفاده از این تکنولوژی پیشرفته و سرمایه‌گذاری‌های گروه صنایع غذایی شیرین عسل در خطوط جدید تولید و بسته‌بندی منجر به عرضه محصولات جدیدی گردیده که بسیاری از آنها چه از نظر نوع تولید و چه از نظر نوع بسته‌بندی بی‌نظیر و یا کم‌نظیر می‌باشند. در این چارچوب بهبود مستمر روند بسته‌بندی و کیفیت بسته‌بندی چه از نظر ماتریال و چه از لحاظ نوع و شیوه بسته‌بندی از اهم برنامه‌های گروه صنایع غذایی شیرین عسل است.
در مجموع در چارچوب استراتژی طرح و توسعه و راهبرد کلان توسعه صادرات، سعی گروه صنایع غذایی شیرین عسل بر این است که پیوند خویش را با مشتریان در بازارهای هدف از طریق توجه به نیازها و سلایق آنان عمیق‌تر سازد و «استراتژی تولید مبتنی بر صادرات» را در بسته بازاریابی خود در بازارهای هدف، در پیش گیرد.
شیرین‌ترین و تلخ‌ترین خاطره‌ای که از دوران فعالیت تولیدی و تجاری خود دارید بیان نمایید.
انتخاب گروه صنایع غذایی شیرین عسل برای مرتبه پنجم به عنوان صادرکننده نمونه و آن روزی که خبرگزاری‌های جهانی خبر دادند که مردم کشورهای اسلامی به جای شیرینی و شکلات دانمارکی، محصولات شیرین‌عسل را مصرف می‌کنند، دانستم که فعالیت‌های خستگی‌ناپذیر شیرین عسل، نه تنها موجب عزت تولیدات ایرانی در بازارهای جهانی گردیده، بلکه برای صنعت شیرینی و شکلات کشور نیز اعتبار جهانی کسب شده است. طبیعتا این موضوع برای یک کارآفرین، افتخار آفرین است.
تهدید و آسیب‌هایی که به هر دلیل در بازارهای بین‌المللی باعث شده که فرصت‌های تجاری خود را به رقبای خارجی واگذار کنیم، طبیعتا ناخوشایند است، اما به عنوان یک کارآفرین بر این باورم که این آسیب‌ها به مثابه دریچه‌ای است که می‌توان از چشم‌اندازی تهدیدها را به فرصت‌ها تبدیل کرد. این دریچه‌ها را باید باز کرد، دنیای بزرگی در انتظار است.
تلقی جنابعالی از ابلاغ اصل ۴۴ و فرآیند خصوصی‌سازی در کشور چیست؟
بررسی سیر قانونی و عملکرد اجرایی سیاست خصوصی‌سازی از آغاز برنامه اول توسعه جمهوری اسلامی در ایران تا برنامه چهارم حاکی از عدم دستیابی به توفیق کامل در این مقوله است. شاید موضوعاتی از قبیل عدم توجه دقیق به ویژگی‌های بخش‌خصوصی کشور از حیث میزان نقدینگی، وضعیت قوانین مرتبط با گسترش فعالیت‌های بخش‌خصوصی و میزان جاذبه‌های آنها برای بخش‌خصوصی و... در ساختار اقتصادی کشور از عوامل عدم تحقق اهداف مورد نظر در روند خصوصی‌سازی در کشور باشد.
خوشبختانه با دیدگاه‌های مقام معظم رهبری و ریاست محترم جمهوری و مصوبات جدید، پروسه خصوصی‌سازی بار دیگر مورد تاکید قرار گرفته است. در این زمینه می‌توان گفت: اصولا بخش‌خصوصی زمانی رشد می‌کند که در آن کارآفرینان، عرصه تولیدات و خدمات سالم خود را در نظام اقتصادی بازیابند. به این معنی که دولت عامل تقویت و تشویق آنها باشد و از مانع تراشی‌هایی که ممکن است به وجود آید، جلوگیری نماید. طبیعتا این موضوع زمینه‌ساز تجلی کارآفرینی در عرصه اقتصاد کشور می‌گردد که حاصل آن خلاقیت، نوآوری، اشتغالزایی، ایجاد ثروت ملی و مازاد بسیار بالای تجارت خارجی است و هر چه فعالیت در بخش‌خصوصی رونق بیشتری پیدا کند، چرخه اقتصاد کشور نیز حرکت تندتری خواهد داشت.