برای بسیاری از آمریکایی‌ها اسامی چون «رانبا کسی» و «ریل نیس» معنای خاصی ندارد و توجه چندانی جلب نمی‌کند. امبرائر، کمکس و گالاتر هم همین‌طور. همانطور که اسامی ژاپنی مانند تویوتا و هوندا و نام‌های کره‌ای چون سامسونگ و ال جی در دهه ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ ناشناخته بودند. موج بعدی ماجرای موفقیت شرکت‌ها از شرکت‌های ناشناخته برزیلی، چینی، هندی، مالزیایی، تایلندی و ترکی برخاسته است. موقعیت رقابتی آنها بر کسی پوشیده نیست. این شرکت ها محصولات و خدمات با کیفیت و کم‌‌هزینه تولید می‌کنند. در حقیقت بسیاری از این شرکت‌ها دیگر به کشورهای به سرعت در حال توسعه تعلق دارند. شرکت‌های دیگر برای شرکت‌های بزرگ‌تر مواد تولید می‌کنند و چندان در کانون توجه نیستند.

گزارشی که اخیرا شرکت مشاوره و مدیریت بوستون در آمریکا منتشر کرده با اشاره به این موضوع، این شرکت‌ها را چالش جدید جهانی خوانده و به این پرسش پرداخته است که چطور صد شرکت برتر متعلق به کشورهای در حال توسعه به سرعت رو به جهانی شدن پیش می‌روند و دنیا را تغییر می‌دهند؟

این شرکت‌ها همانطور که گفته شد به اقتصادهای در حال توسعه تعلق دارند و در بازارهای جهانی، پیشرو هستند. این شرکت‌ها همچنین به دنبال ادغام‌های بزرگ بوده و در جایگاه مشتریان عمده، شرکای تجاری و رقبای شرکت‌های بزرگ دنیا ظاهر شده‌اند.

در گزارش این شرکت آمریکایی نام صد شرکت که در آستانه تبدیل شدن به شرکت‌های مهم چند ملیتی قرن ۲۱ هستند ذکر شده و آمده است، این شرکت‌ها به سرعت و به زودی، صنایع و بازار را در سراسر دنیا متحول می‌کنند. برای تهیه این فهرست، آمار و اطلاعات بیش از سه‌هزار شرکت از کشورهای در حال توسعه مورد بررسی قرار گرفته است.

البته فقط شرکت‌هایی با گردش مالی بیش از یک‌میلیارد دلار و از سال ۲۰۰۴ به بعد در این فهرست مورد بررسی قرار گرفته‌اند، نماد حضور بین‌المللی برای شرکت‌ها پرداخت یارانه، داشتن شبکه فروش، حضور قدرتمند در بخش تولید و دارا بودن امکانات پژوهش و توسعه در کنار سرمایه‌گذاری بین‌المللی است. همچنین دسترسی شرکت‌ها به سرمایه برای توسعه بین‌المللی در کنار موقعیت تکنولوژیک و رعایت قوانین، حق مالکیت فکری و وجود تقاضای جهانی از دیگر موارد مهم در بررسی موقعیت شرکت‌ها است.

با در نظر گرفتن همه این شرایط، گزارش‌ها نشان می‌دهد که این شرکت‌ها ۷۱۵میلیارد دلار در سال گذشته درآمد داشته‌اند که ۲۸درصد آن از فروش بین‌المللی به دست آمده است. درآمد کاری این شرکت‌ها ۱۴۵میلیارد دلار و دارایی‌های آنها نیم‌تریلیون دلار برآورد شده است.

همچنین هزینه‌های تحقیق و پژوهش شرکت‌های در حال توسعه ۹میلیارد دلار بوده است. در چهار سال گذشته این شرکت‌ها به طور متوسط ۲۴درصد رشد داشته‌اند.

سود سهامداران این شرکت‌ها از ژانویه ۲۰۰۰‌ تا مارس ۲۰۰۶‌ بیش از ۱۵۰‌درصد رشد داشته است. شرکت‌های متعلق به کشورهای در حال توسعه همچنین در سال ۲۰۰۴‌، ۶/۴‌میلیون کارمند و ۲۰‌میلیارد دلار حقوق پرداختی داشته‌‌اند. این شرکت‌ها همچنین در سال، ۲۰۰‌میلیارد دلار مواد خام و انرژی خریداری می‌کنند.

در فهرست ۱۰۰‌شرکت برتر دنیا که در ماه مه ۲۰۰۶‌ منتشر شد، شرکت‌های آسیایی ۷۰‌ درصد این فهرست را تشکیل داده‌اند.

چین و هند که دو ابرقدرت در حال ظهور اقتصاد جهان هستند بیشترین تعداد شرکت‌ را در این فهرست داشته‌اند، به طوری که چین ۴۳‌شرکت و هند ۲۱ شرکت در فهرست صد‌شرکت برتر دنیا دارد. شرکت «Lenovo» چین که اخیرا بخش‌ لپ‌تاپ‌های ای‌.‌بی‌.ام را خریداری کرده است و شرکت نفت ساحلی چین، «Infosys» که از غول‌های خدمات فناوری اطلاعات هند است، از جمله اسامی آشنا در این فهرست هستند.

اما این فقط شرکت‌های آسیایی نیستند که در فهرست شرکت‌های برتر دنیا جای گرفته‌اند. چند شرکت برزیلی هم با وارد شدن به این فهرست تعجب همه را برانگیخته‌اند.

شرکت «امبرائر» که در بازار تولید جت‌های منطقه‌ای، شرکت‌های کانادایی را پشت سر گذاشته‌اند و شرکت نفتی پتروبراس از جمله این شرکت‌های برزیلی هستند. شرکت‌های روسی چون لوک اویل و گاز پروم هم جایگاه جهانی خوبی دارند.

این شرکت‌ها در بخش‌های مختلفی فعالیت دارند، از کالاهای صنعتی همچون قطعات خودرو و محصولات مهندسی گرفته تا محصولات بادوام مصرفی. ۷۰شرکت از فهرست صد شرکت برتر دنیا آسیایی هستند و ۱۸شرکت به آمریکای لاتین تعلق دارند. بقیه این شرکت‌ها هم در روسیه و ترکیه واقع هستند.

تحلیلگران اقتصادی دلیل جهانی شدن این شرکت‌ها را رشد ارگانیک آنها می‌دانند و می‌گویند، این شرکت‌ها با تشخیص اینکه بازار داخلی‌شان جوابگوی میزان رشد ارزش سهام و توان رقابتی‌شان نیست، به بازارهای جهانی روی آورده‌اند.

این شرکت‌ها یاد گرفته‌اند که برای توسعه جهانی و سود بیشتر باید محصولات خود را به مصرف‌کنندگان کم‌درآمد بفروشند.

مثلا در هند شرکت‌ها رویاهای جهانی در سر می‌پرورانند و دیگر فقط محلی یا حتی منطقه‌ای فکر و عمل نمی‌کنند. همچنین فقدان تجربه جهانی می‌تواند به سود هند باشد. استراتژی جهانی هند به طور خلاصه: دستیابی به موفقیت در بازارهای داخلی، ‌دسترسی به بازارهای چندگانه خارجی از طریق صادرات و ایجاد مهارت چندملیتی است.

از سوی دیگر قوانین بازی در حال تغییر است و این تغییر با سرعت و شتاب بالایی صورت می‌گیرد. آمریکایی‌ها، ژاپنی‌ها و اروپایی‌ها باید این بازیگران در حال ظهور جهانی را جدی بگیرند. درست است که شرکت‌های غربی از امتیازات ویژه‌ای چون شناخته شدن مارک و نوآوری بازار برخوردارند اما رقبای آسیایی آنها نقدینگی بالایی دارند و از امتیازات ویژه و خاص خود برخوردارند.

البته بعید است که تا یک دهه بعد هم، همه ۱۰۰شرکت برتر جهان آسیایی شود. اما سیل شرکت‌های متعلق به کشورهای در حال توسعه در حال سرازیر شدن به بازارهای جهانی است.

ترجمه: نیلوفر قدیری

منبع: آسیا تایمز