گروه بورس- حدیث موسوی: افت معنادار قیمت‌ها در بازارهای کالایی جهانی تحت تاثیر نگرانی‌ها از کند شدن رشد اقتصادی چین و مازاد عرضه در بازارهایی نظیر نفت، فلزات اساسی و سنگ‌آهن بیش از یک سالی است که سایه سنگین خود را بر اقتصاد و بازارهای کشورهای وابسته به این بازارها افکنده و موجب تضعیف رشد اقتصادی و ریزش سنگین بازارهای مالی آنها شده است.

این در حالی است که در کشورهای توسعه یافته که سهم خدمات از تولید ناخالص داخلی به مراتب بیشتر از تولیدات کالایی است؛ یعنی وابستگی کمتر اقتصاد به صنایع کالامحور، نه تنها رشد اقتصادی و بازارهای مالی چندان تحت تاثیر نوسانات قیمت در این بازارها قرار نگرفته بلکه بازار سرمایه و به‌طور مشخص بورس این کشورها نیز در برابر رخدادهای بازارهای کالایی به نوعی مصونیت یافته است.

در این میان تحولات بازارهای جهانی، اقتصاد و به‌تبع آن بورس کشورمان را نیز متاثر ساخته و موجب شده کارشناسان از لزوم تنوع در صنایع بورسی و به‌خصوص صنایع مربوط به بخش خدمات سخن بگویند تا به این ترتیب بازار سهام را در برابر هرگونه نوسانی در بازارهای جهانی بیمه کنند.

بررسی‌های «دنیای اقتصاد» نشان می‌دهد که صنعت رایانه در فضای رکود داخلی و بحران‌ جهانی بازارهای کالایی، در حال حاضر شرایط قابل قبولی را سپری می‌کند. این صنعت از ابتدای سال تاکنون با افزایش شاخصی حدود ۴۰ درصد روبه‌رو شده و این در حالی است که در صنایع کالامحوری نظیر محصولات فلزی، پالایشی‌، شیمیایی و... تغییرات شاخص روند کاهشی را طی کرده است. کارشناسان بر این باورند که صنعت رایانه به‌عنوان یک بخش خدماتی و همچنین یک صنعت کم‌ریسک می‌تواند در آینده به‌عنوان یکی از صنایع پیشرو در بورس عمل کند.

ویژگی اقتصادهای خدمات محور

وحید شیرازی، مدیر واحد Private Equity شرکت تامین سرمایه لوتوس پارسیان، در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» درخصوص ویژگی‌های اقتصادهای کالامحور و تمایز آن با اقتصادی که بر خدمات تکیه کرده، بیان می‌کند: اقتصادهایی که بر پایه تولیدات کالایی شکل می‌گیرند به سرعت رشد می‌کنند، اما در صورت بروز هرگونه نوسان قیمتی در این بازارها به شدت تحت تاثیر قرار گرفته و از این نظر با چشم‌انداز پایدار و متوازنی در رشد اقتصادی روبه‌رو نیستند.

وی ادامه می‌دهد: این در حالی است که در اقتصاد خدمات محور با آنکه زمان نسبتا زیادی لازم است تا فرآیند انتقال اقتصاد از صنایع به خدمات رخ دهد، اما شکل‌گیری آن در کشوری که در این مسیر قدم گذاشته نوید دستیابی به رشدی آرام، متوازن، مقاوم و پایدار را در تمامی ارکان اقتصادی کشور و نه فقط در چند صنعت خاص می‌دهد. به گفته وی، اقتصاد خدمات محور تکیه خود را بر خلق ارزش از طریق ظرفیت‌های انسانی قرار می‌دهد.

این کارشناس بازار سرمایه می‌افزاید: شکل‌گیری اقتصاد خدمات محور را می‌توان در بخش‌هایی همچون مالی، توریست، IT و ICT، سلامت و آموزش دسته‌بندی کرد که شرکت‌های مرتبط با این حوزه‌ها بخش اعظمی از بورس کشورهای توسعه یافته را به خود اختصاص داده‌اند. وی، ۳۵درصد سهام مورد معامله در بورس آمریکا را مربوط به شرکت‌های خدمات مالی، ۳۰ درصد مربوط به شرکت‌های حوزه فناوری اطلاعات و ۲۵ درصد مربوط به بخش سلامت عنوان می‌کند و می‌گوید: شرکت‌های گوگل، اپل و فیس‌بوک نزدیک به هزار میلیارد دلار بعد از بحران اقتصادی سال ۲۰۰۸ میلادی به ارزش بازار سرمایه آمریکا افزوده‌اند و نقش انکارناپذیری در خروج این کشور از بحران مالی داشته‌اند؛ در حالی که اقتصاد چین که عموما بر پایه صنایع کالایی رشد اقتصادی بالایی را در سال‌های اخیر تجربه کرده است، در بیش از یک سال گذشته به دنبال مازاد عرضه بازارهای کالایی و افت قیمت‌ها با چشم‌انداز مبهمی درخصوص دستیابی به رشد اقتصادی پایدار روبه‌رو شده و بورس این کشور ریزش‌های تاریخی زیادی را در چند وقت اخیر تجربه کرده است.

تغییر مسیر اقتصاد از تولیدات کالایی به خدمات در اقتصادهای توسعه یافته

شیرازی با ارائه آماری درخصوص افزایش سهم خدمات در مقایسه با تولیدات کالایی در تولید ناخالص داخلی اقتصادهای توسعه یافته می‌گوید: بر پایه آمار استخراج شده از سایت سازمان همکاری اقتصادی و توسعه (OECD) در کشوری مانند انگلستان، درصد تولیدات کالایی (Manufacturing) از تولید ناخالص داخلی (GDP) در سال ۱۹۷۰ میلادی ۳۲ درصد و خدمات ۵۴ درصد بوده، این در حالی است که در سال ۲۰۱۰ این ارقام به ترتیب به ۱۲ و ۷۵ درصد رسیده است. وی می‌افزاید: البته این به معنای کاهش تولیدات کالایی در عوض افزایش سهم خدمات در اقتصاد نیست؛ چراکه در این مدت میزان تولیدات صنعتی در اقتصاد انگلستان چند برابر شده است، بلکه به این معنا است که اقتصاد بعد از یک مرحله برای رسیدن به سطوح بالایی از درآمد باید از ظرفیت‌های خالی اقتصاد استفاده کند و بخش خدمات می‌تواند به خوبی سبب رشد اقتصاد کشور باشد..

به گفته وی در کشورهای دیگری مانند فرانسه، کره جنوبی، آمریکا، ژاپن، ایتالیا و آلمان نیز این تغییر مسیر اقتصادی قابل مشاهده و بررسی است. به‌عنوان مثال در فرانسه سال ۱۹۷۷ سهم خدمات در تولید ناخالص داخلی این کشور ۵۹ درصد بوده که در سال ۲۰۱۰ این سهم به ۸۰ درصد افزایش یافته و در مقابل سهم تولیدات کالایی در این بازه زمانی از ۲۳ درصد به ۱۰ درصد تنزل پیدا کرده است.

مصونیت بورس در برابر نوسانات بازارهای کالایی

شیرازی با اشاره به ظرفیت‌های کشور در منابع زیرزمینی و همچنین منابع انسانی به تعداد بالای جوانان تحصیلکرده اشاره کرده و می‌گوید: در بسیاری از کشورها، از جمله کشورهای منطقه، حرکت به سمت اقتصاد دانش‌محور و خدماتی با توجه به عدم توسعه منابع انسانی ممکن نیست، اما این مهم در کشور ما با توجه به وجود منابع انسانی تحصیلکرده امکان‌پذیر است. وی به درصد کم شرکت‌های خدماتی و دانش‌محور در بورس تهران اشاره کرده و می‌گوید: ورود شرکت‌های خدمات‌محور به بورس تهران سبب خواهد شد سرمایه‌گذاران انتخاب‌های متنوعی برای سرمایه‌گذاری داشته باشند و مدیران سرمایه‌گذاری بتوانند پرتفوی متنوعی برای سبد خود انتخاب کرده و در صورت سرمایه‌گذاری، سود مناسبی را عاید سرمایه‌گذاران خود کنند. وی به نقش بالای شرکت‌های دانش‌محور به خصوص شرکت‌هایی در حوزه IT در روند سرایت ارزش به سایر بخش‌های اقتصاد و به ویژه بازار سرمایه و بخش خدمات مالی اشاره کرده و می‌گوید: با توجه به تعداد بالای فارغ‌التحصیلان حوزه فناوری اطلاعات و کامپیوتر در کشور، افزایش تعداد فروشگاه‌های اینترنتی و بزرگ‌تر شدن فضای تجارت الکترونیکی به‌عنوان یکی از نمودهای بازار اقتصاد خدماتی، شروع فعالیت‌های شرکت Private equity در کشور و گسترش تامین مالی این نوع شرکت‌ها، در آینده شاهد حضور این نوع شرکت‌ها در بورس خواهیم بود.

الگوی بازارهای توسعه‌یافته برای بورس تهران

الگوی بازارهای توسعه‌یافته برای بورس تهران