مصطفی باتقوا حسابدار رسمی- حسابدار مستقل mbataghvaiacpa@yahoo.com لایحه یک‌فوریتی اصلاح قانون مالیات‌های مستقیم در 17/ 1/ 1394 از سوی مجلس شورای اسلامی به شورای نگهبان ارسال شده که شورای نگهبان، اکثر موارد را تایید و چند ایراد را وارد دانسته و سپس در 7/ 2/ 1394 به مجلس شورای اسلامی جهت اصلاح موارد ایرادی، ارسال شده است. اهم موارد اصلاحات قابل‌توجه به همراه موارد ایرادی شورای نگهبان در ذیل درج شده است: 1) تبصره 3 ماده 2 حذف و متن «بنیادها و نهادهای انقلاب اسلامی که عهده‌دار وظایف حاکمیتی هستند با تایید مقام معظم رهبری» به‌عنوان بند 4 به ماده 2 اضافه شد (این بند از سوی شورای نگهبان مورد ایراد قرار گرفته است).
۲) ماده ۴۵: ۳ در هزار شده نیم در هزار
3) ماده 48: 2 در هزار شده نیم در هزار
۴) ماده ۵۴: در نحوه شناسایی درآمد اجاره، تغییراتی ایجاد شده است.
5) ماده 54 مکرر: که مرتبط با اخذ مالیات از واحدهای خالی مسکونی است، اضافه شده است.
۶) ماده ۸۴: میزان معافیت مالیات بر درآمد سالانه مشمول مالیات حقوق از یک یا چند منبع، هر ساله در قانون بودجه سنواتی مشخص می‌شود.
7) ماده 85: نرخ مالیات بر درآمد حقوق کارکنان دولتی و غیر‌دولتی مازاد بر مبلغ مذکور در ماده 84 این قانون و تا هفت برابر آن مشمول مالیات سالانه (10درصد) و نسبت به مازاد آن 20درصد است.
۸) تبصره ماده ۸۶: پرداخت‌ها به غیر از کارکنان به‌عنوان حق‌المشاوره و... بدون اعمال معافیت ۸۴، مشمول ۱۰درصد است (سایر موارد این ماده، مورد ایراد شورای نگهبان است).
9) بند 5 ماده 91: عبارت «که در موقع بازنشستگی یا از کارافتادگی به حقوق‌بگیر پرداخت می‌شود» حذف شده است.
۱۰) ماده ۹۵: تغییراتی در این ماده ایجاد شده است.
11) ماده 97: در ماده 97، تغییرات اساسی ایجاد شده و در ضمن نحوه رسیدگی و...، طبق اصلاحیه، طبق آیین‌نامه اجرایی عنوان شده که این قسمت مورد ایراد شدید شورای نگهبان قرار گرفته که مغایر اصل 85 قانون اساسی می‌باشد (اصل 85: مجلس نمی‌تواند اختیار قانونگذاری را به شخص یا هیاتی واگذار کند).
12) ماده 100: «تیر‌ماه» به «خرداد‌ماه» تغییر یافته است (مشاغل بایستی تا خرداد ماه اظهارنامه بدهند). در این خصوص به توضیحات انتهای ردیف 35 دقت شود.
13) ماده 104: کلا حذف شده است.
14) ماده 107: تغییرات اساسی نموده است و چون نحوه تعیین مالیات بر اساس آیین‌نامه، مشخص شده بر همین اساس مورد ایراد اساسی شورای نگهبان بوده و مغایر اصول 51 و 85 قانون اساسی تشخیص داده شده است (اصل 51: وضع مالیات، به موجب قانون است).
15) ماده 131: نرخ‌ها، تغییر اساسی نموده است.
16) ماده 133: صندوق حمایت از توسعه بخش کشاورزی، اضافه شده است.
17) ماده 134: آموزشگاه‌های فنی و حرفه‌ای آزاد دارای مجوز از سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور اضافه شده است.
18) ماده 139: تغییرات جزئی ایجاد شده است. ازجمله بند «ل» ماده 139 که فعالیت‌های قرآنی اضافه شده و دارای مجوز از وزارت فرهنگ و ارشاد و دستگاه‌های ذی‌ربط.
19) ماده 141: تغییرات اساسی نموده است. به‌طوری‌که معافیت مالیاتی صادرات خام فروشی 20درصد شده است.
سایر توضیحات: با عنایت به اینکه معافیت مالیاتی خدمات و صادرات غیر‌نفتی بر اساس بند ب ماده 104 قانون برنامه پنجم تعیین شده است، بر‌اساس تبصره 2 اصلاحیه عنوان شده که اصلاحیه فوق در ماده 141 پس از پایان دوره اجرای قانون برنامه پنجم (یعنی پایان سال 1394) عملیاتی می‌گردد.
20) ماده 146 مکرر: اضافه شده است به‌طوری‌که شرایط برخورداری از معافیت‌های مالیاتی ازجمله ارائه‌ اظهارنامه، دفاتر و اسناد و مدارک عنوان شده است به استثنای مواد 144، 145 و.....
21) ماده 147: تغییرات اساسی نموده است ازجمله شرط پذیرش هزینه پرداختی قابل‌قبول برای مبالغ بالای 50 میلیون ریال، پرداخت از طریق سامانه بانکی عنوان شده است.
22) تغییرات ماده 148:
- به بند 2 ماده 148 اضافه می‌شود: «پرداختی به بازنشستگان موسسه حداکثر تا سقف یک‌دوازدهم معافیت موضوع ماده 84 این قانون».
تغییرات بند 18: اضافه شدن جریمه به سود کارمزد و اضافه شدن صندوق‌های حمایت از توسعه بخش.
- تغییرات بند 18: اضافه شدن جریمه به سود و کارمزد و اضافه شدن صندوق‌های حمایت از توسعه بخش کشاورزی و شرکت‌های لیزینگ دارای مجوز از بانک مرکزی.
- بند 29 به ماده 148 اضافه شد: ذخیره مربوط به خدمات پس از فروش (گارانتی) اشخاص حقوقی.
23) تغییرات اساسی ماده 149:
تبصره 1: مازاد تجدید ارزیابی، مشمول مالیات نیست و...
سایر توضیحات:
الف) در این اصلاحیه، برای معافیت مالیاتی، شرط افزایش سرمایه به مانند قبل عنوان نشده است.
ب) ماده 17 قانون حداکثر استفاده از توان تولیدی مصوبه 1/ 5/ 1391 که تا 24/ 6/ 1396 اعتبار داشت، حذف شد.
24) ماده 169: تغییرات اساسی نموده از جمله اجرای طرح نظام جامع مالیاتی و...
تبصره 3 اصلاحی، مورد ایراد شورای نگهبان بوده و مغایر اصل 138 قانون اساسی است (اصل 138: تدوین آیین‌نامه، با هیات وزیران است).
تبصره 5 اصلاحی: مغایر اصل 85 قانون اساسی شناخته شد.
25) ماده 169 مکرر: تغییرات اساسی نموده است (استقرار نظام یکپارچه اطلاعات مالیاتی و...)
تبصره 5 اصلاحی، مغایر اصل 138 است.
26) ماده 181: تغییرات اساسی نموده است (ایجاد واحد بازرسی مالیاتی).
ایراد شورای نگهبان: دخالت قاضی باید مورد به مورد باشد و‌گرنه مغایر اصول 25، 60، 156 و 159 قانون اساسی است.
تبصره 3: اعلام اسامی مدیرانی که بدهی مالیاتی معوق دارند و یا معاملات غیر‌واقعی انجام داده‌اند، از سوی سازمان امور مالیاتی به اداره ثبت شرکت‌ها و Black List کردن آنها و...
27) ماده 193: جریمه درصد مالیات، حذف شده است.
28) ماده 192: تغییر اساسی نموده است.
29) ماده 202: مبلغ 10 میلیون ریال، حذف و تغییر اساسی نموده است که از سوی شورای نگهبان ایراد گرفته شده است (خلاف شرع).
30) تبصره یک ماده 219: این تبصره کلا حذف و طرح نظام جامع مالیاتی، جایگزین شده است.
31) تبصره 2 ماده 219: تدوین دستورالعمل............، این قسمت از سوی شورای نگهبان مغایر اصل 138 قانون اساسی شناخته شده است.
32) تبصره 3 اضافه شده به ماده 219: موعد پرداخت مالیات‌های مواد تبصره 9 ماده 53، 86، 88، 103، تبصره 5 ماده 109، ماده 126 و تبصره 2 ماده 143، «تا پایان ماه بعد» لحاظ شده است.
33) ماده 272 ق.م.م: کلا این ماده حذف و بند جدیدی جایگزین شده که دارای تغییر اساسی بوده است و...
34) ماده 280: مغایر اصل 52 قانون اساسی از سوی شورای نگهبان شناخته شده است. در ضمن در انتهای ماده 280 آمده است: سازمان‌ها و خدمات وابسته به شهرداری که در راستای خدمات امور عمومی، شهری و خدماتی تشکیل و 100درصد سرمایه و دارایی متعلق به شهرداری باشد، از مالیات معاف می‌باشند.
35) ماده 282: طبق این ماده، «تاریخ اجرای این قانون از ابتدای سال 1394 بوده ولی درخصوص اشخاص حقوقی و صاحبان مشاغل موضوع ماده 95 این قانون که سال مالی آنها از 1/ 1/ 1393 و بعد از آن شروع می‌شود، از لحاظ تسلیم اظهارنامه، ترتیب رسیدگی و نرخ مالیاتی، مشمول احکام این قانون شده‌اند». تاریخ اجرای این قانون چون این مصوبه در سال 1393 لازم الاجرا نگردیده، مورد ایراد شورای نگهبان شده و اعلام شده که تاریخ اجرای آن، نیاز به اصلاح دارد.
36) ماده 283: پیش‌بینی آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های اجرایی چند ماده شده که از سوی شورای نگهبان مورد ایراد اساسی قرار گرفته است.