گروه بورس: سود ۱۳۵ درصدی بورس تهران که تا نیمه دی ماه سال ۹۲ بزرگ‌ترین رونق این بازار در تمام طول فعالیت آن محسوب می‌شود با انتشار یک خبر و پس از آن اتخاذ یک تصمیم روند نزولی خود را آغاز کرد تا جایی که سود بازار تا پایان آن سال به ۱۰۸ درصد رسید و بورس وارد یک دوره نزولی شد که هنوز نتوانسته از آن خارج شود. تحلیلگران دوره نزولی بازار را به‌عنوان نوعی تصحیح قلمداد می‌کنند و معتقدند افزایش بی‌رویه شاخص در سال ۹۲ که دلیل اصلی آن تورم ۴۵درصدی و صعود شدید قیمت دلار بوده با هر خبر منفی می‌توانست دوره نزولی خود را آغاز کند و این خبر همان افزایش ۵ برابری قیمت خوراک پتروشیمی‌ها بود. با انتشار این خبر که به عقیده بسیاری از کارشناسان حاشیه سود یکی از مهم‌ترین صنایع بورسی را تحت تاثیر خود قرار می‌داد بازار روندی معکوس را تا پایان سال و پس از آن ادامه داد و این موضوع به زیان بیش از ۲۰ درصدی بازار در سال ۹۳ منتهی شد.

این دوره کاهشی در بازار را دوره گذار اول می‌توان نامید که بورس با تخلیه آثار حبابی خود به یک تعادل نسبی رسید. سال جاری نیز با انتشار بیانیه لوزان در سیزدهم فروردین بازار با یک روند صعودی توانست ۳/ ۱۳ درصد سود را عاید معامله‌گران خود کند اما این روند با شبهاتی که در توافق نهایی ایجاد شد پایدار نماند و منجر به افت بازار در نیمه دوم فروردین و در ماه جاری شد. این موضوع همچنان ادامه دارد به‌طوری‌که سود بیش از ۱۳ درصدی به زیر ۵ درصد تنزل یافت.

با این حال کارشناسان معتقدند به زودی اخبار مثبتی از توافق به گوش خواهد رسید که بازار را از شرایط منفی حاکم بر آن خارج خواهد ساخت و به نوعی می‌توان سال جاری را نیز دوره گذار دوم بورس نامید که طی آن بازار از آثار منفی ناشی از ابهامات خارج خواهد شد و علاوه بر پیش‌بینی سودآوری بورس تا پایان سال، انتظار می‌رود بازار خود را با متغیرهای واقعی اقتصادی تطبیق دهد که در این صورت انتظارات از بورس و معامله‌گران نیز عقلایی خواهد شد. بررسی‌های «دنیای اقتصاد» نشان می‌دهد از بین دو خبر توافق هسته‌ای ایران و غرب و کاهش نرخ سود سپرده‌های بانکی، مورد دوم چندان مورد علاقه بازار نباشد و حتی برخی پیش‌بینی‌ها حکایت از آن دارد که کاهش نرخ بهره قادر به تحرک بورس نخواهد بود. اما خبر توافق هسته‌ای می‌تواند بار دیگر بورس تهران را در مسیر صعود قرار دهد؛ همان‌طور که روند روزهای ابتدایی سال ۹۴ این موضوع را اثبات کرده است. پیش از این نیز کاهش نرخ سود سپرده‌های بانکی نتوانست رشد بازار را تضمین کند.

گذشت زمان، عامل رشد بازار

بازار سرمایه پس از تجربه یک دوره گذار از بیم و امید و ضرر در حال حاضر در شرایطی به سر می‌برد که فصل جدید در زمینه سرمایه‌گذاری و رونق بازار نام‌گذاری می‌شود. مهدی طحانی، مدیر عامل شرکت مشاور سرمایه‌گذاری آوای آگاه در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» به دوره‌های رونق و رکود بورس اشاره کرد و گفت: بررسی مسیر اقتصاد کلان کشور در سال ۹۴ نشان از آن دارد که می‌توانیم در ماه‌های آتی شاهد رونق اقتصادی قابل توجهی در بخش‌های مختلف کشور باشیم.

وی افزود: آرامش در فضای سیاسی چه در سطوح داخلی و چه در سطح بین‌المللی، همچنین بسترسازی مناسب برای کاهش نرخ تورم و کاهش نرخ سود سپرده‌های بانکی به گونه‌ای است که می‌توان بعد از اتمام سال ۹۳ که آن را سال رکود در بسیاری از صنایع نامیده بودند، سال ۹۴ را سال شکوفایی بسیاری از صنایع مهم کشور در نظر گرفت.

این کارشناس بازار سرمایه همچنین درخصوص دیرباوری‌های رایج در بین سرمایه‌گذاران این بازار گفت: سال ۹۲ به دنبال سیاست‌های انقباضی دولت، فعالان و سرمایه‌گذاران بازار سرمایه انتظار ریزش متوالی شاخص کل در بازار را نداشتند اما دیده شد که افت شاخص تا اواخر سال ۹۳ ادامه پیدا کرد. ضعف بسیاری از صنایع مانند صنایع ساختمان‌سازی، سیمان، فلزات و پتروشیمی که عمده آن به دلیل کاهش قیمت‌های جهانی نفت و کالاهای اساسی صورت گرفته بود در حال حاضر با افزایش قیمت نفت تا حدودی برطرف شده اما بازار نتوانسته تا‌کنون تاثیرات آن را در خود جای دهد و اطمینان کافی از آن حاصل نشده است.

وی همچنین به اهمیت توافق هسته‌ای برای بهبود بازار سرمایه تاکید کرد و گفت: انتظار روانی سرمایه‌گذاران خسته از افت‌های پی در پی قیمت سهام، بهبود نماگرهای بورس و اقتصاد پس از توافق هسته‌ای با غرب و البته کاهش تحریم‌ها است. از طرف دیگر دولت در این دوره می‌تواند با تعدیل نرخ سود سپرده بانکی و اصلاح مدیریت ارزی علاوه بر تقویت تولید، برای خروج از رکود غیرتورمی نسبت به سرازیر شدن کالاهای وارداتی حساسیت نشان داده و امکان صادرات کالاها و خدمات ایرانی را با افزایش مزیت نسبی آنها فراهم کند. وی ادامه داد: در حال حاضر شرایط به گونه‌ای است که بسیاری از فعالان بازار سرمایه اطمینانی به پارامترهای رونق‌بخش اقتصادی ندارند و همین بی‌اطمینانی زمان زیادی ایجاد می‌کند تا اصلاحات سیاسی و اقتصادی بتواند خودش را در بازار نشان دهد. طحانی همچنین افزود: عامل تاثیرگذار دیگر در چشم‌انداز مثبت بازار ساختار داخلی بازار است. عرضه‌های اولیه همواره به‌عنوان عرضه‌هایی شناخته می‌شوند که باعث شادابی در بازار سرمایه می‌شوند. در حال حاضر بازار به سمتی می‌رود که ما شاهد عرضه‌های اولیه قابل توجهی در بازار هستیم. اما سوالی که اینجا مطرح است و به‌عنوان مانع در رشد بازار خودنمایی می‌کند این است که آیا ورود این نمادها در بازار سرمایه بار دیگر مشکلاتی از قبیل بروز ابهام در صنایع یا افزایش سود به یکباره را ایجاد می‌کند یا خیر.

طحانی در پایان بیان کرد: به‌طور کلی می‌توان گفت عوامل درون‌بازاری در حال حاضر ظرفیت رشد بازار را تا میزان قابل توجهی کاهش داده و باعث شده که فعالان با عدم اطمینان خاطر کمی به فعالیت در بازار بپردازند و این نشان می‌دهد که رونق بازار به گذشت زمان نیاز دارد.

انعکاس اخبار در قیمت‌های سهام بورسی

مدیرعامل شرکت کارگزاری بانک آینده نیز در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد»، روند طبیعی اصلاح قیمت‌ها در سال ۹۳ را عامل جذابی برای سرمایه‌گذاری در بورس دانست که توأمان اخبار خوش سیاسی نیز بر این اشتیاق افزوده است. وی در برابر این سوال که آیا بازار سرمایه دوره گذار را می‌گذراند، گفت: طبیعی‌ترین حالت ممکن تحقق یافته و مرحله به مرحله سطح کمی و کیفی بازار سرمایه و بورس در حال دگرگونی و ارتقا است.

فردین آقابزرگی از دقت مسوولان در وضع قوانین و مقررات اعم از بازار پول و یا سرمایه به‌عنوان نشانه‌های بالندگی بازار به سمت ارتقا و گذار بازار سرمایه به سمت تعالی نام برد. وی به افزایش عمق و حساسیت فعالان بازار در ارزیابی و موشکافی اتفاقات و اخبار موثر بر بازار اشاره کرد که سبب شده بازار در صورت وقوع هیجان به سرعت جایگاه خود را باز یابد و تعادل به خودی خود برقرار شود. این کارشناس بورس، بازار سرمایه در سال گذشته را مورد اشاره قرار داد که در آن به‌طور متوسط ۲۰درصد زیان به‌علاوه ۲۰ درصد هزینه فرصت با احتساب نرخ بازده بدون ریسک، مجموعا ۴۰ درصد زیان را عاید معامله‌گران کرد. وی با توجه به فراز و نشیب‌های بازار طی سال‌های ۹۲ و ۹۳، پیش‌بینی کرد که در آینده بازار باثبات و کم نوسانی را پیش رو خواهیم داشت. آقابزرگی در اثبات این پیش‌بینی، تجربه نه چندان شیرین ۱۶ ماه گذشته را مورد اشاره قرار داد که نشان می‌دهد تا تحقق کامل و تاثیر‌گذاری یک تصمیم اقتصادی یا سیاسی، زمان لازم باید در محاسبات و ارزیابی‌ها لحاظ شود، در غیر این صورت با تغییرات احتمالی در تصمیمات فوق، ممکن است روند نوسان قیمت مرتبا تغییر جهت داده و به تعبیری ریسک ایجاد کند. وی در پیش‌بینی وضعیت بازار براساس ۲ سناریوی توافق و عدم توافق، گفت: درابتدای مشخص شدن هر کدام از حالت‌ها، نوسان بازار شدت بیشتری خواهد داشت، ولی به‌زودی و با افزایش یا کاهش در هر یک از دو حالت (توافق یا عدم توافق) روند با ثباتی را پیش خواهد گرفت. مدیرعامل کارگزاری بانک آینده در بیان دلایل این امر ابراز کرد: به مرور زمان قیمت سهام شرکت‌ها تا حدودی جراحی شده و به حد نسبتا جذابی برای سرمایه‌گذاری رسیده است، بنابراین افت قابل توجهی نخواهد داشت، همچنین تمام آثار احتمالی توافق یا عدم توافق به نوعی در قیمت سهام شرکت‌ها دیده شده است. وی معتقد است: انتظار نمی‌رود با حصول توافق به سرعت سود و زیان شرکت‌ها بلافاصله از این موضوع متاثر شوند و به همین دلیل صرفا در بازه کوتاه مدت همانند هفته اول کاری سال ۹۴، نوسان بازار شدید خواهد بود و با گذشت چند روز به تعادل و ثبات نزدیک خواهیم شد. آقابزرگی پیش‌بینی وضعیت میان‌مدت و بلند مدت بورس را به مجموعه عوامل موثر بر وضعیت اقتصادی کشور نسبت داد، به گونه‌ای که اجرای این تصمیمات در صورتی که موجب بهبود اوضاع اقتصادی کشور شود، شاهد بهبود اوضاع بورس خواهیم بود.