در نخستین همایش «ادغام و تملیک» فرصت‌های جدید بازار سرمایه مورد بررسی قرار گرفت
هم‌افزایی به جای رقابت منفی شرکت‌ها
گروه بورس - هدیه لطفی: نخستین همایش ادغام و تملیک، مبانی، چالش‌ها و کارکردهای آن در بازار سرمایه ایران، روز گذشته با حضور مدیران ارشد بازار سرمایه در محل شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه برگزار شد. در این همایش حامد سلطانی‌نژاد، مدیرعامل شرکت سپرده‌گذاری مرکزی، علی حسینی، مدیرعامل بورس انرژی و رئیس هیات مدیره مرکز مالی ایران، دکترعلی رحمانی مدیرعامل شرکت مشاور سرمایه‌گذاری نیکی گستر، علی رستمی عضو هیات مدیره شرکت بورس اوراق بهادار تهران، دکتر محمد مسعود غلامپور مدیر تحقیقات و بازاریابی شرکت تامین سرمایه نوین، وحید شیرازی کارشناس ادغام و تملیک شرکت تامین سرمایه لوتوس پارسیان به تشریح ساز و کار ادغام و تملیک در بازارهای مالی دنیا و بررسی نقاط قوت و ضعف این مساله در بازار سرمایه کشور پرداختند.
گروه بورس - هدیه لطفی: نخستین همایش ادغام و تملیک، مبانی، چالش‌ها و کارکردهای آن در بازار سرمایه ایران، روز گذشته با حضور مدیران ارشد بازار سرمایه در محل شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه برگزار شد. در این همایش حامد سلطانی‌نژاد، مدیرعامل شرکت سپرده‌گذاری مرکزی، علی حسینی، مدیرعامل بورس انرژی و رئیس هیات مدیره مرکز مالی ایران، دکترعلی رحمانی مدیرعامل شرکت مشاور سرمایه‌گذاری نیکی گستر، علی رستمی عضو هیات مدیره شرکت بورس اوراق بهادار تهران، دکتر محمد مسعود غلامپور مدیر تحقیقات و بازاریابی شرکت تامین سرمایه نوین، وحید شیرازی کارشناس ادغام و تملیک شرکت تامین سرمایه لوتوس پارسیان به تشریح ساز و کار ادغام و تملیک در بازارهای مالی دنیا و بررسی نقاط قوت و ضعف این مساله در بازار سرمایه کشور پرداختند.
پتانسیل بالای ایران برای ادغام و تملیک
در ابتدای این همایش حامد سلطانی‌نژاد، مدیرعامل شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه به تشریح مبانی، چالش‌ها و کارکردهای ادغام و تملیک در بازار سرمایه پرداخت و با اظهار این مطلب که ادغام و تملیک استراتژی رشد برای نهادهای مالی محسوب می‌شود، گفت: ادغام و تملیک در دنیا ابعاد بسیار وسیعی پیدا کرده به‌طوری که برخی آن را به حوزه کلان اقتصادی هم مرتبط می‌دانند؛ به عبارتی وقتی دو شرکت با هم ادغام می‌شوند نه تنها بر حوزه فعالیت خودشان بلکه بر کل اقتصاد نیز اثر گذار است.
این مقام مسوول اظهار کرد: بعضی وقت‌ها به این قائل هستیم که بنگاه‌های اقتصادی در حوزه تخصصی آنقدر زیاد باشند که بتوانند با هم رقابت کنند که بهترین خروجی حاصل شود اما این رقابت تا یک جایی باعث ارزش افزوده است و از یک جایی باعث تخریب می‌شود.
وی در این خصوص ادامه داد: ادغام و تملیک رقابت منفی را تبدیل به هم‌افزایی می‌کند و امروز ضرورت آن به درستی احساس می‌شود. سلطانی‌نژاد درباره پیامدهای این همایش گفت: بحث ادغام و تملیک یک بحث صرفا مالی نیست این موضوع میان رشته‌ای محسوب می‌شود چون علاوه بر اینکه دارایی‌ها و بدهی‌ها در آن دخیل است مسائل اجتماعی و روانشناسی نیز در آن باید مورد توجه قرار بگیرد.
وی در ادامه با اشاره به نقطه شکست ادغام و تملیک گفت: یکی از دلایل اینکه طرح ادغام و تملیک به شکست منجر می‌شود این است که طرح مناسب وجود نداشته یا زوایای مختلف آن دیده نشده اما نقطه‌ای که از آن به‌عنوان نقطه شکست یاد می‌کنند مسائل فرهنگی است.
به گفته سلطانی‌نژاد مسائل فرهنگی در کنار مسائل مالی و اداری نقش بسیار مهم و چشمگیری در موفقیت یا شکست این پروژه دارد. مدیرعامل شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه در ادامه با استناد به گزارش بلومبرگ درخصوص ارزش معاملات بازارهای ادغام و تملیک گفت: ارزش بازار ادغام و تملیک به 881میلیارد دلار رسیده است.
سلطانی‌نژاد تصریح کرد: فعالیت در حوزه ادغام و تملیک یک کار تخصصی برای شرکت‌های تامین سرمایه یا شرکت‌های مشاوره سرمایه‌گذاری است. وی در ادامه به انگیزه شرکت‌ها برای ادغام و تملیک پرداخت و گفت: انگیزه‌های متنوعی برای این اقدام وجود دارد؛ از جمله صرفه به مقیاس یکی از این انگیزه‌ها و استراتژی‌ها است، به‌عنوان مثال وقتی صنایع بالادستی به صنایع پایین‌دستی مواد اولیه را می‌دهند برای افزایش چرخه ارزش افزوده اقدام به ادغام یا تملیک می‌کنند.
این مقام مسوول افزود: انحصار، کاهش هزینه‌ها، متنوع‌سازی و دسترسی به نیروی کار ارزان از دیگر نمونه‌هایی است که بر مبنای آن استراتژی ادغام و تملیک بنا می‌شود و برای ما بهتر است از تجربه‌هایی بین‌المللی که در دنیا وجود دارد بهره بگیریم به جای اینکه خودمان با آزمون و خطا در پی شناسایی ابعاد مختلف این بازار باشیم.
سلطانی‌نژاد درباره چالش‌ها و ریسک‌های ادغام و تملیک گفت: چالش‌های بسیاری در ادغام و تملیک وجود دارد اما منهای ریسک‌های مالی، منابع انسانی، تغییرات ناگهانی در شرایط بازار در ادغام و تملیک بسیار اثرگذار است و باید مدنظر قرار بگیرد. وی در ادامه به نقش مهم قوانین در ادغام و تملیک در بورس‌ها اشاره و اظهار کرد: در حوزه بورس‌ها قواعد مشخصی در ادغام و تملیک وجود دارد؛ قوانین ضدتراست و حاکمیت شرکتی با نگاه به حمایت از سهامدار خرد از این قبیل قوانین هستند.
به عقیده سلطانی‌نژاد قبل از ادغام و تملیک در بازار باید شفافیت لازم صورت بگیرد چون منافع سهامدار خرد را تحت تاثیر قرار می‌دهد. مدیرعامل شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه ادامه داد: در قوانین ما عموما در سیاست‌های کلی اصل 44 قانون اساسی بحث ادغام و تملیک وجود دارد وقتی دولت می‌خواهد واگذاری انجام بدهد نگاه ادغام و تملیک بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرد چون واگذاری یک پکیج از چند شرکت که ارزش افزوده بیشتری دارند کارآ‌تر خواهد بود.
وی به پتانسیل ایران درخصوص ادغام و تملیک اشاره کرد و گفت: ظرفیت کشورهای توسعه‌یافته برای ادغام و تملیک پر شده به‌طوری‌که سرمایه‌گذاران در پی شناسایی کشورها و بازارهایی هستند که این ظرفیت در آنها باشد.
سلطانی‌نژاد با اشاره به گروهی با عنوان گروه 11 که در دنیا بسیار بر سر زبان‌ها افتاده است، خاطرنشان کرد: گروه 11 متشکل از کشورهایی چون ایران، پاکستان، بنگلادش و ترکیه است که بسیاری از سرمایه‌گذاران خارجی در پی ورود به سرمایه‌گذاری و ادغام و تملیک در آنها هستند. ایران یکی از پتانسیل‌های قوی برای ورود شرکت‌های خارجی برای ادغام و تملیک است که می‌توان از این فرصت به نفع رونق فضای کسب و کار بهره گرفت.
وی در پایان تصریح کرد: ادغام و تملیک یک پدیده مهجور و مظلوم است و باید به این روند پایان داد. چون دیگر شرکت‌های کوچک نمی‌توانند اجرای پروژه‌های بزرگ را در دست بگیرند و این اقدام در راستای اقتصاد مقاومتی است.
237 مورد تملیک در بازار سوم فرابورس
در این همایش علی حسینی، مدیرعامل بورس انرژی و رئیس هیات مدیره مرکز مالی ایران با اشاره به ویژگی‌های یک اقتصاد سالم اظهار کرد: امروزه بعضی از مفاهیم اقتصادی در سطح مختلف جامعه بسیار شنیده می‌شود همانند سالم بودن اقتصاد که این مفهوم، سه ویژگی خاص دارد؛ بالا بودن نرخ نوآوری، نرخ بهره‌وری و جذب پس‌اندازهای مالی بالا و استفاده از آنها در مسیر درست از مهم‌ترین ویژگی‌های اقتصاد سالم است. حسینی ادامه داد: در بازار سرمایه یکی از اهداف مهم، نوآوری است که به اعتقاد من نرخ نوآوری در بازار سرمایه نسبت به بازارهای دیگر بسیار بالاتر است.
وی در ادامه با اشاره به جایگاه بالای ادغام و تملیک در اقتصاد ایران گفت: در بحث تملیک، در بازار سوم فرابورس توانسته‌ایم 237 مورد را به ارزش 12 میلیارد تومان تحقق ببخشیم به عبارتی تملیک در این مفهوم، به واگذاری یک شرکت به شرکت دیگر تعبیر می‌شود. مدیرعامل بورس انرژی خاطرنشان ساخت: اما در حوزه ادغام ادبیات ما بسیار ضعیف است آنچنان که تا کنون نتوانسته‌ایم پیشنهادی را درباره ادغام محقق کنیم. حسینی ضعف مقررات جامع و شفاف را از مهم‌ترین موانع در بحث ادغام مطرح و اشاره کرد: مهم‌ترین ضعف، ادغام است در حالی که مقررات در بازار مالی برای رشد این بازار بسیار حیاتی است و مبنای توسعه بازار سرمایه محسوب می‌شود.
خلق ارزش در فرآیندهای تحصیل و ادغام
علی رحمانی نیز در همایش ادغام و تملیک، با تاکید بر اینکه در دنیا ادغام و تملیک یا به عبارتی ادغام و تحصیل یک تکنولوژی است، اعلام کرد: در همه دنیا ادغام و تملیک از یک تکنولوژی دست بالا و استراتژی منحصر به فردی برخوردار است در صورتی که در ایران ما فاقد این تکنولوژی هستیم.
مدیرعامل شرکت مشاور سرمایه‌گذاری نیکی گستر با تاکید بر اینکه این موضوع بسیار جدی و اساسی بوده و کمتر به آن پرداخته شده است، اظهار کرد: زمانی که شرکت‌های پتروشیمی در واحدهای کوچک قصد ورود و فروش در بورس را داشتند ما اصرار بر تشکیل هلدینگ‌های بزرگ پتروشیمی داشتیم در حالی که خصوصی‌سازی نگران فروش هلدینگ‌ها بود اگرچه در آخر هلدینگ خلیج‌فارس محقق شد.
وی پیشنهاد داد: هم اکنون بیشتر از ۱۰۰ صندوق سرمایه‌گذاری کوچک در بورس وجود دارد در حالی که در سایه یک تکنولوژی پیشرفته ادغام و تملیک می‌توان تعدادی از این صندوق‌ها را با یک مدیریت واحد و با کمترین هزینه اداره کرد.
به گفته رحمانی ادغام، پروسه رسیدن به ارزش را تسریع کرده و ده‌ها فرصت را برای رشد ایجاد می‌کند. استاد دانشگاه الزهرا تقسیم منافع را رمز موفقیت ادغام و تملیک دانست و گفت: در دنیا هم اکنون شرکت‌هایی با عمر بیش از 200 سال وجود دارند که با ادغام و تملیک تا‌کنون پیشرفت کرده‌اند اما در ایران، عمر شرکت‌ها از 40 سال هم نمی‌گذرد. به گفته وی، این همان ادغام و تملیک است و قواعد بازی باید طوری تنظیم شوند که منافع همه را در‌بر‌گیرند.
ریسک‌های موجود را بشناسیم
در ادامه نخستین همایش ادغام و تملیک، علی رستمی، عضو هیات مدیره شرکت بورس اوراق بهادار تهران به تجزیه و تحلیل ریسک‌های این موضوع پرداخت و گفت: ادغام، یک پدیده پیچیده است اما با رعایت جوانبی چون جنبه‌های انسانی، اجرایی و فنی یک ادغام موفق پیش‌بینی می‌شود.
وی ادامه داد: ریسک به خودی خود مضر نبوده ولی مدیریت آن نقش مهمی در کسب و کار دارد؛ ادغام و تملیک همانند بسیاری از فرآیندها و کسب و کارهای مالی دیگر، دارای ریسک‌های مخصوص به خود است که باید به مدیریت آنها پرداخت.
به گفته رستمی در ادغام معمولا طرفین قرارداد شرکت‌های سهامی هستند و علاوه بر دارایی‌ها، بدهی‌ها و تعهدات نیز منتقل می‌شود؛ البته این انتقال معمولا دوستانه و با تمایل طرفین و بر اساس مذاکره و تایید هیات مدیره و مجامع شرکت‌ها صورت می‌گیرد.
وی درباره اهداف و انگیزه‌های ادغام و تملیک گفت: صرفه‌جویی در مقیاس، افزایش سهم بازار و دستیابی به قدرت بازار، بین‌المللی شدن شرکت‌ها، حذف مدیریت ناکارآمد، کاهش هزینه‌های مالی و افزایش ظرفیت بدهی، استفاده از مزیت مالیاتی و کاهش ریسک از جمله هدف‌های ادغام و تملیک است. وی در ادامه افزود: بسترسازی در حوزه قوانین و مقررات و آشنا ساختن شرکت‌ها و ناشران با فواید و دلایل اهمیت ادغام و تملیک از جمله راه حل‌های اجرایی شدن ادغام و تملیک است. رستمی با اشاره به ورود سازمان بورس و اوراق بهادار در تدوین قوانین و مقررات و ارائه آن به مراجع ذی‌صلاح برای تصویب و اجرایی کردن این دو اقدام گفت: بررسی امکان‌سنجی این کسب و کار در شرکت‌ها و صنایع بورس تهران از دیگر فعالیت‌هایی است که برای بسترسازی ادغام وتملیک ضروری است.
به گفته وی هدف از هرگونه فعالیت ادغام و تملیک در نهایت باید باعث ایجاد ارزش برای شرکت باشد بنابراین طراحی استراتژی برای شرکت و مشاوره مناسب نیازمند شناخت عمیق از شرکت است. به‌عنوان مثال وضعیت مالی و عملیاتی شرکت، جایگاه شرکت در زنجیره تامین، بازارهای بالفعل و بالقوه شرکت و وضعیت صنعت در سطح بین‌الملل از جمله مواردی است که باید به‌طور شفاف برای تعیین و طراحی استراتژی شناخته شود.
نقش مهم شرکت‌های تامین سرمایه
وحید شیرازی، کارشناس خدمات مالی تامین سرمایه لوتوس پارسیان در ادامه همایش مزبور به نقش شرکت‌های تامین سرمایه در ایجاد بسترهای لازم برای ادغام و تملیک اشاره کرد و گفت: شرکت‌های تامین سرمایه در قالب مشاوره تخصصی می‌توانند با طراحی استراتژی، غربالگری شرکت‌های هدف، ارزش‌گذاری، طرح‌ریزی و اجرای فاز همگرایی و مدیریت تغییر به شرکت‌های متقاضی کمک کنند. شیرازی همچنین با اشاره به اینکه ادغام و تملیک زمینه رشد سریع صنایع بالغی که فرصت‌های رشد داخلی برایشان محدود است را ایجاد می‌کند، گفت: دستیابی به ظرفیت‌های ویژه‌ای که طراحی و توسعه آن نیازمند صرف وقت و هزینه انسانی بالایی باشد با ادغام و تملیک ایجاد می‌شود. به گفته این کارشناس بازار سرمایه هدف از هرگونه فعالیت ادغام و تملیک در نهایت باید باعث ایجاد ارزش برای شرکت باشد بنابراین طراحی استراتژی برای شرکت و مشاوره مناسب نیازمند شناخت عمیق از شرکت است؛ وضعیت مالی و عملیاتی شرکت، جایگاه شرکت در زنجیره تامین، بازارهای بالفعل و بالقوه شرکت، وضعیت صنعت در سطح بین‌الملل از جمله مواردی است که باید به‌طور شفاف برای تعیین و طراحی استراتژی شناخته شود.
فرصت‌ها و چالش‌های ادغام و تملیک
در این همایش دکتر محمد مسعود غلامپور، مدیر تحقیقات و بازاریابی شرکت تامین سرمایه نوین محرک اصلی در امر ادغام و تملیک را افزایش سود سهام دانست و گفت: به‌طور کلی برآیند ادغام و تملیک در شرکت‌ها باید موجب بهبود ارزش افزوده اقتصادی یا همان مازاد سود عملیاتی نسبت به بازده مورد انتظار سهامداران شود یا به عبارتی ساده تر محرک اصلی در این جریان افزایش سود سهام خواهد بود که این رشد از دو طریق صورت می‌گیرد؛ افزایش مقدار فروش و ارتباط استراتژیک.
وی ادامه داد: تصمیمات استراتژیک شرکت نه تنها مرتبط با مباحث مالی شرکتی است، بلکه از حیث سودآوری دارایی‌ها در ارتباط با مدیریت سرمایه‌گذاری شرکت‌ها است؛ این فرآیند که شامل تحصیل، واگذاری یا تصاحب شرکت‌های دیگر با هدف رشد درآمدها و بهبود عملکرد و بازده دارایی‌های آنها است، به‌طور کلی جزئی اساسی از فرآیند تجدید ساختار بنگاه‌های اقتصادی به حساب می‌آید و به لحاظ استراتژیک و نوع عملیات شرکت هدف عموما در سه قالب افقی، عمودی و نامرتبط صورت می‌پذیرد.
غلامپور سه رکن اصلی مرتبط با فرآیند ادغام و تملیک را بانک‌های مالی یا همان شرکت‌های تامین سرمایه، شرکت‌های حقوقی و شرکت‌های حسابداری عنوان کرد و گفت: سه رکن مزبور بیشترین نقش را در موفقیت یا شکست طرح‌های تملیک و ادغام بر عهده دارند که طبق تحقیقات انجام شده تا‌کنون ۲۰ درصد از کل ادغام‌های صورت گرفته با موفقیت، ۲۰ درصد با شکست و ۶۰ درصد دیگر با ضعف مواجه شده‌اند. وی در ادامه اظهاراتش به بررسی عوامل تاثیر‌گذار بر عدم موفقیت ادغام و تملیک در بازار سرمایه ایران پرداخت و گفت: فعالیت زیر ظرفیت حدود ۵۰ درصد از بنگاه‌های اقتصادی کشور، رکود اقتصادی در سطح تقاضا، بهره‌وری عوامل تولید و کارآیی نامناسب، انتقال تکنولوژی و دولتی بودن اقتصاد در ایران از جمله این عوامل هستند.
به گفته غلامپور، زیرساختهای حقوقی و قانونی، زیرساختهای تخصصی و زیرساختهای اطلاعات مالی مهم‌ترین چالش‌های ادغام و تملیک در کشور به حساب می‌آیند.
پتانسیل بالای ایران برای ادغام و تملیک
در ابتدای این همایش حامد سلطانی‌نژاد، مدیرعامل شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه به تشریح مبانی، چالش‌ها و کارکردهای ادغام و تملیک در بازار سرمایه پرداخت و با اظهار این مطلب که ادغام و تملیک استراتژی رشد برای نهادهای مالی محسوب می‌شود، گفت: ادغام و تملیک در دنیا ابعاد بسیار وسیعی پیدا کرده به‌طوری که برخی آن را به حوزه کلان اقتصادی هم مرتبط می‌دانند؛ به عبارتی وقتی دو شرکت با هم ادغام می‌شوند نه تنها بر حوزه فعالیت خودشان بلکه بر کل اقتصاد نیز اثر گذار است.
این مقام مسوول اظهار کرد: بعضی وقت‌ها به این قائل هستیم که بنگاه‌های اقتصادی در حوزه تخصصی آنقدر زیاد باشند که بتوانند با هم رقابت کنند که بهترین خروجی حاصل شود اما این رقابت تا یک جایی باعث ارزش افزوده است و از یک جایی باعث تخریب می‌شود.
وی در این خصوص ادامه داد: ادغام و تملیک رقابت منفی را تبدیل به هم‌افزایی می‌کند و امروز ضرورت آن به درستی احساس می‌شود. سلطانی‌نژاد درباره پیامدهای این همایش گفت: بحث ادغام و تملیک یک بحث صرفا مالی نیست این موضوع میان رشته‌ای محسوب می‌شود چون علاوه بر اینکه دارایی‌ها و بدهی‌ها در آن دخیل است مسائل اجتماعی و روانشناسی نیز در آن باید مورد توجه قرار بگیرد.
وی در ادامه با اشاره به نقطه شکست ادغام و تملیک گفت: یکی از دلایل اینکه طرح ادغام و تملیک به شکست منجر می‌شود این است که طرح مناسب وجود نداشته یا زوایای مختلف آن دیده نشده اما نقطه‌ای که از آن به‌عنوان نقطه شکست یاد می‌کنند مسائل فرهنگی است.
به گفته سلطانی‌نژاد مسائل فرهنگی در کنار مسائل مالی و اداری نقش بسیار مهم و چشمگیری در موفقیت یا شکست این پروژه دارد. مدیرعامل شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه در ادامه با استناد به گزارش بلومبرگ درخصوص ارزش معاملات بازارهای ادغام و تملیک گفت: ارزش بازار ادغام و تملیک به 881میلیارد دلار رسیده است.
سلطانی‌نژاد تصریح کرد: فعالیت در حوزه ادغام و تملیک یک کار تخصصی برای شرکت‌های تامین سرمایه یا شرکت‌های مشاوره سرمایه‌گذاری است. وی در ادامه به انگیزه شرکت‌ها برای ادغام و تملیک پرداخت و گفت: انگیزه‌های متنوعی برای این اقدام وجود دارد؛ از جمله صرفه به مقیاس یکی از این انگیزه‌ها و استراتژی‌ها است، به‌عنوان مثال وقتی صنایع بالادستی به صنایع پایین‌دستی مواد اولیه را می‌دهند برای افزایش چرخه ارزش افزوده اقدام به ادغام یا تملیک می‌کنند.
این مقام مسوول افزود: انحصار، کاهش هزینه‌ها، متنوع‌سازی و دسترسی به نیروی کار ارزان از دیگر نمونه‌هایی است که بر مبنای آن استراتژی ادغام و تملیک بنا می‌شود و برای ما بهتر است از تجربه‌هایی بین‌المللی که در دنیا وجود دارد بهره بگیریم به جای اینکه خودمان با آزمون و خطا در پی شناسایی ابعاد مختلف این بازار باشیم.
سلطانی‌نژاد درباره چالش‌ها و ریسک‌های ادغام و تملیک گفت: چالش‌های بسیاری در ادغام و تملیک وجود دارد اما منهای ریسک‌های مالی، منابع انسانی، تغییرات ناگهانی در شرایط بازار در ادغام و تملیک بسیار اثرگذار است و باید مدنظر قرار بگیرد. وی در ادامه به نقش مهم قوانین در ادغام و تملیک در بورس‌ها اشاره و اظهار کرد: در حوزه بورس‌ها قواعد مشخصی در ادغام و تملیک وجود دارد؛ قوانین ضدتراست و حاکمیت شرکتی با نگاه به حمایت از سهامدار خرد از این قبیل قوانین هستند.
به عقیده سلطانی‌نژاد قبل از ادغام و تملیک در بازار باید شفافیت لازم صورت بگیرد چون منافع سهامدار خرد را تحت تاثیر قرار می‌دهد. مدیرعامل شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه ادامه داد: در قوانین ما عموما در سیاست‌های کلی اصل 44 قانون اساسی بحث ادغام و تملیک وجود دارد وقتی دولت می‌خواهد واگذاری انجام بدهد نگاه ادغام و تملیک بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرد چون واگذاری یک پکیج از چند شرکت که ارزش افزوده بیشتری دارند کارآ‌تر خواهد بود.
وی به پتانسیل ایران درخصوص ادغام و تملیک اشاره کرد و گفت: ظرفیت کشورهای توسعه‌یافته برای ادغام و تملیک پر شده به‌طوری‌که سرمایه‌گذاران در پی شناسایی کشورها و بازارهایی هستند که این ظرفیت در آنها باشد.
سلطانی‌نژاد با اشاره به گروهی با عنوان گروه 11 که در دنیا بسیار بر سر زبان‌ها افتاده است، خاطرنشان کرد: گروه 11 متشکل از کشورهایی چون ایران، پاکستان، بنگلادش و ترکیه است که بسیاری از سرمایه‌گذاران خارجی در پی ورود به سرمایه‌گذاری و ادغام و تملیک در آنها هستند. ایران یکی از پتانسیل‌های قوی برای ورود شرکت‌های خارجی برای ادغام و تملیک است که می‌توان از این فرصت به نفع رونق فضای کسب و کار بهره گرفت.
وی در پایان تصریح کرد: ادغام و تملیک یک پدیده مهجور و مظلوم است و باید به این روند پایان داد. چون دیگر شرکت‌های کوچک نمی‌توانند اجرای پروژه‌های بزرگ را در دست بگیرند و این اقدام در راستای اقتصاد مقاومتی است.
237 مورد تملیک در بازار سوم فرابورس
در این همایش علی حسینی، مدیرعامل بورس انرژی و رئیس هیات مدیره مرکز مالی ایران با اشاره به ویژگی‌های یک اقتصاد سالم اظهار کرد: امروزه بعضی از مفاهیم اقتصادی در سطح مختلف جامعه بسیار شنیده می‌شود همانند سالم بودن اقتصاد که این مفهوم، سه ویژگی خاص دارد؛ بالا بودن نرخ نوآوری، نرخ بهره‌وری و جذب پس‌اندازهای مالی بالا و استفاده از آنها در مسیر درست از مهم‌ترین ویژگی‌های اقتصاد سالم است. حسینی ادامه داد: در بازار سرمایه یکی از اهداف مهم، نوآوری است که به اعتقاد من نرخ نوآوری در بازار سرمایه نسبت به بازارهای دیگر بسیار بالاتر است.
وی در ادامه با اشاره به جایگاه بالای ادغام و تملیک در اقتصاد ایران گفت: در بحث تملیک، در بازار سوم فرابورس توانسته‌ایم 237 مورد را به ارزش 12 میلیارد تومان تحقق ببخشیم به عبارتی تملیک در این مفهوم، به واگذاری یک شرکت به شرکت دیگر تعبیر می‌شود. مدیرعامل بورس انرژی خاطرنشان ساخت: اما در حوزه ادغام ادبیات ما بسیار ضعیف است آنچنان که تا کنون نتوانسته‌ایم پیشنهادی را درباره ادغام محقق کنیم. حسینی ضعف مقررات جامع و شفاف را از مهم‌ترین موانع در بحث ادغام مطرح و اشاره کرد: مهم‌ترین ضعف، ادغام است در حالی که مقررات در بازار مالی برای رشد این بازار بسیار حیاتی است و مبنای توسعه بازار سرمایه محسوب می‌شود.
خلق ارزش در فرآیندهای تحصیل و ادغام
علی رحمانی نیز در همایش ادغام و تملیک، با تاکید بر اینکه در دنیا ادغام و تملیک یا به عبارتی ادغام و تحصیل یک تکنولوژی است، اعلام کرد: در همه دنیا ادغام و تملیک از یک تکنولوژی دست بالا و استراتژی منحصر به فردی برخوردار است در صورتی که در ایران ما فاقد این تکنولوژی هستیم.
مدیرعامل شرکت مشاور سرمایه‌گذاری نیکی گستر با تاکید بر اینکه این موضوع بسیار جدی و اساسی بوده و کمتر به آن پرداخته شده است، اظهار کرد: زمانی که شرکت‌های پتروشیمی در واحدهای کوچک قصد ورود و فروش در بورس را داشتند ما اصرار بر تشکیل هلدینگ‌های بزرگ پتروشیمی داشتیم در حالی که خصوصی‌سازی نگران فروش هلدینگ‌ها بود اگرچه در آخر هلدینگ خلیج‌فارس محقق شد.
وی پیشنهاد داد: هم اکنون بیشتر از ۱۰۰ صندوق سرمایه‌گذاری کوچک در بورس وجود دارد در حالی که در سایه یک تکنولوژی پیشرفته ادغام و تملیک می‌توان تعدادی از این صندوق‌ها را با یک مدیریت واحد و با کمترین هزینه اداره کرد.
به گفته رحمانی ادغام، پروسه رسیدن به ارزش را تسریع کرده و ده‌ها فرصت را برای رشد ایجاد می‌کند. استاد دانشگاه الزهرا تقسیم منافع را رمز موفقیت ادغام و تملیک دانست و گفت: در دنیا هم اکنون شرکت‌هایی با عمر بیش از 200 سال وجود دارند که با ادغام و تملیک تا‌کنون پیشرفت کرده‌اند اما در ایران، عمر شرکت‌ها از 40 سال هم نمی‌گذرد. به گفته وی، این همان ادغام و تملیک است و قواعد بازی باید طوری تنظیم شوند که منافع همه را در‌بر‌گیرند.
ریسک‌های موجود را بشناسیم
در ادامه نخستین همایش ادغام و تملیک، علی رستمی، عضو هیات مدیره شرکت بورس اوراق بهادار تهران به تجزیه و تحلیل ریسک‌های این موضوع پرداخت و گفت: ادغام، یک پدیده پیچیده است اما با رعایت جوانبی چون جنبه‌های انسانی، اجرایی و فنی یک ادغام موفق پیش‌بینی می‌شود.
وی ادامه داد: ریسک به خودی خود مضر نبوده ولی مدیریت آن نقش مهمی در کسب و کار دارد؛ ادغام و تملیک همانند بسیاری از فرآیندها و کسب و کارهای مالی دیگر، دارای ریسک‌های مخصوص به خود است که باید به مدیریت آنها پرداخت.
به گفته رستمی در ادغام معمولا طرفین قرارداد شرکت‌های سهامی هستند و علاوه بر دارایی‌ها، بدهی‌ها و تعهدات نیز منتقل می‌شود؛ البته این انتقال معمولا دوستانه و با تمایل طرفین و بر اساس مذاکره و تایید هیات مدیره و مجامع شرکت‌ها صورت می‌گیرد.
وی درباره اهداف و انگیزه‌های ادغام و تملیک گفت: صرفه‌جویی در مقیاس، افزایش سهم بازار و دستیابی به قدرت بازار، بین‌المللی شدن شرکت‌ها، حذف مدیریت ناکارآمد، کاهش هزینه‌های مالی و افزایش ظرفیت بدهی، استفاده از مزیت مالیاتی و کاهش ریسک از جمله هدف‌های ادغام و تملیک است. وی در ادامه افزود: بسترسازی در حوزه قوانین و مقررات و آشنا ساختن شرکت‌ها و ناشران با فواید و دلایل اهمیت ادغام و تملیک از جمله راه حل‌های اجرایی شدن ادغام و تملیک است. رستمی با اشاره به ورود سازمان بورس و اوراق بهادار در تدوین قوانین و مقررات و ارائه آن به مراجع ذی‌صلاح برای تصویب و اجرایی کردن این دو اقدام گفت: بررسی امکان‌سنجی این کسب و کار در شرکت‌ها و صنایع بورس تهران از دیگر فعالیت‌هایی است که برای بسترسازی ادغام وتملیک ضروری است.
به گفته وی هدف از هرگونه فعالیت ادغام و تملیک در نهایت باید باعث ایجاد ارزش برای شرکت باشد بنابراین طراحی استراتژی برای شرکت و مشاوره مناسب نیازمند شناخت عمیق از شرکت است. به‌عنوان مثال وضعیت مالی و عملیاتی شرکت، جایگاه شرکت در زنجیره تامین، بازارهای بالفعل و بالقوه شرکت و وضعیت صنعت در سطح بین‌الملل از جمله مواردی است که باید به‌طور شفاف برای تعیین و طراحی استراتژی شناخته شود.
نقش مهم شرکت‌های تامین سرمایه
وحید شیرازی، کارشناس خدمات مالی تامین سرمایه لوتوس پارسیان در ادامه همایش مزبور به نقش شرکت‌های تامین سرمایه در ایجاد بسترهای لازم برای ادغام و تملیک اشاره کرد و گفت: شرکت‌های تامین سرمایه در قالب مشاوره تخصصی می‌توانند با طراحی استراتژی، غربالگری شرکت‌های هدف، ارزش‌گذاری، طرح‌ریزی و اجرای فاز همگرایی و مدیریت تغییر به شرکت‌های متقاضی کمک کنند. شیرازی همچنین با اشاره به اینکه ادغام و تملیک زمینه رشد سریع صنایع بالغی که فرصت‌های رشد داخلی برایشان محدود است را ایجاد می‌کند، گفت: دستیابی به ظرفیت‌های ویژه‌ای که طراحی و توسعه آن نیازمند صرف وقت و هزینه انسانی بالایی باشد با ادغام و تملیک ایجاد می‌شود. به گفته این کارشناس بازار سرمایه هدف از هرگونه فعالیت ادغام و تملیک در نهایت باید باعث ایجاد ارزش برای شرکت باشد بنابراین طراحی استراتژی برای شرکت و مشاوره مناسب نیازمند شناخت عمیق از شرکت است؛ وضعیت مالی و عملیاتی شرکت، جایگاه شرکت در زنجیره تامین، بازارهای بالفعل و بالقوه شرکت، وضعیت صنعت در سطح بین‌الملل از جمله مواردی است که باید به‌طور شفاف برای تعیین و طراحی استراتژی شناخته شود.
فرصت‌ها و چالش‌های ادغام و تملیک
در این همایش دکتر محمد مسعود غلامپور، مدیر تحقیقات و بازاریابی شرکت تامین سرمایه نوین محرک اصلی در امر ادغام و تملیک را افزایش سود سهام دانست و گفت: به‌طور کلی برآیند ادغام و تملیک در شرکت‌ها باید موجب بهبود ارزش افزوده اقتصادی یا همان مازاد سود عملیاتی نسبت به بازده مورد انتظار سهامداران شود یا به عبارتی ساده تر محرک اصلی در این جریان افزایش سود سهام خواهد بود که این رشد از دو طریق صورت می‌گیرد؛ افزایش مقدار فروش و ارتباط استراتژیک.
وی ادامه داد: تصمیمات استراتژیک شرکت نه تنها مرتبط با مباحث مالی شرکتی است، بلکه از حیث سودآوری دارایی‌ها در ارتباط با مدیریت سرمایه‌گذاری شرکت‌ها است؛ این فرآیند که شامل تحصیل، واگذاری یا تصاحب شرکت‌های دیگر با هدف رشد درآمدها و بهبود عملکرد و بازده دارایی‌های آنها است، به‌طور کلی جزئی اساسی از فرآیند تجدید ساختار بنگاه‌های اقتصادی به حساب می‌آید و به لحاظ استراتژیک و نوع عملیات شرکت هدف عموما در سه قالب افقی، عمودی و نامرتبط صورت می‌پذیرد.
غلامپور سه رکن اصلی مرتبط با فرآیند ادغام و تملیک را بانک‌های مالی یا همان شرکت‌های تامین سرمایه، شرکت‌های حقوقی و شرکت‌های حسابداری عنوان کرد و گفت: سه رکن مزبور بیشترین نقش را در موفقیت یا شکست طرح‌های تملیک و ادغام بر عهده دارند که طبق تحقیقات انجام شده تا‌کنون ۲۰ درصد از کل ادغام‌های صورت گرفته با موفقیت، ۲۰ درصد با شکست و ۶۰ درصد دیگر با ضعف مواجه شده‌اند. وی در ادامه اظهاراتش به بررسی عوامل تاثیر‌گذار بر عدم موفقیت ادغام و تملیک در بازار سرمایه ایران پرداخت و گفت: فعالیت زیر ظرفیت حدود ۵۰ درصد از بنگاه‌های اقتصادی کشور، رکود اقتصادی در سطح تقاضا، بهره‌وری عوامل تولید و کارآیی نامناسب، انتقال تکنولوژی و دولتی بودن اقتصاد در ایران از جمله این عوامل هستند.
به گفته غلامپور، زیرساختهای حقوقی و قانونی، زیرساختهای تخصصی و زیرساختهای اطلاعات مالی مهم‌ترین چالش‌های ادغام و تملیک در کشور به حساب می‌آیند.
ارسال نظر