کیوان پورشب مدیرعامل شرکت توسعه تجارت فراگیر فولاد خوزستان یکی از بایدها و راه‌های برون رفت کشور از شرایط رکود به‌ویژه در صنعت فولاد، حرکت و عزم جدی به سمت توسعه صادرات انواع محصولات فولادی است؛ وضعیت فعلی عرضه و تقاضای این محصولات در بورس کالا، از رکود طاقت‌فرسا در این بازار حکایت دارد. رکودی که باعث سلب انگیزه‌ها از هر دو سوی بازار، یعنی عرضه‌کننده از یکسو و متقاضی و خریدار از سوی دیگر شده است. به نظر نگارنده، با برنامه‌ریزی بلند مدت و تمرکز بر بازارهای صادراتی انواع محصولات فولادی اعم از محصولات نهایی و نیمه‌نهایی، به‌ویژه در سطح خاورمیانه، می‌توان تحولی شگرف را در بطن صنعت فولاد انتظار داشت که البته این موضوع به طریق اولی، اقتصاد ملی را تحت تاثیر جدی قرار می‌دهد. در سال‌های اخیر و با تحولاتی که در حاکمیت کشورهای منطقه رخ داده است، منطقه خاورمیانه بازارهای نوظهور و پر ظرفیتی را به خود دیده است؛ عراق و اخیرا سوریه پس از مناقشات داخلی و خارجی، فرصت‌های جدیدی را برای بازار صادراتی محصولات فولادی ایران به‌وجود آورده‌اند. از سوی دیگر، قطر با در اختیار داشتن میزبانی مسابقات جام جهانی آینده، برای حجم وسیع پروژه‌های عمرانی خود به مقاطع مختلف فولادی نیاز دارد و تامین این نیاز از ایران، یقینا مزیت‌های فراوانی را برای هر دو کشور در پی دارد و از این نظر، یک بازار بالقوه و سرشار محسوب می‌شود. کم نظیری فرصت‌ها ادامه دارد و نمایشگاه اکسپوی دبی در سال ۲۰۲۰ نیز، فرصت استثنایی دیگری است. ظرفیت‌های عمان نیز در جایگاه تاثیرگذارترین و مهم‌ترین‌ شریک استراتژیک ایران، ضمن برخورداری از توان یک بازار مصرفی برای محصولات فولادی ایران، پاساژ توزیع و عرضه محصولات فولادی ایران به سایر کشورها به‌خصوص در منطقه منا (خاورمیانه و شمال آفریقا) محسوب می‌شود.

حرکت به سمت ایجاد ظرفیت‌های صادراتی با رویکرد توسعه پایدار و مقاوم‌سازی اقتصاد ملی، ایران را در شرایط فعلی و کوتاه‌مدت از رکود خارج می‌سازد و در میان مدت، به فرآیند ارز‌آوری و ایجاد ارزش افزوده اقتصادی برای کشور در صحنه جهانی کمک شایانی می‌کند و در بلند مدت، حضور محصولات غیر‌نفتی ایران در محیط رقابتی بین‌المللی، سطح وابستگی بازارها به این محصولات را افزایش می‌دهد و این موضوع باعث خواهد شد تا اقتصاد ایران از نوسانات ناشی از تحرکات سیاسی به‌واسطه وابستگی‌های اقتصاد بین‌المللی، مصون بماند و این اتفاق بدون تردید، نمونه‌ای بارز از مقاوم شدن اقتصاد است.

اما نقش دولت‌ها در ادوار مختلف برای نگهداشت و تقویت این نقطه قوت و بالا بردن این قوه و بنیه که یک سر آن به دروندادهای سرمایه‌گذاری و سر دیگر به بروندادهای بازرگانی برمی گردد، نقشی مهم و تاثیرگذار است؛ تکلیف دولت‌ها در پیمایش مسیر توسعه صادرات غیرنفتی کشور، به‌ویژه محصولات فولادی باید حمایت همه جانبه باشد و جهت‌گیری‌ها باید به گونه‌ای باشد که ضمن رفع موانع احتمالی، اقدامات به سمت تسهیل و روان‌سازی فرآیندهای اجرایی برای صادرات متمرکز شود. به بیان گویاتر، همه چیز باید در خدمت افزایش و تقویت انگیزه‌های صادرکننده قرار گیرد. حتی در صورت رونق بازار داخل نباید بازارهای صادراتی به حالت تعلیق درآیند. در واقع بازارهای صادراتی کشور به‌ویژه در خصوص محصولات فولادی که ایران در فروش صادراتی آن دارای مزیت نسبی است، باید از یک برنامه بلندمدت برخوردار باشند و تنها به یک تصمیم مقطعی برای گرم کردن تنور بازار داخلی تبدیل نشوند. یکی از مهم‌ترین‌ دستاوردهای توسعه صادرات در صنایع گوناگون و در جایگاه تامین‌کننده بازارهای خارجی این است که به تبع این مسوولیت و حسب تقاضای آن بازارها، تولیدکننده داخلی مجبور به استانداردسازی تولیدات خود می‌شود.

یک محصول استاندارد مبتنی بر شاخص‌های مورد تایید بازارهای بین‌المللی، تابعی از الگوهایی است که روش‌های مدیریت و فرآیندهای مهار و موازنه در برنامه‌ریزی‌های خرد و کلان را متاثر می‌سازد. نمی‌توان با استانداردهای مبتنی بر رویه‌های سنتی، تقاضای بازارهای خارجی را تامین کرد. برای قرار گرفتن در معرض بازارهای جهانی، باید تابعی از استانداردهای بین‌المللی بود. براین اساس، توسعه صادرات برای فولاد ایران، شاه بیت رونق این صنعت و سرعت بخشیدن برای تحقق عدد مورد پیش‌بینی‌ سند چشم‌انداز برای تولید فولاد کشور به میزان ۵۰ میلیون تن در سال است. مقاوم شدن اقتصاد، نیازمند توزین متغیرهایی است که آثار توجه سیاست‌گذاری‌های کلان به این مولفه‌ها، در تجربیات تاریخی موفق دنیا قابل مشاهده است و ایران نیز از رعایت و پیروی این قواعد مستثنی نیست. به نظر نگارنده این سطور، یکی از راه‌های توان بخشی اقتصاد ایران که به مقاوم شدن آن در بلند مدت کمک می‌کند و در شرایط فعلی زمینه ساز خروج از شرایط رکود می‌شود، توجه و تاکید خاص بر توسعه صادرات غیرنفتی محصولاتی است که ایران در آن، دارای مزیت نسبی است و قطعا محصولات فولادی، یکی از مهم‌ترین‌ تولیدات کشور بعد از نفت و فرآورده‌های نفتی برای ایجاد ظرفیت‌های صادراتی محسوب می‌شوند.