گروه بورس- محبوبه مغانی: در حالی این روزها افزایش عدد شاخص در پی انتشار اخبار جدیدی که گاه منجر به ضعف برخی شرکت‌ها و بهبود عملکرد برخی دیگر می‌شود، روند رو به رشدی را طی می‌کند با توجه به پایان نیمه نخست سال جاری و عدم انتشار اطلاعات جدید از سوی شرکت‌ها در خصوص عملکرد آنها منجر شده تا استقبال از سهام صنایع بورسی نه بر مبنای اطلاعات بلکه بر اساس هیجانات بازار صورت ‌گیرد. جمیع این مسائل سبب شده تا هیجانات ناشی از رشد شاخص و انتشار اخبار، روند تحلیلگری سهام و خریدهای منطقی را دستخوش تغییر کند و بازار را بیش از گذشته تابع عوامل احساسی کند تا به این واسطه منطق معاملات را کاهش دهد. بر این اساس تلاش شده تا طی گزارشی به بررسی ریسک‌های جدید بازار سرمایه در گفت‌وگو با دو بازیگر مهم بازار سرمایه پرداخته شود. لزوم بازگشت سرمایه‌‌ها پس از خروج از بازار ثانویه سهام به بازار اولیه

عضو هیات مدیره بانک صادرات در گفت‌و‌گو با خبرنگار «دنیای اقتصاد»، در مورد افزایش شاخص و هیجانات ناشی از آن که می‌تواند ریسک‌های جدیدی را با خود همراه کند، اظهار کرد: در زمان حرکت صعودی و رو‌به رشد شاخص، افراد غیرحرفه‌ای با تحریکات هیجانی بازار سرمایه از قبیل شنیده‌ها در اخبار و جراید و برخی شایعات اقدام به حضور در این بازار با سرمایه‌های کلان می کنند. بدیهی است در این زمان به دلیل حضور این گروه از افراد و تزریق این نوع نقدینگی به بازار، شاخص کل به سرعت دچار تغییرات مثبت شده و روند رو به رشد آن بیش از پیش دستخوش تغییر می‌شود.

وی ادامه داد: در این بازار افراد حرفه‌ای (سفته‌بازان حرفه‌ای) که اقدام به خرید سهام در قیمت‌های پایین کرده‌اند، شرایط را جهت عرضه سهام بسیار مناسب ارزیابی و نسبت به فروش سهام خود اقدام می کنند.

محمد ربیع زاده ورود سرمایه‌های کلان و یکباره به بورس در شرایط مثبت بازار را بسیار ساده و امکان‌پذیر توصیف کرد که به‌رغم این سادگی، خروج از این نوع سرمایه‌گذاری در بازاری با این سطح حساسیت کاری بس دشوار بوده و ضرر و زیان‌های زیادی برای سرمایه‌گذاران غیرحرفه‌ای به وجود می‌آورد.

وی اینگونه توضیح داد: به این معنا که افراد غیرحرفه‌ای با تزریق عمده سرمایه خود در خرید سهام شرکتی خاص اقدام به جمع‌آوری سهام قابل عرضه کرده و پس از انتشار اخبار و شایعاتی که موجب آغاز روند کاهش قیمت می‌شود با عرضه‌های نا به ‌هنگام، غیرحرفه‌ای و احساسی خود، قیمت سهام مذکور را بیش از پیش مورد تهدید قرار داده و موجب ضرر و زیان خود می‌شوند.

عضو هیات‌مدیره بانک صادرات در بررسی حرکت نقدینگی به سمت بازار سهام و توسعه سفته‌بازی از این طریق و اثرات آن بر بخش واقعی اقتصاد، در ابتدا به اثرات متقابل حجم نقدینگی موجود در اقتصاد و عملکرد بازار سهام اشاره کرد و گفت: حجم بالای نقدینگی سرگردان در بازارهای مختلف دیگر از عوامل تاثیرگذار بر بازار سهام است. همچنین بازار سهام خود می‌تواند ضربه‌گیر حرکت نقدینگی باشد. بنابراین در صورت افزایش ریسک سرمایه‌گذاری در بورس، فعالیت‌های دلالی، سفته‌بازی در بخش‌های مختلف مانند زمین، مسکن، سکه، طلا و ارز گسترش یافته و سرمایه‌های سرگردان به سمت آنها هدایت می‌شود.

وی با بیان این مقدمه عنوان کرد: حرکت نقدینگی به سمت بازار سهام می‌تواند از جریان یافتن آن به سمت دارایی‌های مالی دیگر مانند طلا، ارز، سکه، زمین، مسکن و سفته‌بازی آنها جلوگیری کند. به این ترتیب یکی از مشکلات اصلی واحدها و کارخانه‌ها و موسسات تولیدی که همان کمبود نقدینگی است از طریق چارچوب نظام‌مند بازار بورس تامین شده و چرخ‌های تولید به کار می‌افتند. به این ترتیب حجم نقدینگی دیگر اثر خود را روی تورم ظاهر نمی‌کند و به جای سمت و سوی فعالیت‌های سفته‌بازی و سوداگرانه به سمت فعالیت‌های اقتصادی و تولید یا همان بخش واقعی اقتصاد جذب می‌شود.

ربیع‌زاده ادامه داد: همچنین اگر راهکاری فراهم شود که سرمایه‌‌های موجود در بازار سهام پس از خروج از بازار ثانویه سهام به بازار اولیه برگردد، زمینه افزایش سرمایه شرکت‌های تولیدی فراهم شده و در بخش واقعی اقتصاد ارزش افزوده خلق می‌شود که به تولید کالاها و خدمات بیشتر در سطح جامعه می‌انجامد، چراکه پس‌انداز به سرمایه‌گذاری مولد بدل شده و اشتغال بیشتری ایجاد می‌شود.

وی در این میان به نگاه مثبت دولت یازدهم به توسعه و افزایش تولید داخلی و هدایت نقدینگی جامعه به سمت تولید و استفاده از بورس به عنوان یکی از ابزارهای جذب این نقدینگی اشاره و اظهار امیدواری کرد که هرچه سریع‌تر شاهد تاثیرات مثبت این تصمیمات بر بخش واقعی اقتصاد باشیم، چرا که ورود نقدینگی در بورس به معنای تزریق نقدینگی به اصل تولید و کمک به توسعه کسب و کار خواهد بود.

عضو هیات مدیره بانک صادرات در این میان به تاثیر پذیری قیمت سهام کلیه شرکت‌ها از اخبار و اطلاعات اعم از تغییرات نرخ ارز، نرخ سود تسهیلات، کاهش یا افزایش ارزش پول ملی و سایر موارد اشاره کرد و ادامه داد: در این راستا سرمایه‌گذاران در بورس همواره به دنبال حفظ حاشیه سود خود بوده و در شرایط منفی برخی شرکت‌ها، اقدام به خروج از آن و حضور در سهام سایر شرکت‌ها می‌کنند. بدیهی است در این صورت به عنوان مثال کاهش نرخ ارز و تقویت ارزش پول ملی، تولیدکنندگان داخلی را با مشکل مواجه می‌سازد؛ چراکه قیمت تمام شده محصولات وارداتی با سطح کیفیت بالاتر همتراز تولیدات داخلی قرار گرفته لذا تمایل مشتری در استفاده از اجناس وارداتی بیشتر است.

ربیع‌زاده اضافه کرد: در این حال با توجه به تغییر سلیقه مصرف‌کنندگان شرکت‌های تولیدی داخلی، قیمت سهام آنها نیز روند کاهشی به خود می‌گیرد؛ بنابراین کاهش قیمت ارز سبب می‌شود در یک چرخه عملیات بهای تمام شده تولید کاهش یافته و تولید رونق پیدا کرده و سبب افزایش پتانسیل در تولید ‌شود و دوباره قیمت و نسبت P/E شرکت‌ها افزایش ‌یابد.

وی در برابر احتمال افت بازار طی روزهای آینده، ابراز داشت: با توجه به وجود عوامل متعدد تاثیرگذار بر بازار سهام و شاخص‌های بازار سرمایه، از دسترسی به صورت‌های مالی و اطلاعات شرکت‌ها می توان به عنوان یکی از این عوامل اشاره کرد.

عضو هیات مدیره بانک صادرات ادامه داد: در واقع ورود اطلاعات مالی جدید به بازار باعث می‌شود قیمت سهام در آن بازه زمانی تعیین شود اما تغییر قیمت تحت تاثیر عوامل و متغیرهای برون‌زای دیگری از جمله اخبار و شایعات، اخبار اقتصاد کلان، تاثیرات تقویمی، رفتار نوسان‌گیری سهامداران و خروج از بازار پس از شناسایی سود مورد انتظار، ابلاغ برخی بخشنامه‌ها که اثرات نامطلوبی دارد، تغییر و تحولات در سطح مدیریت ارشد دولتی، شرایط بازارهای موازی و اطلاعیه‌های شرکت‌ها در سایت رسمی کدال است که شرایط انتظار در بازار سرمایه را فراهم می‌آورد.

وی ادامه داد: با توجه به اینکه افزایش شاخص بیشتر به دلیل آینده مثبت بسیاری از شرکت‌ها در رابطه با سود آنها است، رشدی که اتفاق افتاده به دلیل پیش‌بینی‌های مثبت از آینده شرکت‌ها و انتظارات مثبت ایجاد شده از آینده آنان است.

ربیع زاده که حجم بالای معاملات در بورس را ناشی از حبابی بودن شاخص نمی‌دانست، گفت: رشد شاخص متاثر از واقعیت‌های اقتصادی است و بالطبع افت بازار نیز بستگی به شرایط متعددی دارد.

وی اضافه کرد: افزایش نرخ ارز در سال‌های گذشته و ظرفیت‌های اضافه شده به تولید و ورود شرکت‌های جدید همچون خلیج فارس و جم و... به بورس، خود دلیلی بر حبابی نبودن قیمت‌ها در بازار سهام خواهد بود.

او در این میان به ابزارهای کاملا استانداردی برای پوشش ریسک در دنیا اشاره کردکه کم و بیش با همان شرایط در دنیا مورد استفاده قرار می‌گیرند که این قبیل ابزارها نیازمند زیرساخت‌ها و سیاست‌های باثبات هستند و استفاده مقطعی از آنها کمکی به بازار سرمایه نمی‌کند. به گفته عضو هیات مدیره بانک صادرات؛ ابزارهای پوشش ریسک کاملا شناخته شده و بنابراین به کارگیری آنها ساده‌ترین روش برای کمک به مدیریت ریسک سرمایه‌گذاران است که برخی از این ابزارها می‌تواند شامل استفاده از بازار معاملاتی آتی، بازار اختیار و معاملات options، تشکیل سبد سهام سرمایه‌گذاری و پرهیز از سرمایه‌گذاری احساسی در سهام شرکتی خاص، ورود و خروج به موقع از بازار و اتخاذ تصمیم عقلانی و عدم برخورد عاطفی با سهام باشد.

سفته‌بازها رکنی مهم در ایجاد نقدشوندگی در بازارهای مالی

مدیرعامل شرکت کارگزاری پارس گستر خبره نیز در‌ گفت‌وگو با خبرنگار «دنیای اقتصاد» یکی از ریسک‌های افزایش شاخص و هیجانات ناشی از آن را رشد هیجانی سهام و به وجود آمدن حباب قیمتی بر روی سهام عنوان کرد که با گذشت زمان بازار متعادل شده و سرمایه‌گذاران منطقی تر فکر و عمل کرده و باعث افت قیمت‌هایی که هیجانی رشد کرده‌اند، می‌شود.

وی در این میان به اصطلاح «ترکیدن حباب» اشاره کرد که در این نوع از فعالیت‌ها کسانی که بدون تحلیل و فقط بر اساس هیجان خرید کرده‌اند، متضرر خواهند شد.

رستگار‌مقدم در چنین شرایطی که بازار دچار هیجان می‌شود، به سرمایه‌گذاران توصیه کرد از تصمیم‌گیری‌های لحظه‌ای خودداری کرده و در صورتی که با دیدگاه میان‌مدت یا بلند‌مدت سرمایه‌گذاری و هدف‌گذاری کرده‌اند، تحت تاثیر عوامل فوق قرار نگیرند و به تحلیل و دیدگاه خود پایبند باشند، چرا که خواه ناخواه بازار مجددا به شرایط متعادل خود باز خواهد گشت و روال منطقی خود را پی خواهد گرفت.

به گفته وی؛ تاثیر‌پذیری از شرایط هیجانی تنها ما را از دستیابی به اهداف اصلی سرمایه‌گذاری‌مان غافل کرده و ممکن است در زمان متعادل شدن بازار تازه متوجه شویم که به راحتی از رسیدن به اهداف اولیه مورد نظرمان باز مانده ایم.

مدیرعامل شرکت کارگزاری پارس گستر خبره در این میان وجود سفته‌بازی در بازار سهام را به خودی خود مضر ندانست و ابراز داشت: سفته بازها کوتاه‌مدت عمل می‌کنند ولی سرمایه‌گذاران با دیدگاه میان مدت و بلند مدت به خرید و فروش می‌پردازند. به این دلیل است که گفته می‌شود سفته‌بازان می‌توانند برای ویژگی نقد شوندگی در بازار سرمایه مفید به‌فایده نیز باشند.

وی تصریح کرد: از سوی دیگر، اصولا سفته بازها همیشه در بازار حضور دارند و فقط گاهی ممکن است در مقاطعی حجم پولی بیشتری درگیر این نوع معاملات شود که در مجموع مشکل خاصی ایجاد نخواهد کرد.

رستگار مقدم ادامه داد: هرچند ممکن است سفته‌بازی در مقاطعی سرعت نوسانات بازار را افزایش دهد ولی در مجموع تزریق نقدینگی بیشتر به بازار همواره مفید بوده و نقد شوندگی بازار که یکی از فاکتورهای مهم در بازارهای مالی است را افزایش می‌دهد و این خود مزیت مهمی است.

وی اضافه کرد: حال اگر، سفته بازها اقدام به ایجاد هیجان کاذب در بازار کنند، این مهم باعث رشد هیجانی قیمت‌ها و ایجاد حباب قیمتی می‌شود که از مضرات آن می‌توان به جذب بیش از حد متعارف سرمایه در سهام اشاره کرد (به دلیل رشد قیمت و هیجان خرید). بنابراین مقداری از نقدینگی بازار سرمایه که باید به سمت و سوی تولید روانه گردد در این بازار باقی خواهد ماند و نهایتا شرکت‌ها از سود‌سازی بیشتر جا می‌مانند.

مدیرعامل شرکت کارگزاری پارس گستر خبره افزود: تاثیر این مهم در نهایت باز هم به سهام برگشت داده خواهد شد و باعث عدم پوشش مناسب سود شده و از سوی دیگر طرح‌های توسعه شرکت‌ها که باعث روند با ثبات و افزایش در سودسازی شرکت‌ها می‌شود مختل گردیده و این امر در نهایت به کاهش بازدهی سهام شرکت‌ها و افت قیمت و متضرر شدن سهامداران منجر خواهد شد.

وی در تحلیل اثرات اخبار بر بورس، ابراز داشت: در بازار سهام باید قدم به قدم و به صورت مرحله‌ای به تجزیه و تحلیل عوامل تاثیرگذار بر بازار پرداخت و این مورد را نیز مد نظر قرار دهیم که تاثیرات این اخبار در کوتاه‌مدت و بلند‌مدت بر بازار چگونه خواهد بود.

وی اینگونه توضیح داد: به طور مثال اگر این اخبار همان‌طور که در حال حاضر پیش می‌رود، در مورد کاهش تحریم‌ها و گسترش روابط خارجی باشد، در مجموع اخبار مثبتی است که در بلند مدت تاثیرات بنیادی خوبی در بازار خواهد داشت، هر چند در کوتاه مدت ممکن است مثلا کاهش دلار تاثیر مقطعی بر برخی صنایع گذارد، اما در مجموع ایجاد دور‌نمای مثبت اقتصادی همواره ثبات و سودآوری همان شرکت‌ها را نیز افزایش خواهد داد و جو امیدواری بلند‌مدت همواره باعث افزایش P/E بازار خواهد شد.

رستگار‌مقدم ادامه داد: بنابراین اثرات بنیادی مثبت و بلند‌مدت اینگونه اخبار بسیار مهم‌تر و مفید‌تر از اثرات مقطعی مثلا کاهش دلار برای همان شرکت‌های اثر‌پذیر است و افراد با دید بلند‌مدت قطعا در حد مطلوبی منتفع خواهند شد.

وی از سوی دیگر پیش‌بینی‌ها از گزارش‌های ۶ ماهه شرکت‌ها را مثبت و امیدوار کننده دانست، هر چند در بازارهای مالی معمولا قیمت‌ها به‌صورت پیشرو عمل کرده و به استقبال اخبار و اطلاعات می‌روند که اگر در عمل طبق دیدگاه بازار اتفاق نیفتد منجر به افت و بازگشت دوباره قیمت به روند قبلی می‌شود.

مدیرعامل شرکت کارگزاری پارس گستر خبره تصریح کرد: اما نباید از نظر دور داشت که با وجود دورنمای مثبت اقتصادی و احتمال بهبود شرایط و همچنین مقایسه ارزش دلاری بازار با ارزش آن در زمان قبل از رشد شدید ارزی، نشان می‌دهد که در مجموع بازار هنوز شرایط حبابی ندارد و اساسا جای رشد مناسبی هم دارد.

وی ادامه داد: هر چند که ممکن است برخی سهام رشد زیادی داشته و به حالت حبابی رسیده باشند ولی این موضوع عمومیت ندارد. یک نکته را هم نباید از نظر دور داشت که نوسانات قیمت در ذات بازار است و لازمه آن برای حرکت‌های بعدی است و هر اصلاح و نوسانی را نباید به بد بودن شرایط و حبابی بودن بازار نسبت داد.

رستگار مقدم در خصوص راهکارهای پوشش ریسک‌های آتی بازار سرمایه در شرایط کنونی، به معامله‌گران توصیه کرد که بطور معمول بهتر است با تشکیل سبد سهام از صنایع مختلف و در نظر گرفتن شرایط بنیادی شرکت‌ها اقدام به خرید سهام کنند تا در زمان‌های مختلف و نوسان بازار با چالش کمتری روبه‌رو‌ باشند، ضمن اینکه پیگیری جدی در راه‌اندازی معاملات آتی سهام با اهرم مناسب و قوانین استاندارد و آموزش لازم می‌تواند کمک شایانی در مدیریت ریسک در شرایط مختلف بازار داشته باشد.