همایشی برای پیوند بازارهای سرمایه

نخستین همایش «پیوند بازارهای سرمایه» در حالی روز ۱۸ اردیبهشت‌ماه برگزار می‌شود که شرکت سپرده‌گذاری مرکزی با همکاری سازمان بورس و اوراق بهادار پروتکلی به نام SAMIP به منظور اتصال بورس کشورها و ارتباط بازار سرمایه در سطح بین‌المللی را طراحی کرده که در این همایش معرفی و ارائه خواهد شد. این پروتکل که مخفف کلمه Sehement- Aware Market Interlind protocol و به معنای پروتکل آگاه از تسویه بین بازارهای مختلف است، تلاش دارد تا با کمترین هزینه و بدون تغییر زیرساخت‌های قانونی، فنی و IT هر کشور بازارهای سرمایه دنیا را به هم متصل کند. به بهانه برگزاری این همایش در گفت‌وگو با مدیرعامل شرکت سپرده‌گذاری مرکزی و همچنین معاون اجرایی سازمان بورس، نظرات این دو مقام مسوول و فعالیت‌های صورت گرفته از سوی این دو سازمان تشریح شد. مدیرعامل شرکت سپرده‌گذاری مرکزی با اشاره به پیوند بازارهای سرمایه در دنیا و ورود این مفهوم در ادبیات بورس‌های دیگر کشورها اظهار کرد: از حدود ۱۵ سال پیش مفهوم پیوند بازارهای سرمایه (capital marke link) در ادبیات بازارهای سرمایه دنیا مطرح شد؛ همواره کشورهای دنیا به دنبال این بودند که آزادانه و بدون هیچ محدودیتی در بورس دیگر کشورها سرمایه‌گذاری کنند و در واقع سهامداران یک کشور توسط لینک‌های برقرار شده با دیگر کشورها، به راحتی امکان خرید و فروش سهام آنها را داشته باشند. حامد سلطانی‌نژاد در ادامه گفت: برای حل این مساله راهکارهای زیادی مطرح شد که هرچند سازوکار و روش‌های مختلف و پیچیده‌ای برای این پیوند و برقراری ارتباط مطرح شد اما جمع‌بندی صورت گرفته توسط اندیشمندان بازارهای مالی دنیا به این معنا بود که بهترین راه اتصال بورس‌ها و بازارهای سرمایه به یکدیگر از طریق اتصال شرکت‌های سپرده‌گذاری و در واقع همان نهادهای ثبت و سپرده‌گذاری یا CSDها است. وی در ادامه افزود: چراکه پیچیده‌ترین بحث‌ها در حوزه معاملات بورسی، فرآیندهایی است که پس از انجام معاملات صورت می‌گیرد؛ عملیات مربوط به تسویه و پایاپای و ثبت معاملات که در نظام ثبت مرکزی هر بورسی انجام می‌شود مهم‌ترین وظیفه را در بورس‌ها ایفا می‌کند. وی ادامه داد: بنابراین تمام کشورهای دنیا در راستای بحث اقتصاد جهانی در حال حرکت به سمت لینک شدن هستند، که در این راستا فعالیت زیادی صورت گرفته و مهم‌ترین و شاخص‌‌ترین آنها که به پروژه‌های اجرایی نزدیک شده، بحث Capital market linkage اروپایی است که به عنوان پروتکل linkup markets مشهور است. سلطانی‌نژاد ادامه داد: در واقع کشورهای اروپایی به دنبال طرح‌هایی که در جهت اتصال و پیشرفت اقتصاد خود برای قدعلم کردن در برابر اقتصاد آمریکا داشتند در ابتدا واحد پول یکسان (یورو) را تصویب کردند تا به این ترتیب نقش خود را در بازارهای مالی ایفا کنند. وی ادامه داد: پس از آن این اتحادیه در سیستم بانکی خود طرحی به نام هدف ۲ یا T۲ را برای اتصال سیستم‌های بانکی اجرا کرد که در نتیجه این طرح موفقیت‌آمیز، بیشتر سیستم‌های بانکی به یکدیگر متصل شد. وی ادامه داد: در گام بعدی پارلمان اروپا برای اتصال بانک‌ها با بورس‌ها گروهی به نام «جیووانی» تشکیل داد که متخصصانی در زمینه‌های مختلف در آن فعالیت داشتند؛ این گروه اصالتا یک گروه تحقیقاتی بود که هدف آن بررسی موانع اتصال بخش‌های مختلف اروپا بود. سلطانی‌نژاد ادامه داد: ماحصل کار این گروه ارائه طرحی به پارلمان اروپا تحت عنوان T۲S (هدف ۲ اوراق بهادار) بود که به طور کامل بحث تسویه و پایاپای و رجیستری در دنیا را مدنظر قرار داد. وی ادامه داد: بنابراین روش مزبور روشی است که در نظام مالی دنیا توسط عقلا و اندیشمندان به تصویب رسیده و بنابراین برای عمیق شدن اقتصاد کشور، اتصال و همگام شدن با بازارهای جهانی، بازار سرمایه ایران نیز نیاز به چنین کاری دارد. مزایای اتصال چیست؟ مدیرعامل شرکت سپرده‌گذاری در ادامه به مزایای اتصال بازارهای جهانی به یکدیگر اشاره کرد و گفت: اولین مزیت اتصال بازارهای جهانی به یکدیگر را می‌توان در افزایش عمق بازار سرمایه دانست. وی ادامه داد: دسترسی به پرتفوی مطلوب‌تر با پوشش ریسک صنایع مختلف و همچنین افزایش جریان پول یا همان Fresh money با ورود پول از خارج از بازارهای سرمایه داخلی را می‌توان از دیگر مزایای این ارتباط دانست. وی خاطرنشان کرد: بنابراین با یافتن راه مطمئن مانند ارتباط بازارهای سرمایه می‌توانیم یک امنیتی برای ورود سرمایه‌های خارجی به داخل فراهم کنیم. طرح بلندمدت مدیرعامل سپرده‌گذاری در پاسخ به سوال خبرنگار ما که آیا این طرح در بازار سرمایه کشور ما نیز اجرا خواهد شد؟ گفت: اصولا طرح‌های لینک بسیار بلندمدت و پیچیده هستند که نیازمند همکاری شرکت‌های IT قدرتمند و همچنین فراهم کردن زمینه‌های مختلف است که مهم‌ترین بخش آن نیز ارتباط بین CDSها در کشورهای موردنظر است. سلطانی‌نژاد ادامه داد: در این زمینه شرکت سپرده‌گذاری از سال ۸۸ فعالیت خود را برای این ارتباط آماده کرد که ماحصل آن طرحی در حد پروپوزال به نام SAMIP نامگذاری و در این راستا کتابی نیز با ویرایش دوم ارائه شد. مدیرعامل سپرده‌گذاری در ادامه اظهاراتش به ساختار پروتکل SAMIP اشاره کرد و گفت: مدل ارتباطی که در این پروتکل وجود دارد ارتباط CDSها با یکدیگر است که در پی این ارتباط امنیت معاملات افزایش یافته و سنگینی بار معاملات و تطبیق آن بر عهده خود پروتکل خواهد بود و استفاده‌کننده تنها با قبول این پروتکل قادر خواهد بود از مزایای آن استفاده کند. سلطانی‌نژاد در ادامه افزود: همچنین ملاحظات قانونی کشورهای مرتبط و محدودیت‌های معاملاتی آنان نیز در این طرح گنجانده شده است. وی خاطرنشان کرد: بنابراین راه‌اندازی این چنین پروتکلی به دلیل نامشخص بودن زوایای لینک در ابتدا نیازمند راه‌اندازی یک حداقل لینک بود که به طور آزمایشی فعالیت داشته باشد تا نتیجه کار مشخص شود. بین‌المللی کردن حوزه معاملات معاون اجرایی سازمان بورس نیز در ادامه به فعالیت‌های صورت گرفته در زمینه گسترش بازار سرمایه ایران اشاره کرد و گفت: مجموعه بازار سرمایه در طول سال‌های اخیر فعالیت‌های زیادی را در حوزه داخلی و در جهت توسعه بازار انجام داده که می‌توان در این زمینه به سیستم‌های قبل از معاملات، معاملات و پس از معاملات، توسعه ابزارها و نمادها، شیوه‌های معاملاتی و شیوه گزارشگری اشاره کرد. دکتر علی سعیدی در ادامه گفت: در کنار فعالیت‌های داخلی، فعالیت‌های بین‌المللی نیز مدنظر بوده که در این زمینه مذاکرات زیاد و محافل مختلف برای تبادل بحث‌های تکنیکی تشکیل شده و در مجموع بسترسازی مناسب صورت گرفته تا زمانی که کشور آمادگی کامل برای حضور در محافل بین‌المللی پیدا کند، ایران نیز همگام با بازارهای سرمایه دنیا پیشرفت داشته باشد. وی ادامه داد: یکی از مهم‌ترین موارد در این زمینه، بین‌المللی کردن حوزه معاملات بورس است که در این راستا اقداماتی از قبیل پذیرش شرکت‌های خارجی در بورس‌های داخلی، پذیرش شرکت‌های داخلی در بورس‌های خارجی و مهم‌تر از بقیه ارتباط بین بورس‌ها است که هر سرمایه‌گذار در هر کشوری بتواند سهام بورس‌های دیگر را همزمان مورد معامله قرار دهد. سعیدی ادامه داد: در کنار اهمیت و لزوم این قبیل معاملات پیچیدگی بالایی نیز در آن وجود دارد که شرکت سپرده‌گذاری با انجام تحقیقات و برگزاری جلسات متعدد در داخل و خارج گام‌های نخست را در این زمینه انجام داده است که مهم‌ترین مذاکرات در این زمینه را می‌توان با ACG و عضویت در این نهاد دانست. آمادگی سازمان برای جریان معاملات سعیدی در ادامه به آمادگی سازمان بورس در جریان قبل از معاملات اشاره کرد و گفت: در حال حاضر اطلاعات شرکت‌ها در سایت‌های رسمی بورس وجود دارد و استانداردهای حسابرسی بین‌المللی، استانداردهای گزارش‌های بین‌المللی و همچنین امکان دریافت کد معاملاتی برای افراد خارجی مهیا است که این عوامل نشان‌دهنده آمادگی بازار سرمایه برای رویدادهای قبل از معاملات است. وی ادامه داد: سیستم معاملات نیز بستر لازم برای ایجاد معاملات بین‌المللی را دارا است، به طوری که سیستم معاملات برخط تحت وب و قابل استفاده از کل دنیا نیز فراهم است و تنها سیستم پس از معاملات و در واقع نظام تسویه با مشکل مواجه است. سعیدی خاطرنشان کرد: برای حل این معضل عملا چند اتفاق باید همزمان صورت گیرد که اولین مورد آن تسعیر ارزهای مختلف است، همچنین یکسان‌سازی دوره تسویه بورس‌های مختلف و مسائل حقوقی نیز از موارد تاثیرگذار در این مقوله هستند. سعیدی خاطرنشان کرد: بنابراین رفع مسائل موجود نیاز به یک سیستم یکپارچه دارد که از یک سو با در نظر گرفتن تمامی متغیرها آسیبی نیز به بازار داخلی نرساند که سیستم SAMIP بهترین نمونه ارائه شده در این زمینه است، که با داشتن چارچوبی به شکل پروتکل، آمادگی ارائه در محافل بین‌المللی را دارا است. تشویق سرمایه‌گذاران خارجی معاون اجرایی سازمان بورس در ادامه اظهاراتش به چگونگی تشویق سرمایه‌گذاران خارجی به سرمایه‌گذاری در بورس تهران اشاره کرد و گفت: مدیریت نرخ ارز مهم‌ترین عامل برای تشویق سرمایه‌گذاران خارجی به سرمایه‌گذاری در بورس ایران است؛ به طوری که بازاری برای ارز و مرجع رسمی اعلام نرخ ارز وجود داشته باشد که دیگر نگرانی از این بابت مشاهده نشود. سعیدی ادامه داد: همچنین طراحی ابزارهای ارزی از قبیل قرارداد آتی نرخ ارز، آپشن ارز و اختیار معامله نرخ ارز می‌تواند باعث جلب بیشتر سرمایه‌گذاران خارجی شود. وی ادامه داد: در مجموع برای انجام معاملات اوراق بهادار به شکل چندجانبه و بین چند کشور الزامات خیلی پیچیده‌ای نیاز است که در ابتدا باید نهادهای ناظر در بازار سرمایه ارتباط صحیح و منطقی با یکدیگر باشند و نهاد ناظر در کشور مقصد حمایت کافی از سرمایه‌گذار خارجی را انجام دهد. وی تصریح کرد: به‌این ترتیب کفایت مقررات مربوطه به حمایت از حقوق سرمایه‌گذاری نیز یک مساله مهم است که وظیفه نهاد ناظر است. سعیدی خاطرنشان کرد: سازمان بورس با همکاری شرکت سپرده‌گذاری در تلاش است تا با ایجاد بسترهای لازم هم سهامداران داخلی بتوانند در بورس‌های دنیا سرمایه‌گذاری کنند و هم سرمایه‌گذاران خارجی به بورس ایران وارد شوند. جزئیات کامل این پروتکل در روز همایش توسط مدیران و مسوولان ارشد شرکت سپرده‌گذاری و سازمان بورس ارائه خواهد شد و تبادل نظری با میهمانان خارجی و استفاده از دیدگاه آنان در این زمینه صورت خواهد گرفت. این همایش سال‌های گذشته در کشورهای دیگر برگزار می‌شد و ایران شرکت‌کننده بود، اما امسال خود شرکت سپرده‌گذاری برگزار‌کننده این همایش است. به گفته سلطانی‌نژاد، شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار وتسویه وجوه از شهریورماه سال گذشته به عضویت نهاد ثبت، سپرده‌‌گذاری و تسویه و پایاپای آسیا ـ اقیانوسیه (ACG) درآمده است که یک غرفه در نمایشگاه برای این گروه تجهیز شده است تا نمایندگان و اعضای آن مانند کره جنوبی، پاکستان و اندونزی در آن حضور یابند. به علاوه در همایش «پیوندهای بازار سرمایه» یک پنل تخصصی با حضور این اعضا برگزار می‌شود. پیش از این در شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه در خصوص پیوند بازارهای سرمایه از طریق شرکت‌های سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه مطالعاتی انجام شده و در همین زمینه نیز کتابی تدوین شده است.