گره معاملاتی را گره کور نزنیم
ابوالفضل متین*
آیین‌نامه رفع گره معاملاتی از روز یکشنبه که بعد از اصلاح مجدد و تغییرات ظاهرا جزئی ولی در واقع بسیار عمیق که باعث از بین رفتن کارایی آیین‌نامه گره معاملاتی شده است، طبق اطلاعیه شرکت بورس اجرایی شده است.

آیین‌نامه قبلی که پس از انتظار بلند‌مدت فعالان بازار سرمایه، تدوین و آماده اجرا شده بود، گره معاملاتی را شامل سهامی می‌دانست که حجم معاملات روزانه آن در 10 روز کاری به‌طور میانگین کمتر از 20‌درصد حجم مبنا بوده و آنگاه حجم مبنا برای حداکثر 5 جلسه حذف شده، اما در آیین‌نامه جدید با تغییر ظاهرا جزئی، کارایی آیین‌نامه مذکور زیر سوال رفته است، چرا که اگر حجم معاملات روزانه سهم دارای گره معاملات در 10 روز کاری به‌طور میانگین کمتر از 5‌درصد حجم مبنا باشد، را حائز شرایط آیین‌نامه گره معاملاتی است یعنی 20‌درصد حجم مبنا به 5‌درصد حجم مبنا تقلیل یافته است. به عنوان مثال سرمایه‌گذاری ساختمان که نزدیک به چندین ماه است که صف خرید چند میلیونی دارد، گره معاملاتی نداشته، چرا که طبق آیین‌نامه مزبور بیش از 5‌درصد حجم مبنا به‌طور میانگین معامله شده است، حال چندین ماه صف خرید به معنای گره معاملاتی تعبیر نمی‌شود؟ یا فولاد خوزستان که نزدیک به 60 روز است که صف خرید بالای 20 میلیون دارد و معمولا نصف حجم مبنا معامله می‌شود، گره معاملاتی ندارد و یا سهام با صف فروش چند ماهه، چون بالای 5‌درصد حجم مبنا معامله می‌شود، آن هم به‌طور میانگین یعنی یک روز کاری ممکن است نصف حجم مبنا معامله شود و 9روز دیگر اصلا معامله نشود، شامل آیین‌نامه مزبور نشده یعنی به تعبیری شرکت‌های بزرگ شامل آیین‌نامه یادشده نخواهند شد و به شدت دایره شمول شرکت‌های با گره معاملاتی محدود شده است. آیین‌نامه مزبور که فقط در مواردی خیلی نادر باعث حرکت سهام می‌شود، آن هم در حد محدود (5 جلسه 2‌درصدی) کارایی دارد و در سایر موارد کارایی نداشته و به نظر می‌رسد احتیاط بیش از حد در تدوین آیین‌نامه یادشده کارایی آن را با‌ تردید مواجه کرده است. باید تعریف گره معاملاتی را عمیق‌تر مورد مداقه قرار داد و به آنچه که چندین بار فعالان بازار سرمایه از سر دلسوزی گفته‌اند توجه کنیم. نقدشوندگی، نقد شوندگی، نقد شوندگی.
*آیا واقعا مدیران بازار سرمایه فکر می‌کنند با آیین‌نامه رفع گره معاملاتی بازار بیشتر از اکنون روان می‌شود؟ و البته در این میان نباید از تصمیمات بعضی از سهامداران عمده غفلت کرد که بعضا در صف فروش و یا صف خرید دخالت‌های مصنوعی می‌کنند و شاید بعد از این با معاملاتی کمی بیشتر از ارقام مندرج در آیین‌نامه سهام مزبور را از شمول آیین‌نامه خارج کنند و اساسا سپردن نقدشوندگی بازار به چنین روش‌هایی باعث ایجاد نقدشوندگی کامل در بازار سرمایه نخواهد شد.
صریح‌تر بگویم با رشد فزاینده نقدینگی در کشور که به دلیل سیاست‌های انبساطی اقتصادی دولت نهم در کشور ایجاد شده است و باعث رشد تورم در کشور شده است، هیچ راهکاری بهتر از جذب این نقدینگی و مهار آن در بازار سرمایه که اثر تورمی دارد، وجود ندارد و نقدینگی به بازار سرمایه سرازیر نمی‌شود، مگر آنکه بازار سرمایه
نقد شونده شود؟
مدیران بازار سرمایه، همانگونه که با کاستن از حجم مبنای بعضی از شرکت‌ها و یا با بازگشایی نماد‌ها، اعتماد بیشتری به بازار سرمایه تزریق کردند ( که البته هنوز بعضی از نمادها متوقفند و مورد پیگیری سهامداران حقیقی می‌باشند)، آیین‌نامه رفع گره معاملاتی را بدون ملاحظات بر اساس نیاز واقعی بازار سرمایه تدوین کنند و بازار سرمایه را روان کنند که این آیین‌نامه کارا نیست و گره کور در گره معاملات خواهد بود.
*دبیر کانون سهامداران حقیقی