گروه بورس- علیرضا کدیور، بورس تهران روز گذشته شاهد اولین روز اجرای دستورالعمل رفع گره معاملاتی بود.

دستورالعملی که به موجب آن در مرحله نخست قیمت پایانی، نماد ۲۶ شرکت مشمول آن، حداکثر به مدت ۵جلسه معاملاتی بدون تاثیر حجم مبنا محاسبه می‌شود. دیروز در نخستین روز اجرای این دستورالعمل، تنها ۱۸شرکت از مجموع ۲۶شرکت شاهد داد‌و‌ستد سهام به تعداد اندک بودند و همین تعداد معامله اندک سبب شد به دلیل عدم تاثیر حجم مبنا، نماد این شرکت‌ها با ۲درصد تغییر قیمت روبه‌رو شود.
از میان شرکت‌های مشمول دستورالعمل‌ رفع گره معاملاتی، شرکت‌های کارتن ایران، سیمان اردبیل، پگاه اصفهان، قند پیرانشهر، قند قزوین، قند قهستان و شیشه همدان ا زگروه شرکت‌های دارای صف فروش و ایتالران از گروه شرکت‌های صف خرید، بدون انجام معامله، جلسه معاملاتی دیروز را به پایان رساندند و سایر شرکت‌های مشمول این دستورالعمل از 100 تا حداکثر 27540 سهم معامله شدند.
در همین حال، شرکت بورس روز‌گذشته طی اطلاعیه‌ای اعلام کرد که فعالان بازار در ارزیابی جو عمومی بازار به تاثیر اجرای دستورالعمل رفع گره‌های معاملاتی در کاهش شاخص‌ها توجه کنند. در این اطلاعیه اعلام شده است که رفع گره‌های معاملاتی موجب افزایش نقدشوندگی سهام و درعین حال کاهش شاخص‌های بورس می‌شود که این فرآیند امری طبیعی است.
همان‌طور که در جداول ملاحظه می‌شود، از مجموع 43واحد افت شاخص قیمت (کل) بورس در روزگذشته، تنها 17واحد مربوط به تاثیر افت قیمت سهام شرکت‌های مشمول دستورالعمل رفع گره‌های معاملاتی بوده است وبیش از 26واحد از افت شاخص کل به تغییرات قیمت سهام سایر شرکت‌های بورسی بازمی‌گردد. شرکت‌هایی که عمدتا طی روزهای گذشته شاخص کل بورس را به سطح فعلی رسانده‌اند.
سطحی که شاخص کل از اواسط دی‌ماه ۸۴ (بیش از یک‌سال‌ونیم قبل) تاکنون تجربه نکرده است و این سهم عمدتا به مدد افزایش قیمت سهام شرکت‌های معدنی اتفاق افتاده است.
به نظر می‌رسد انتشار اطلاعیه‌هایی از این دست از سوی شرکت بورس اوراق بهادار تهران به عنوان بالاترین مقام اجرایی بازار سرمایه، در حقیقت به معنای گمراه کردن فعالان بازار از شرایط واقعی حاکم بر بورس تهران است. زیرا در شرایطی که سهم شرکت‌های مشمول دستورالعمل در افت شاخص کل در حدود 40درصد میزان کاهش شاخص است، اما مسوولان شرکت بورس به اصرار در جهت توجیه افت شاخص و انداختن تقصیر این افت به گردن شرکت‌های مشمول دستورالعمل هستند.
رفتاری که به نظر می‌رسد از حساسیت مسوولان شرکت نسبت به افت شاخص‌های بورس نشات می‌گیرد. این در شرایطی است که صعود و سقوط قیمت‌ها در همه بورس‌ها امری طبیعی است و نمی‌توان انتظار داشت قیمت سهام همه شرکت‌ها و به تبع آن شاخص‌های بورس، در هر روز تغییر مثبتی را نسبت به روز قبل ثبت کنند. از سوی دیگر، افت شاخص‌های بورس که به واسطه کاهش قیمت سهام شرکت‌های بورسی به وقوع می‌پیوندد، در وهله اول متاثر از عملکرد مدیران شرکت‌های بورسی و در مرحله بعد ناشی از برآیند نحوه تصمیم‌گیری فعالان بازار است که در هیچ‌یک از دو مورد فوق، شرکت بورس نقشی ایفا نمی‌کند. به بیان دیگر شرکت بورس و مسوولان آن، نه در نحوه مدیریت شرکت‌های بورسی دخالتی دارند و نه خود به عنوان بازیگر در بورس تهران فعالیت می‌کنند، بنابراین هراس مسوولان شرکت بورس از افت شاخص‌های بورس منطقی به نظر نمی‌رسد.
همچنین باید توجه داشت، دخالت در نحوه تصمیم‌گیری فعالان بازار از طریق وارونه جلوه دادن شرایط واقعی به نوعی باعث به گمراهی انداختن سهامداران (Misleading) می‌شود.
به نظر می‌رسد شرکت بورس به جای صدور اطلاعیه‌هایی به منظور آرام کردن بازار، به دنبال راهکاری باشد که از افزایش بی‌رویه و حبابی شدن قیمت سهام شرکت‌ها جلوگیری کند. شرکت‌هایی که به عنوان مثال با وجود افزایش قیمت فروش محصول نهایی خود با صف فروش مواجه هستند. همچنین شرکت بورس می‌تواند همانند زمان‌های افت شاخص، در زمان رشد جهشی شاخص کل نیز اطلاعیه‌هایی از این دست منتشر کند تا از هجوم بدون تحلیل سهامداران و افزایش غیرمنطقی قیمت‌ها جلوگیری کند تا در چنین روزهایی مجبور به انتشار اطلاعیه‌های آرام‌بخش نشود.