از سود یک ریالی تا سود ۷۰۰ تومانی

دنیای اقتصاد- ده سال پیش اگر فردی به جهت سرمایه‌گذاری قدم به عرصه معاملات بورس تهران می‌گذاشت، با شرایطی متفاوت از امروز روبه‌رو بود؛ در آن دوران بورس تهران نسبت به شرایط کنونی بسیار «ایزوله» بود، بدین معنا که تحولات آن اعم از رشد و نزول قیمت‌ها کمترین وابستگی را به روند بازارهای جهانی داشت. اما اکنون... سایه نرخ‌های جهانی بر بورس تهران

گروه بورس- شروین شهریاری: ده سال پیش اگر فردی به جهت سرمایه‌گذاری قدم به عرصه معاملات بورس تهران می‌گذاشت، با فهرستی از شرکت‌ها مواجه می‌شد که تعداد آنها به حدود نصف امروز می‌رسید. شرکت‌های پربازده به‌طور عمومی در صنایعی همچون غذایی، شوینده‌ها، کاشی و سرامیک، بسته‌بندی، لوازم خانگی و نساجی طبقه‌بندی می‌شدند. البته رشد سودآوری این شرکت‌ها به واسطه افزایش قدرت خرید و رشد نرخ مصرف در دوران پس از جنگ تحمیلی کاملا قابل توجیه بود، اما با گذشت زمان به تدریج صنایع مزبور با افزایش حضور رقبا و اشباع بازار مصرف در تنگنا قرار گرفتند.

در آن دوران بورس تهران نسبت به شرایط کنونی بسیار «ایزوله» بود، بدین معنا که تحولات آن اعم از رشد و نزول قیمت‌ها کمترین وابستگی را به روند بازارهای جهانی داشت. شرکت‌ها غالبا مشغول تولید محصولاتی بودند که در داخل به مصرف می‌رسید و بازار گسترده مصرف داخلی را نیز پیش رو داشتند. در این میان، البته معدود شرکت‌هایی نیز بودند که اگر چه سودآوری آنها به نرخ‌های فروش جهانی محصولات وابسته بود، اما فقدان قدرت تحلیلگری در بازار سرمایه عملا باعث عدم وابستگی روند قیمتی سهام این شرکت‌ها با تحولات جهانی می‌شد. اما با گذشت زمان، رفتار معامله‌گران در این حوزه دچار تغییرات اساسی شد. روند قیمتی شرکت‌های گروه روی در بورس در چند سال اخیر نتایج جالبی در این خصوص به دست می‌دهد. بررسی تحولات قیمتی سهام این شرکت‌ها به خوبی نشان می‌دهد که با سپری شدن زمان، هماهنگی روند قیمتی سهام این شرکت‌ها با قیمت جهانی محصولات آنها به نحو چشمگیری افزایش یافته است، به طوری که حتی این روند به جایی رسیده است که گاه روند معاملات روزانه سهام این شرکت‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این در حالی است که حساسیت فعالان بازار در دوره‌های قبلی به روند تغییرات نرخ‌های جهانی کمتر بوده است. این همان مساله‌ای است که تحلیلگران بنیادی از آن تحت عنوان «رشد ضریب بتا» یاد می‌کنند. جالب است که شرکت‌هایی که اکنون در اوج نقدشوندگی و توجه بازار قرار دارند، بیشترین وابستگی (ضریب بتا) را با روند نرخ‌های جهانی دارند و این مساله البته تا حدودی ریسک سیستماتیک بازار را به طور کلی افزایش داده است. بدین ترتیب امروز یک سرمایه‌گذار موفق، در بورس تهران علاوه بر دانش بنیادی و تکنیکی نیازمند درک و تحلیل دقیق روند نرخ‌های محصولات گوناگون در بازارهای جهانی نیز هست. مطلب حاضر می‌کوشد به اختصار چند گروه از صنایع بورسی را که فروش و سودآوری آنها به نرخ‌های جهانی وابسته است، معرفی کرده و نکات اجمالی را نیز در خصوص هر یک یادآور شود.

۱ - گروه سرب و روی

شرکت‌های باما، کالسیمین، فرآوری مواد معدنی، توسعه معادن روی، ملی سرب و روی و معادن بافق در این گروه جای می‌گیرند.

محصول شرکت «باما» انواع کنسانتره معدنی است که ۹۰درصد محصولات تولیدی به کنسانتره روی و ۱۰درصد به کنسانتره سرب اختصاص دارد. بدیهی است که قیمت کنسانتره رابطه مستقیمی با قیمت شمش یا محصول نهایی دارد. این شرکت بر مبنای نرخ‌های میانگین سه‌ماه گذشته در بازارهای جهانی (شمش روی ۳۶۳۴ دلار و سرب ۲۱۰۸ دلار) EPS سال ۸۶ خود را ۸۱۷۰ ریال اعلام کرده است.

«ملی سرب و روی ایران» به تولید انواع شمش و ورق روی و سرب می‌پردازد که در سال گذشته میانگین وزنی فروش محصولات آن تقریبا به نسبت ۶۰ و ۴۰ بین سرب و روی تقسیم شده است. با واگذاری سهام این شرکت به کالسیمین، قرار است تولیدات این شرکت در سال جاری از حالت کارمزدی خارج شود.

«کالسیمین»، دیگر شرکت این گروه است که بودجه سال ۸۶ خود را بر مبنای روی ۳۲۰۰ دلاری و سرب ۱۱۰۰ دلاری ارائه کرده است. سهم وزنی سرب در محصولات تولیدی کالسیمین حدود ۱۳ درصد است و مابقی به روی اختصاص دارد. «فرآوری مواد معدنی» تنها به تولید شمش روی می‌پردازد که این شرکت نیز بودجه آتی خود را بر مبنای قیمت شمش روی حدود ۳۲۰۰ دلار برای سال جاری پیش‌بینی کرده است.

«توسعه معادن روی ایران» نیز که به عنوان هلدینگ در صنعت سرب و روی فعالیت دارد، سود سال جاری خود را بر مبنای پیش‌بینی‌های اولیه درآمد زیرمجموعه‌های خود (عمدتا کالسیمین و فرآوری) محاسبه کرده است.

نماد «معادن بافق» نیز به واسطه عدم دریافت اطلاعات، بیش از یک‌سال است که متوقف می‌باشد.

نکته موثر دیگر بر سودآوری شرکت‌های این گروه، بحث تامین خاک با عیار و میزان مناسب از معدن انگوران است. این ریسک سیستماتیک در شرکت باما به واسطه دارا بودن استقلال، کم رنگ‌تر از سایرین است.

علاقه‌مندان جهت دریافت اطلاعات روزانه تغییرات قیمت و ذخایر جهانی محصولات سرب و روی می‌توانند به سایت‌های www.lme.co.uk و یا سایت http://www.kitcometals.com مراجعه نمایند.

۲ - گروه پتروشیمی

شرکت‌های پتروشیمی اصفهان، پتروشیمی خارک، پتروشیمی اراک، پتروشیمی آبادان و پتروشیمی فارابی در این گروه جای می‌گیرند.

«پتروشیمی اصفهان» تولیدکننده انواع محصولات آروماتیک از قبیل بنزن، تولوئن، پارازایلین و ارتوزایلین است. حدود ۷۰درصد محصولات این شرکت صادراتی است و به همین دلیل سودآوری آن وابستگی زیادی با نرخ‌های جهانی این محصولات دارد.

در «پتروشیمی خارک» نیمی از بودجه فروش بر محصول «متانول» که عمدتا صادراتی است، استوار شده است. این شرکت به تازگی اقدام به اصلاح حدودا ۱۰۰ دلاری در بودجه فروش هر تن متانول کرد و قیمت فروش این محصول را به حدود ۲۳۰ دلار کاهش داد که مطابق با نرخ‌های کنونی جهانی است. گفتنی است همین شرکت در آذر ۸۵ به واسطه دستیابی قیمت متانول به محدوده ۴۵۰ دلار و بازگشایی نماد در قیمت‌های بالای دو هزار تومان به بزرگترین شرکت بورس تهران از لحاظ ارزش بازار تبدیل شده بود.

دامنه محصولات تولیدی پتروشیمی اراک بسیار وسیع‌تر بوده و انواع پلی‌اتیلن، اتیلن و انواع محصولات سبک را در بر می‌گیرد. فارابی عمدتا PA و DOP را از ماده اولیه ارتوزایلین تهیه می‌کند و آبادان نیز در شاخه تولید و فروش PVC تولید خود را متمرکز کرده است.

همانطور که پیداست محصولات هر یک از این پنج مجتمع پتروشیمی بورسی در شاخه‌های کاملا متفاوتی طبقه‌بندی می‌شوند و همبستگی قیمت فروش این محصولات گوناگون با یکدیگر در برخی موارد صفر است. این نکته مهمی است که سرمایه‌گذاران در بررسی و تحلیل این شرکت‌ها باید بدان توجه داشته باشند.

علاقه‌مندان می‌توانند قیمت‌ها و تحلیل‌های ارزشمند مربوط به نرخ‌های جهانی انواع محصولات پتروشیمی را به صورت هفتگی و رایگان از سایت رسمی شرکت بازرگانی پتروشیمی اسران http://www.petrochem-ir.net به زبان فارسی دریافت کنند.

۳ - شرکت‌های زیر مجموعه اصل ۴۴

سودآوری آتی دو شرکت زیر مجموعه اصل ۴۴ که این روزها مورد توجه فعالان بازار هستند مستقیما با روند نرخ‌های جهانی وابسته است.

«ایرالکو» امسال بودجه فروش تولیدات ۱۲۰هزار تنی خود را بر مبنای نرخ‌های جهانی ۲۸۰۶ دلاری آلومنیوم بسته است.

ملی صنایع مس - بزرگترین شرکت حال حاضر بورس تهران از لحاظ ارزش بازار - نیز در ابتدای سال بودجه خود را بر مبنای قیمت جهانی مس ۵۲۰۰ دلاری تهیه کرده بود. این شرکت به تازگی این پیش‌بینی خود را تعدیل کرده است و قیمت میانگین ۶۰۰۰ دلاری را در سال ۸۶ مبنای فروش محصولات خود قرار داده است. بدین‌ترتیب با افزایش ۸۰۰ دلاری پیش‌بینی نرخ فروش، سود پس از کسر مالیات سال مالی منتهی به اسفند ۱۳۸۶ را از ۷۵۴ ریال به ۹۹۳ ریال تعدیل داده است.

علاقه‌مندان جهت دریافت اطلاعات روزانه تغییرات قیمت و ذخایر جهانی محصولات آلومینیوم و مس می‌توانند به سایت‌های www.lme.co.uk و یا سایت www.kitcometals.com مراجعه کنند.

شرکت فولاد مبارکه اصفهان دیگر شرکتی است که نرخ فروش محصولاتش به طور غیرمستقیم به نرخ‌های جهانی وابسته است. اگر چه عمده محصولات فولاد مبارکه اصفهان در داخل کشور و از طریق بورس فلزات به فروش می‌رسد، اما بررسی نرخ‌های جهانی با توجه به تعرفه واردات صفر برای ورود محصولات فولادی به کشور حائز اهمیت است. چرا که در صورت افت قیمت‌ها، نرخ‌های فروش محصولات این شرکت نیز به طور غیرمستقیم متاثر خواهد شد.

محصولات فولاد مبارکه به دو گروه ورق گرم و ورق سرد تقسیم می‌شود. قیمت فروش محصولات گرم که ۷۵درصد تولیدات فولاد مبارکه را تشکیل می‌دهد. در بودجه ۸۶ حدودا ۵۲۰ دلار به ازای هر تن برآورد شده است. این در حالی است که نرخ فروش محصولات سرد ۶۴۰ دلار به ازای هر تن برآورد شده است.

بررسی میانگین نرخ‌های جهانی تفاوت حدودا ۱۰۰ دلاری را با این پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد و قیمت‌های فروش فعلی محصولات مبارکه در بورس فلزات نیز موید همین مطلب است. این شرکت احتمالا در گزارش‌های آتی پیش‌بینی سود سال ۸۶ خود را افزایش خواهد داد.

از بعدی دیگر، از آنجا که فولاد پرمصرف‌ترین فلز در شاخه‌های مختلف صنعت (نظیر تولید خودرو، تجهیزات و...) است، تغییرات قیمتی این فلز می‌تواند تاثیر مستقیمی بر بهای تمام شده شرکت‌های این گروه‌های صنعتی داشته باشد.

علاقه‌مندان می‌توانند اطلاعات مربوط به قیمت‌ها و تحلیل‌های مربوط به نرخ‌های جهانی محصولات فولادی و همچنین نرخ‌های معامله در بورس فلزات را از سایت http://www.tme.ir به زبان فارسی دریافت کنند.

۴ - سایر صنایع

برخی شرکت‌های دیگر نیز هر یک در حیطه فعالیت خود به نوعی با مساله نرخ‌های جهانی محصولات وابسته هستند که این مساله می‌تواند در تحلیل سهام این شرکت‌ها مورد توجه سرمایه‌گذاران قرار گیرد. در اینجا فهرست‌وار به برخی از آنها اشاره می‌شود:

۱‌ - تولیدکنندگان محصولات روغنی نظیر صنعتی بهشهر، مارگارین و روغن نباتی ناب به واسطه واردات روغن خام به عنوان ماده اولیه از قیمت‌‌های جهانی روغن خام متاثر هستند.

۲ - تولیدکنندگان قند و شکر به واسطه واردات شکر به نرخ‌های جهانی با تعرفه پایین به کشور با مشکل فروش محصولات مواجه شده‌اند.

۳ - تولیدکنندگان سنگ آهن نظیر چادرملو و گل‌گهر عمده محصولات خود را در داخل به نرخ ثابت و توافقی به فروش می‌رسانند. اما به واسطه افزایش قدرت چانه‌زنی با تولیدکنندگان فولاد می‌توانند از رشد قیمت جهانی سنگ آهن متاثر شوند. در این گروه چادرملو تولیدات خود را در داخل کشور به فروش می‌رساند. اما گل‌گهر در بخش فروش صادراتی که ۴۱درصد از ترکیب بهای فروش کل محصولات را شامل می‌شود، مستقیما از نرخ‌های جهانی متاثر است. تاکید بر نگاه «روندی» به تغییرات قیمت‌های جهانی محصولات گوناگون است. واقعیت این است که توجه به نوسانات «لحظه‌ای» قیمت‌های جهانی هر محصول نمی‌تواند اطلاعات و درک درستی در تحلیل سودآوری شرکت‌های مرتبط با آن محصول به دست دهد. بنابراین هر چه بازه زمانی بررسی روند تغییرات نرخ‌های محصولات بزرگ‌تر شود، مطمئنا تحلیل‌های به دست آمده نتایج واقعی‌تر و صحیح‌تری در برآورد سود شرکت‌ها به دست سرمایه‌گذاران خواهد داد.