ریسک‌های سرمایه‌گذاران و منتشرکنندگان اوراق بهادار
اشاره: صادرکنندگان اوراق بهادار بیشتر با هدف جمع‌آوری منابع مالی مورد‌نیاز به بازارهای اوراق تجاری و اوراق قرضه مراجعه می‌کنند. از آنجا که این قبیل متقاضیان، همواره به دنبال کسب منابع مالی میان مدت و بلند مدت با نرخ مناسب هستند، بنابراین باید در خصوص امکان دسترسی به بازارها، در مواقع ضروری اطمینان داشته باشند. ریسک‌های مالی منتشرکنندگان اوراق و بازارهای قرضه
اهم ریسک‌های مالی که متوجه شرکت‌های صادرکننده اوراق بهادار هستند، عبارتند از ریسک قیمت، ریسک عملکرد و پیشامدهای نامطلوب در بازار، ریسک تامین مالی مجدد و ریسک نوسانات نرخ برابری ارز.
۱ - ریسک قیمت: صادرکنندگان اوراق، ممکن است در زمینه کسب بهترین قیمت برای اوراق منتشره موردنظر خود با موفقیت مواجه نبوده و در نتیجه متحمل پرداخت هزینه بهره بالاتر شوند. حال دو علت عمده بروز ریسک وجود دارد، نخست تنظیم زمان انتشار اوراق و دیگری احتیاط در قیمت‌‌گذاری.
تنظیم زمان انتشار اوراق از اهمیت شایان توجهی برخوردار است. در یک بازار اوراق قرضه معمولا فرصت‌های محدودی که در حیطه آن امکان دسترسی به نرخ‌های بهره مطلوب قابل حصول بوده فراهم است. در این ارتباط، چنانچه منتشرکننده اوراق از موقعیت‌ها بهره کافی را نبرد، ممکن است تحت شرایط بازار، اوراق را با قیمت کمتری عرضه کند. علت دیگر بروز ریسک قیمت، وجود محافظه‌کاری در تعیین قیمت اوراق است، به طوری که صادرکننده اوراق بهادار را به سمتی هدایت می‌کند که به منظور افزایش ضریب پذیره‌نویسی کامل اوراق منتشره، حداقل قیمت را به بازار پیشنهاد کند. چنانچه اوراق بهادار با قیمتی به مراتب کمتر از قیمت مورد‌انتظار در بازار عرضه شود، احتمال افزایش قیمت آن در معاملات بازار ثانویه دور از ذهن نخواهد بود. در این خصوص و به منظور تبیین بیشتر موضوع، توجه خواننده به این مثال جلب می‌شود:
مثال: شرکت چند ملیتی X در کشور انگلستان فعالیت داشته و برنامه قابل انعطافی را برای انتشار اوراق قرضه با سررسید میان مدت طرح‌ریزی کرده است. این برنامه توسط موسسه‌ای به نام «اوراق نقره‌ای» به نیابت از شرکت مزبور به اجرا درمی‌آید. پس از برنامه‌ریزی‌های اولیه، موسسه مزبور خزانه‌داری شرکت X را از وجود یک متقاضی انجام سرمایه‌گذاری، تا مبلغ ۱۰میلیون دلار در اوراق قرضه پنج‌ساله با نرخ بهره‌ای که چند‌صدم‌درصد کمتراز آنچه که معمولا شرکت X توقع پرداخت آن را دارد، مطلع می‌سازد.
در این حالت، شرکت مزبور می‌تواند نسبت به کسب منابع مالی مورد‌نیاز از طریق انتشار اوراق قرضه با سررسید پنج ساله و با احتساب نرخ بهره موردنظر بازار اقدام کند.
ریسک تاثیرات نامطلوب
ریسک تاثیرات نامطلوب عبارتست از امکان اثرگذاری انتشار ناموفق اوراق قرضه بر موفقیت اوراق منتشره آتی.
صادرکنندگان اوراق باید از ورود به بازار اولیه در زمان بالا بودن نارضایتی نسبی سرمایه‌گذاران، خودداری کرده و به شدت از بروز عدم موفقیت در انتشار اوراق حتی در هنگامی که خرید اوراق، به طور کامل از سوی تعهدکنندگان خرید تضمین شده باشد، پرهیز کنند.
مثال: شرکت Yدر نظر دارد نسبت به تامین منابع مالی مورد‌نیاز خود از طریق مراجعه به بازار اوراق تجاری انگلیس اقدام کند. در این ارتباط لازم به ذکر است که به‌تازگی شرکت B که یک صادرکننده دیگر اوراق تجاری است، به تعهدات خود عمل نکرده است. عدم عمل به تعهدات از سوی شرکت B تاثیر نامطلوبی بر نگرش و برخورد سرمایه‌گذاران نسبت به برنامه پیشنهادی اوراق تجاری شرکتY ایجاد می‌کند، به طوری که سرمایه‌گذاران نگران عدم ایفای به موقع تعهدات، از سوی وام‌گیرندگان هستند. بدیهی است چنانچه متقاضیان نسبت به سرمایه‌گذاری در اوراق تجاری شرکت Y تمایلی نداشته باشند، شرکت ناگزیر خواهد بود که برنامه انتشار اوراق را متوقف و به زمان مناسب دیگری موکول کند.
۲ - ریسک تامین منابع مالی مجدد: باید به این نکته مهم توجه داشت از آنجا که برای تمامی اوراق منتشره، احتمال بروز ریسک عدم‌پرداخت اصل و فرع مبلغ اوراق مطابق با جدول زمان‌بندی از پیش طراحی شده وجود دارد، بنابراین ممکن است صادرکنندگان این قبیل اوراق را به استفاده مجدد از روش‌های مختلف تامین مالی جهت ایفای به موقع تعهداتشان سوق دهند.
این ریسک هم‌زمان هم سرمایه‌گذار و هم منتشرکننده اوراق را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. شرکت‌ها باید با پرهیز از اتکای بیش از حد به وام‌های مالی، زمینه تامین مالی مجدد را محدود کنند.
۳ - ریسک نوسانات نرخ برابری ارز: افزایش ارزش واحد پولی اوراق منتشره در مقابل سایر ارزها، از جمله ریسک‌هایی است که پیش روی صادرکنندگان این قبیل اوراق قرار دارد. این ریسک می‌تواند هزینه‌های خدمات منتشرکننده اوراق و بازپرداخت بدهی مربوطه را افزایش دهد.
مثال: شرکت C در نظر دارد از طریق صدور اوراق قرضه با بهره ثابت سالانه ۶درصد نسبت به تامین منابع مالی مورد‌نیاز خود به میزان ۲۱۰میلیون دلار اقدام کند. این شرکت پس از گذراندن مراحل مربوط به انتشار و فروش اوراق، وجوه دلاری به دست آمده را با نرخ برابری ۵/۱دلار در برابر یک‌پوند تبدیل و در کشور انگلستان سرمایه‌گذاری کرده است. متعاقب این سرمایه‌گذاری، ارزش دلار در مقابل پوند تقویت می‌شود، به طوری که نرخ تبدیل به ۴/۱دلار در برابر یک‌پوند تغییر یافته است.
تجزیه و تحلیل:
از آنجا که مبلغ ۲۱۰میلیون دلار حاصل از انتشار اوراق قرضه با لحاظ کردن نرخ برابری ارزهای مزبور به میزان ۱۴۰میلیون پوند قابل تبدیل است، لیکن با تغییر نرخ برابری این دو ارز و افزایش قدرت دلار در برابر پوند، بازپرداخت اوراق بر‌اساس نرخ برابری ۴/۱دلار در برابر یک‌پوند محاسبه می‌شود که بالغ‌بر ۱۵۰میلیون پوند است.
۴ - ریسک‌های سرمایه‌گذاران در بازارهای قرضه: سرمایه‌گذاران در اوراق قرضه و اوراق تجاری می توانند در معرض ریسک‌های بزرگی قرار گیرند.
آنها ممکن است در اثر عملکرد غیرصادقانه یا غیر‌عادلانه منتشرکنندگان اوراق بهادار، واسطه‌ها و دیگر سرمایه‌گذاران دچار ضرر و زیان شوند.
ریسک‌های سرمایه‌گذاری
۱ - «ریسک اعتباری» در بین منتشرکنندگان مختلف اوراق بهادار و با توجه به دوره سررسید اوراق در بین بازارهای مختلف متفاوت است. رتبه‌بندی اعتباری می‌تواند تا حدودی در برابر ریسک اعتباری از سرمایه‌گذاران محافظت کند.
۲ - «ریسک نرخ ارز» می‌تواند برای متقاضیان سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار دارای ارزش اسمی یک ارز خارجی اتفاق بیافتد.
چنانچه نرخ ارز در مقایسه با پول محلی سرمایه‌گذار کاهش یابد، ارزش سرمایه به کار گرفته شده از سوی سرمایه‌گذار کاهش یافته که در این صورت سرمایه‌گذار متضرر خواهد شد.
۳ - «ریسک نقدشوندگی» ناشی از کم شدن میزان نقدینگی در بازار ثانویه است. در صورتی که میزان نقدشوندگی اوراق در بازار از ضریب بالایی برخوردار باشد، سرمایه‌گذاران می‌توانند اوراق بهادار خود را به سهولت و به قیمت منصفانه معامله کنند. لیکن درصورت پایین بودن میزان نقدشوندگی اوراق موجود در بازار، انجام معامله برروی اوراق بهادار آسان نبوده و به دشواری صورت می‌پذیرد. در این‌گونه موارد سرمایه‌گذار مایل به فروش اوراق بهادار در اختیار خود بوده، اما قادر به یافتن خریداری که آماده خرید آنها باشد، نیست که در این صورت توجه به دو راه‌حل زیر مورد تاکید است.
* اوراق تا زمان امکان‌پذیری فروش آن با شرایط مناسب نزد عرضه‌کننده باقی بماند.
* به منظور جذب خریدار، قیمت اوراق به میزانی کمتر از ارزش منصفانه آن در نظر گرفته و سپس به فروش رسانیده شود.
برخی از بازارهای اوراق قرضه دارای نقدشوندگی بالا بوده و برخی دیگر به صورت دوره‌ای از نقدشوندگی شناوری برخوردار هستند. البته بازار‌هایی نیز وجود دارند که در اغلب اوقات دارای نقدشوندگی پایین هستند. ریسک جدی برای سرمایه‌گذاران اوراق قرضه هنگامی روی خواهد داد که در زمان خرید این اوراق، بازار دارای نقدشوندگی بالا بوده و سپس از روند نزولی برخوردار شود، به طوری که ارزش سرمایه‌گذاری صورت گرفته را کاهش و فروش مجدد اوراق را با دشواری روبه‌رو سازد.
۴ - «ریسک سرمایه‌گذاری» مبین امکان کاهش ارزش سرمایه‌گذاری و بروز خسارت ناشی از آن برای سرمایه‌گذار است.
در صورتی که موسسه منتشرکننده اوراق قرضه منحل شود، کل سرمایه‌گذاری دچار ریسک شده و به طور عمومی به از دست رفتن بخش مهمی از ارزش سرمایه‌گذاری‌های صورت گرفته منجر خواهد شد. اوراق قرضه‌ای که قیمت‌های آن دارای نوسانات بیشتری است، در مقایسه با اوراق قرضه‌ای که قیمت‌های آن در طول زمان تمایل بیشتری به ثبات داشته‌اند، به صورت بالقوه دارای ریسک سرمایه‌گذاری بیشتری است. باید توجه داشت که در صورت افزایش نرخ بهره جاری در بازار، ارزش اوراق قرضه کاهش می‌یابد. اهم دلایل بی‌ثباتی قیمت اوراق قرضه می‌تواند ناشی از مدت باقی‌مانده تا زمان سررسید اوراق و نرخ بهره کوپن اوراق باشد.
تخمین میزان عدم‌ثبات قیمت اوراق قرضه از طریق اندازه‌گیری طول دوره انتشار و همچنین اعتبار صادرکننده آن امکان‌پذیر بوده و سرمایه‌گذار می‌تواند سبدی از اوراق قرضه را که دارای سطح قابل‌قبولی از ریسک سرمایه‌گذاری است انتخاب کند.
نتیجه‌گیری:
انتشار دهندگان اوراق بهادار باید به مقوله ریسک سرمایه‌گذاری و عوامل تاثیرگذار در آن، همچون زمان انتشار، نوع اوراق، نرخ کوپن و مدت سررسید و ... توجه ویژه‌ای داشته باشند که این امر مستلزم تعمق و درک دقیق موارد زیر است:
۱ - ریسک اعتباری- فواید رتبه‌بندی اعتباری.
۲ - ریسک نقدشوندگی در بازار- انتخاب بازار مناسب برای انتشار اوراق.
۳ - ریسک سرمایه‌گذاری و بی‌ثباتی قیمت- دوره سررسید و میزان اعتبار صادرکننده.
شرکت خدمات مشاوره و تامین منابع مالی ایدرو
ارسال نظر