ابوالفضل متین*

نقدشوندگی در بازار سرمایه نباید در هیچ شرایطی به حاشیه برده شود. نقدشوندگی یکی از فاکتورهای مهم در ارزیابی مثبت هر نوع سرمایه‌گذاری است. متاسفانه در بازار سرمایه ما، فاکتور نقدشوندگی سهام به دلایل متعدد دچار مشکل می‌شود، چه به دلایل ساختاری که باعث قفل شدن بازار سرمایه می‌شود مانند حجم مبنا، دامنه نوسان، حجم شناوری سهام و چه توقف‌هایی که به دلایل اجرایی مانند تعدیل سود، برگزاری مجامع، گزارش‌های جدید اطلاعات و حتی تخلفات احتمالی شرکت‌ها از چک لیست بورس و... همگی آنها باعث شده است، تا بعضی از سهام از یک الی چند ماه بسته باشد و امکان معامله نداشته باشند.

حال آیا باید نگرانی نوسان شاخص بورس، نقدشوندگی در بازار سرمایه را به حاشیه ببرد؟ آیا عدم اطلاع‌رسانی به موقع شرکت‌ها بایستی باعث ایجاد محدودیت در نقدشوندگی شود؟ آیا تخلفات انضباطی شرکت‌ها و عدم رعایت چک لیست بورس، باعث آن می شود که دارایی سهامداران حقیقی این گروه از شرکت‌ها متوقف شود؟ و امکان نقدشوندگی دارایی آنان با محدودیت مواجه شود؟

چرا باید سهامداران حقیقی که هیچ‌گونه نقشی در مورد این تصمیمات و یا تخلفات احتمالی نداشته‌اند، مجازات و تنبیه شوند؟ چرا نباید نظم و نظام توقف و بازگشایی نماد‌ها تحت یک آیین‌نامه که مجریان مکلف به رعایت آن باشند، تدوین یا اگر تدوین شده است، اعلام شود که دیگر بار سهامداران حقیقی نگران نقدشوندگی دارایی خود نباشند؟ به راستی در طول توقف نماد‌ها، چه تعداد سهام این شرکت‌ها به‌صورت غیررسمی و وکالتی در قیمت‌های مختلف و توافقی در خارج از بورس، معامله شده است، در حالی که این شرکت‌ها هزینه حضور و درج نامشان در بورس را از سهامداران خودشان دریافت می‌کنند.

چرا باید اگر شرکتی سود موهومی توزیع کرده است و یا صورت‌های مالی تلفیقی ارائه ننموده است، دارایی سهامداران آن شرکت متوقف شود؟ اگر فصل ششم قانون بازار اوراق بهادار، برای متخلفان از قوانین و آیین‌نامه‌ها را تعیین کرده است، چرا باید سهامدار جزء با توقف نماد، مجازات شود؟ چرا باید توقف نمادها طولانی و گسترده باشد که مجبور باشیم جهت بازگشایی آن به‌صورت گروهی آنها را بازگشایی کنیم؟ مگر به‌صورت گروهی این نماد‌ها متوقف شده‌اند که گروهی باز شوند؟

اگر آیین‌نامه‌های توقف نماد‌ها تدوین و یا اعلان شود و محدودیت زمانی هر توقف مشخص باشد؟ در آن صورت با انبوه نماد‌های متوقف مواجه نمی‌شویم. واقعا یک بار مسوولان یکبار برای همیشه برای نماد‌های بسته تصمیم بگیرند. به هر حال طبیعت بازار سرمایه چنین است که در هر مقطعی تعدادی از نمادها به دلایل مختلف باید متوقف شوند، ولی بعضا این مدت زمان بسیار طولانی می‌شود، آیا الگوی بورس‌های خارج از کشور هم در مورد نمادهای متوقف رعایت می‌شود؟ در بورس نیویورک نماد شرکتی مانند انرون بعد از آن تخلف بزرگ چه مدت متوقف بود؟

باید اجازه دهیم که شاخص بورس واقعا نقش واقعی خود را به‌صورت طبیعی داشته باشد و یکبار تصمیم بگیریم و انتخاب کنیم که شاخص بورس ارجحیت دارد یا نقدشوندگی؟ واضح است که در بازار سرمایه شاخص‌های متفاوتی وجود دارد که وضعیت و حرکت آنها از نگاه و تحلیل کارشناسان مخفی نمی‌ماند و کلیه شاخص‌ها با هم تحلیل می‌شود و فقط به یک شاخص آن هم شاخص کل توجه نمی‌شود و معیار ارزیابی و ثبات بازار سرمایه فقط یک شاخص نیست و شاخص‌های دیگر از جمله شاخص بازده نقدی هم بررسی می‌شود، لذا فقط شاخص کل معیار ارزیابی نیست که تلاش شود تا این شاخص کنترل گردد ولی اگر نقدشوندگی در بازار سرمایه چه به‌صورت توقف نماد‌ها و چه به‌صورت تشکیل صف فروش، خدشه‌دار شود، یک فاکتور جدی و مهم سرمایه‌گذاری را با مشکل مواجه کرده‌ایم و امکان فروش دارایی را محدود کرده‌ایم که قطعا در ارزیابی صحیح از ثبات بازار سرمایه موثر تر از شاخص کل می‌باشد و شاخص کل را هم تحت‌تاثیر قرار می‌دهد.

به هر حال به‌رغم پیگیری زیاد فقط ۱۷ نماد بازگشایی شد که باز هم جای قدردانی دارد ولیکن هنوز نماد‌های دیگری هم متوقف هستند که سهامداران حقیقی در انتظار باز گشایی آنها هستند. اگر واقعا قرار است در بازار سرمایه احتمال توقف طولانی نماد‌ها وجود داشته باشد، پسندیده است که به عنوان یک پیش شرط به سرمایه‌گذاران در بورس اعلان شود تا بعد از آن اعتراضی هم نباشد.

سهامداران حقیقی منتظر بازگشایی کلیه نماد‌های متوقف هستند، که شامل تصمیم برای نماد‌های با صف فروش هم است.همچنین ما منتظر اعلان آیین‌نامه‌های توقف نماد هم می‌باشیم تا نظام این توقف‌ها به‌صورت رسمی اعلان و همه مطلع باشند و قابل پیگیری به عنوان یک تعهد رسمی باشد.باور کنیم که اگر روزی کلیه سهام موجود در بازار سرمایه، امکان نقدشوندگی داشته باشند، آن روز بدون توجه به شاخص بورس، روز موفقیت مدیران بازار سرمایه است. لذا درخواست ما از مدیران بازار سرمایه این است که تلاش شود امکان نقدشوندگی در هر شرایطی در بازار سرمایه حفظ شود و یا زمان توقف‌ها بسیار کوتاه باشد تا نگرانی حفظ نقدشوندگی آزار‌دهنده بازار سرمایه نباشد.

*دبیر کانون سهامداران حقیقی