دنیای اقتصاد بررسی می‌کند
دیدگاه ۹ کارشناس ارشد بازار درباره نحوه واگذاری ۳۳ شرکت مخابراتی
گروه بورس - به زودی ۳۳شرکت مخابراتی برای اولین بار واگذار می‌شود. اقتصاد ایران برای اولین مرتبه واگذاری شرکت‌های مخابراتی و ارتباطی را تجربه می‌کند. در حالی که خصوصیسازی در بسیاری از کشورهای صنعتی از این بخش آزاد شد (از جمله انگلستان) و آنها تجربه ارزنده‌ای در زمینه واگذاری دارایی‌های دولتی در این حوزه دارند. برخورد اولیه و نبود تجربه در زمینه عرضه سهام شرکت‌های مخابراتی، این پرسش را در اذهان به‌وجود آورده است که دارایی این شرکت‌ها با چه روشی ارزش‌گذاری شده و کشف قیمت آن به چه صورت خواهد بود. حال کارشناسان در نظرخواهی بزرگ گروه بورس شرکت کرده و دیدگاه‌های خود را در این باره مطرح کرده‌اند. ارزیابی دارایی‌ها
در این باره مدیر سرمایه‌گذاری شرکت «استراتوس پارس» می‌گوید: قانون خصوصیسازی سه راه را برای تعیین ارزش یک شرکت، مشخص کرده است. امیر خرسند در بیان این سه‌روش گفت: بررسی میانگین سوددهی سه سال گذشته، ارزیابی مجدد دارایی و پیش‌بینی درآمدهای آتی (بودجه ۱۰سال آتی) مواردی است که در قانون آمده است. وی بهترین راه را ارزیابی مجدد دارایی‌ها دانست و گفت: بخش زیادی از دارایی‌های شرکت مخابرات مربوط به تجهیزات ثابت و تکنولوژی جدید است.
انحصاری بودن، چالش ارزیابی
وی گفت: انحصار دولتی در شبکه سراسری مخابرات، از جمله چالش‌های اساسی تعیین دقیق ارزش مخابرات است. چرا که تاکنون گزارش دقیقی از وضعیت دارایی شرکت‌های قابل واگذاری منتشر نشده است. همچنین زیرزمینی بودن تجهیزات و مشخص نبودن عمر دقیق آنها از مسائل دیگری است که برای ارزش‌گذاری شرکت مخابرات با آن روبه‌رو هستیم. وی اضافه کرد: در مورد تلفن‌همراه، می‌توان قیمت‌گذاری را براساس شرکت‌های رقیب انجام داد.
دارایی نامشهود
وی مساله اساسی‌تر درباره تعیین ارزش شرکت مخابرات را این‌گونه مطرح کرد و گفت: تعیین میزان دارایی‌ها و ارزش شرکت‌های تولیدی کار سختی نیست. چرا که فعالیت تولیدی آنها مشهود است و نماد بیرونی دارد.وی ادامه داد: به دلیل وجود دارایی‌های نامشهود شرکت مخابرات، نمی‌توان برآورد صحیحی از دارایی‌های آن داشت. تلکام (Telecom) در دنیا جزو صنایع سودده به حساب می‌آید.
عملکرد این صنعت هم در ایران به شکل زیان‌ده نبوده است.
خرسند ضمن تاکید دوباره بر دشواری برآورد میزان ارزش مخابرات گفت: فرسودگی شبکه کابلی، تجهیزات، کیفیت خدمات و موارد دیگر راه را بر برآوردهای دقیق، دشوار کرده است.
معضل مدیریت در واگذاری‌های خرد
وی، واگذاری شرکت مادرتخصصی مخابرات را کاراتر از ورود شرکت‌های تابعه ذکر کرد و گفت: واگذاری شرکت‌های مادر، همواره سودمندتر از واگذاری شرکت‌های کوچک و زیرمجموعه است.وی در توجیه این روش گفت: وقتی سهام خرد می‌شود، اعمال مدیریت روی شرکت مشکل می‌شود. تنوع سلیقه‌ها و استراتژی‌ها در واگذاری‌های خرد، در سطح کلان باعث بروز اشکال می‌شود.
وی از تجربه ناموفق واگذاری شرکت‌های پتروشیمی به صورت خرد مثال زد و گفت: نتیجه واگذاری خرد شرکت‌های پتروشیمی (مثل پتروشیمی آبادان، اراک و...) چندان خوشایند نبود. چرا که بعد از واگذاری آنها نظارتی از سوی شرکت مادر بر آنها نبود. وی گفت: اگر صنایع پتروشیمی ایران در ابتدا واگذار می‌شد، عملکرد واگذاری‌ها بسیار بهتر و سودمندتر خود را نشان می‌داد. وی توصیه کرد: با استفاده از تجربه شرکت پتروشیمی می‌توان شرکت مخابرات را به صورت مادر برای واگذاری وارد بورس کرد.
نبود تناسب میان دارایی
و سوددهی
عضو شورای عالی جامعه حسابداران رسمی کشور هم بر این عقیده است که به طور اصولی دو روش برای قیمت‌گذاری سهام وجود دارد. یکی ارزیابی دارایی‌ها و دیگری شامل روش‌های سودآوری است. مصطفی جهانبانی گفت: شرکت‌های مخابراتی به دلیل ماهیت دولتی بودنشان ممکن است تناسبی میان ارزش دارایی و میزان سودآوری آنها، وجود نداشته باشد.
وی ضمن معقول دانستن روش‌های مبتنی بر سوددهی گفت: چون بحث واگذاری شرکت مخابرات به مردم مطرح است، بنابراین ارزش‌گذاری بر پایه سوددهی بسیار ضروری است. وی ضمن تاکید دوباره بر نبود تناسب احتمالی میان دارایی و سوددهی شرکت مخابرات گفت: با توجه به تخصصی بودن ارزیابی این شرکت، ضرورت استفاده از کارشناسان خبره بسیار ضروری به نظر می‌رسد.
واگذاری خرد در فضای رقابتی
مدیرعامل موسسه حسابرسی رهیافت و همکاران گفت: در ایران به دلیل انحصار دولتی، رقابت در بخش مخابرات به طور چشمگیر وجود ندارد. چراکه نرخ‌ها و خدمات مرتبط، توسط یک جمع تصمیم‌گیری می‌شود.
وی واگذاری جزئی را بسیار مفید دانست و گفت: باید شرایطی فراهم کرد تا بعد از واگذاری فضای رقابتی، برای شرکت‌ها به وجود آید. شرایطی که در آن بتوان کارآیی بالا و خدمات با کیفیت بالاتری را مشاهده کرد. در این شرایط است که می‌توانیم سودآوری واقعی شرکت‌ها را مشخص کنیم.
«جهانبانی» در عین حال به زاویه دیگر واگذاری‌ها اشاره کرد و گفت: پیش‌بینی حالت‌های احتمالی برای سهام شرکت‌های مشمول واگذاری، می‌تواند امر واگذاری را به شکل بهینه‌تری هدایت کند. وی گفت: باید پرسید آیا شرکتی که واگذار شده می‌تواند از زنجیره مخابرات خارج شود یا نه؟ آیا واگذاری مدیریت شرکت‌ها، ترکیب سهام مخابرات را با چالش روبه‌رو خواهد کرد؟
تزریق منابع جدید به بازار
«جهانبانی» در مورد ظرفیت‌های موجود در بورس برای پذیرش سهام شرکت مخابرات گفت: منابع درگیر در بازار تعریف شده است. هنگامی که سهام جدید برای عرضه وارد بورس می‌شود، با دو حالت روبه‌رو می‌شود. وی توضیح داد: یکی این است که افراد سهام با بازده کمتر را می‌فروشند و سهام جدید را می‌خرند. این حالت درواقع نوعی جابه‌جایی در بورس است.
حالت دوم هم به تزریق منابع و افراد جدید به بورس برمی‌گردد.
وی گفت: ضروری است که قبل از عرضه سهام به بازار، تقاضای احتمالی آن را برآورد کنیم. این پیش‌بینی‌ها از بروز اشتباهات احتمالی چون ارزان‌فروشی جلوگیری می‌کند.
رفتار تعیین‌کننده بازار
وی در مورد نحوه عرضه سهام شرکت مخابرات گفت: عرضه و کشف قیمت سهام، بخشی از رفتار بازار است. ممکن است قیمت پایه‌ای که فروشنده با آن به عرضه سهام اقدام می‌کند، با رفتار دیگری از سوی بازار روبه‌رو شود.
وی نحوه برخورد بازار با سهام شرکت ملی مس را مثال زد و گفت: در زمان عرضه این سهام بازار احساس کرد که اگر صبر کند می‌تواند با قیمت معقول‌تری خرید کند. نتیجه همان شد که دیدیم. در ابتدای ساعت سوم، قیمت عرضه شده مس پایین آمد. وی گفت: عرضه تابعی از شرایط بازار است. در تحلیل‌های کارگزاران از سهام شرکت مخابرات، باید به جاذبه‌های این صنعت برای مردم بپردازیم.
در کنار آن، برآورد میزان سودآوری و میزان بسترسازی برای صنایع دیگر هم باید مورد توجه قرار گیرد.
شروع عملیات اجرایی بعد از ۶ ماه
در سوی دیگر این نظرخواهی، مدیر کل روابط عمومی شرکت مخابرات ایران درباره نحوه ارزش‌گذاری شرکت مخابرات گفت: ارزش‌گذاری این شرکت، بر اساس میزان دارایی‌ها و اموالی است که این شرکت در اختیار خود دارد. دکتر داود زارعیان گفت: بعد از این مرحله، درصدی از سهام شرکت برای کشف قیمت، وارد بورس می‌شود.
وی درباره مدت زمان بررسی و ارزیابی مخابرات برای ورود به بورس گفت: بعد از تهیه مجموعه آیین‌نامه‌ها و قوانین، بررسی‌ها به مدت ۶ ماه طول می‌کشد. بعد از این زمان عملیات اجرایی برای کشف قیمت شروع می‌شود.
سهام صاحبان ودیعه‌های تلفنی
زارعیان با اشاره به تفاوت این شرکت با دیگر شرکت‌ها گفت: بخشی از سهام مخابرات برای صاحبان ودیعه‌های تلفنی است. برنامه این است که بخشی از سهام به دارندگان ودیعه‌های تلفنی، بخشی دیگر به صورت سهام عدالت و بخشی هم در بورس واگذار شود.
واگذار نشدن شرکت «زیرساخت»
وی در مورد واگذاری خرد یا کلان شرکت مخابرات گفت: شرکت مخابرات با تمام شرکت‌های زیرمجموعه به جز شرکت «زیرساخت» برای واگذاری در بورس، عرضه می‌شود. وی گفت: به احتمال زیاد کمتر از ۵ درصد سهام این شرکت در بورس واگذار می‌شود.
استقبال بالا
وی در مورد برآورد شرکت مخابرات از میزان استقبال از سهام این شرکت گفت: پیش‌بینی می‌شود که این شرکت با حجم دارایی وسیع و سودده بودن با استقبال بالایی در بازار روبه‌رو شود.
تعدیل نیرو نداریم
زارعیان در مورد نگرانی‌ها از تعدیل گسترده نیروی انسانی شرکت مخابرات در صورت واگذاری گفت: ماده ۶ مصوبه دولت در مورد خصوصیسازی، به حفظ نیروی انسانی اشاره دارد. شرکت مخابرات هم به دنبال احقاق حقوق تمام پرسنل خود در صورت واگذاری است.
دارایی‌های نزدیک به ارزش روز
عضو هیات‌مدیره موسسه حسابرسی شاخص‌اندیشان نیز در مورد نحوه ارزش‌گذاری شرکت‌های مخابراتی گفت: شرکت‌های مخابراتی در زمان تشکیل، زیان‌ده بودند. در زمان اعمال ماده ۱۴۱ که در مورد شرکت‌هایی با زیان انباشته بیش از ۵۰درصد سرمایه بود، دارایی این شرکت‌ها مورد تجدیدنظر قرار گرفت. کورش شایان گفت: امروز دارایی‌های این شرکت، نزدیک به ارزش روز است. ولی از طرفی این شرکت، دچار تورم دارایی‌های ثابت است. وی اضافه کرد: نبود تجانس میان دارایی‌ها و مازاد بودن بخشی از دارایی‌های مازاد و عملیاتی سبب شده که قیمت سهام بالاتر از ارزش عملیاتی شرکت به دست آید.
دارایی‌های مولد
وی پیشنهاد کرد: بهتر است از روش تنزیل سود عملیاتی و سود نقدی، حداقل برای یک دوره ۵ ساله استفاده شود.
با توجه به دارایی‌های نامشهود این شرکت، باید دقت در قیمت‌گذاری را دوچندان کنیم. نباید ارزشی برای شرکت در نظر بگیریم که در طی دوره کوتاه‌مدت، مستهلک شود.
وی مولد بودن دارایی‌ها را بسیار موثر دانست و گفت: در ارزشیابی شرکت‌ها باید به مولد بودن دارایی دقت کنیم. تصمیم‌های لازم درباره دارایی‌های غیرمولد نیز، باید قبل از واگذاری‌ها گرفته شود. می‌توان این دارایی‌ها را به فروش رساند یا به دیگر بخش‌ها واگذار کرد.
ورود شرکت‌های بین‌المللی
وی واگذاری توامان شرکت‌های مخابراتی را مطرح کرد و گفت: باید بحث محدودیت‌های بازار را هم مدنظر داشته باشیم.
وی گفت: باید بنای واگذاری را بر افزایش کارایی و اثربخشی شرکت‌ها بگذاریم. می‌توانیم با بسترسازی مناسب زمینه ورود شرکت‌های بین‌المللی را به بورس فراهم کنیم.
وی لازمه ورود شرکت‌های بین‌المللی را ایجاد جاذبه دانست و گفت: واگذاری تنها ۵درصد از سهام شرکت‌ها و اعطا نکردن مدیریت‌ها، نمی‌تواند کششی برای مشارکت شرکت‌های بین‌المللی داشته باشد.
نگاه امنیتی به اقتصاد
«شایان» با انتقاد از نگاه امنیتی به اقتصاد گفت: ترکیب سهامداران فعلی مخابرات اجازه خروج این سهم را از بخش دولتی نمی‌دهد.
وی گفت: تجربه موفق دیگر کشور‌ها نشان می‌دهد که در بخش مخابرات باید شرکت‌های مخابراتی فعال باشند. با فعالیت این شرکت‌ها در فضای رقابتی می‌توان به نو‌آوری، خدمات بهتر و کاهش هزینه‌ها و در کل ارتقای کیفیت، امیدوار بود.
قیمت، تابعی از سودآوری آینده
در ادامه این نظرخواهی یک کارشناس ارشد حسابداری بحث قیمت‌گذاری را بسیار حساس خواند و گفت: دقت در قیمت‌گذاری از بروز شبهات آینده در گران فروشی یا ارزان فروشی سهام، جلوگیری می‌کند.دکتر موسی بزرگ اصل گفت: قیمت‌گذاری سهام شرکت‌ها روش‌های مختلفی دارد. قیمت‌گذاری تابع عواملی است که در آینده اتفاق می‌افتد. وی اضافه کرد: قیمت، تابع سودآوری در آینده است. سودآوری هم با مفروضات و پیش فرض‌ها تعیین می‌شود.
وی دو نوع تکنیک برای محاسبه قیمت ذکر کرد و گفت: پیش‌بینی سود و نرخ رشد سال‌های آتی از جمله راه‌ها است.
ابهام در پیش‌بینی نرخ‌ها
وی با اشاره به وجود ابهام در پیش‌بینی نرخ‌ها گفت: به دلیل پیچیدگی این مساله، انجام کار کارشناسی و سنجیده بسیار ضروری به نظر می‌رسد.بزرگ اصل درباره نحوه قیمت‌گذاری شرکت مخابرات گفت: احتمال تقسیم‌بندی این شرکت براساس جریان‌های نقدی و سود آتی وجود دارد. البته روش سومی هم وجود دارد که بر پایه سود متوسط سال‌های گذشته محاسبه می‌شود. ولی ممکن است شرکت در سال‌های قبل سود خوبی نداشته باشد. بنابراین این روش به دلیل ابهام زیاد، خیلی توصیه نمی‌شود.
وی گفت: مشخص کردن یک دامنه برای قیمت‌گذاری، بسیار مفید است. چرا که قدرت چانه‌زنی افراد را برای معامله سهام افزایش می‌دهد.
قدرت جذب بازار
«بزرگ اصل» قدرت جذب بازار را بسیار اساسی دانست و گفت: میزان قدرت جذب بازار برای سهام عرضه شده، تعیین کننده است.
وی گفت: باید پیش‌بینی لازم برای میزان عرضه و تقاضا بازار انجام شود تا ابهام در عملکرد شرکت‌ها کمتر شود. این مساله از نقاط همیشگی ابهام در واگذاری شرکت‌ها در بورس است.این کارشناس حسابداری واگذاری شرکت مخابرات به صورت هلدینگ را توصیه کرد و گفت: اگر شرکت مخابرات در قالب یک مجموعه وارد بورس شود روند واگذاری، سرعت بیشتری می‌گیرد.
وی گفت: ولی اگر شرکت‌ها به صورت خرد برای عرضه آماده شوند با توجه به توانایی محدود بازار، با مشکل روبه‌رو می‌شوند.احتمال دارد شرکتی که زودتر عرضه می‌شود، سریع‌تر پذیرفته شود و شرکتی که دیرتر عرضه می‌شود با دشواری.
هدفمند بودن خصوصیسازی، اولین نیاز
یک حسابرس ارشد بازار سرمایه در پاسخ به نحوه واگذاری شرکت مخابرات در بورس گفت: قبل از واگذاری واحدهای دولتی به بخش‌خصوصی، ضروری است که ابتدا هدف از این واگذاری‌ها را مشخص کنیم.
بهروز رزم‌آزما، ضمن تاکید دوباره بر هدفمندی در خصوصیسازی گفت: باید قبل از اقدام به واگذاری شرکت‌های دولتی هزینه‌های سرمایه‌گذاری آینده، میزان تعهدات، نگهداشت نیروی انسانی و قیمت آنها را به شکل کارشناسی و دقیق مشخص کنیم. وی ادامه داد: متاسفانه خصوصیسازی در ایران فقط در تغییر نام مالکیت‌ها خلاصه شده است و خبری از اعطای مدیریت نیست. اولین ثمره چنین سیاستی اخراج هرچه بیشتر کارگران شرکت‌های واگذار شده است.
واگذاری‌های لاک‌پشتی
وی ضمن انتقاد از روند کند واگذاری‌ها گفت: مطابق اعلام منابع رسمی، تا پایان بهمن ماه سال ۸۵، بیش از ۹۰ درصد از خصوصیسازی پیش‌بینی شده، محقق نشده است. همین عدد خود بیانگر وجود مشکلات ساختاری در امر خصوصیسازی است.
وی گفت: با ادامه این روند ممکن است روزی به این نتیجه برسیم که این کار اشتباه بوده است. پس باید هدف را مشخص کنیم، به دنبال درآمدزایی برای دولت هستیم یا مشارکت دادن بخش‌خصوصی؟
مشخص کردن قیمت پایه
یک حسابدار رسمی در مورد نحوه قیمت‌گذاری شرکت مخابرات گفت: بهترین روش قیمت‌گذاری، مشخص کردن قیمت پایه است.
دکتر کریم حسین‌آبادی گفت: با قیمت‌گذاری دارایی‌ها و ارزیابی بدهی و تفاضل این دو، در نهایت می‌توان ارزش ویژه هر شرکت را مشخص کرد.
وی ادامه داد: تعیین قیمت پایه، مبنایی است که شرکت برای عرضه می‌تواند وارد بورس شود. بعد از ورود به بورس بر اساس مناسبات بازار قیمت تعادلی برای هر سهم، مشخص می‌شود.
وی ضمن منصفانه خواندن این سازوکار برای قیمت‌گذاری گفت: تجربه نشان داده که قیمت‌گذاری براساس توافق و مذاکره نمی‌تواند به نتیجه مطلوب برسد.
بی‌اثر بودن نحوه واگذاری در قیمت پایه
وی درباره نحوه واگذاری شرکت مخابرات به صورت جزئی یا هلدینگ گفت: این مساله بستگی به سیاست‌های کلان یک کشور دارد. ولی در مجموع تفاوتی در قیمت تعیین شده ندارد.
وی گفت: ورود شرکت‌ها به بورس چه به صورت جزئی و در مقاطع مختلف باشد و چه به صورت یک هلدینگ، نباید و نمی‌تواند اثری در تغییر قیمت پایه سهم داشته باشد.حسین‌آبادی در عین حال نقش عوامل مختلف در قیمت‌گذاری را بی‌اثر ندانست و گفت: در بیشتر مواقع شرایط سیاسی ممکن است شرایط دیگری را رقم بزند. زمانی که عرضه زیاد شود، به طور کلی پایین آمدن قیمت وجود دارد.
وی گفت: در این موارد، قبل از واگذاری شرکت‌ها در بورس، باید به کشش بازار و میزان تقاضای احتمالی توجه داشته باشیم.
رعایت حداقل زمان بین قیمت‌گذاری و عرضه سهام
وی با اشاره به قیمت‌گذاری مبتنی بر قیمت روز شرکت مخابرات گفت: اگر تمام شرایط را ثابت در نظر بگیریم، فاصله بین قیمت‌گذاری و عرضه سهام باید حداقل باشد.
وی تاکید کرد: در صورت فاصله بودن بین این دو مورد، اعتبار قیمت‌گذاری به شکل جدی زیر سوال می‌رود.
وی اضافه کرد: تجربه این‌گونه واگذاری‌ها نشان داده که ارزان‌فروشی سهم، اولین پیامد چنین فاصله‌ای است. وجود کارشناسان حرفه‌ای و خبره برای برآورد هرکدام از عوامل عرضه و واگذاری سهام می‌تواند به کاهش درصد خطا و ریسک کمک کند.
ارسال نظر