تثبیت خوش‌بینی‌ها در بورس

گروه بورس- شروین شهریاری: بورس تهران پس از آنکه نشانه‌های اولیه از تغییر روند نزولی را در هفته قبل به نمایش گذاشت، در هفته جاری مسیر جدید خود را با قدرت بیشتری ادامه داد و با رشد حدود یک درصدی شاخص کل موفق به تقویت فضای مثبت و جذب بیشتر خریداران شد. در این میان، از تاثیر فضای نیمه تعطیل بر تثبیت روند مثبت نباید غافل بود، چرا‌که بر اساس یک سنت نانوشته، از ایام نیمه تعطیل (مشابه روزهای هفته دوم نوروز) به عنوان روزهای خوش بازار سرمایه یاد می‌شود و تجربه تاریخی به طور مکرر نشان داده است که در چنین روزهایی تقاضای خرید بر تمایل فروش غلبه می‌کند. با توجه به در پیش بودن تعطیلات سه روزه بورس در هفته آینده انتظار می‌رود جو مثبت کنونی بورس در کوتاه‌مدت تداوم یابد.

وزن کشی سهام در ترازوی بنیادی

در اوج دوران منفی در نیمه نخست فصل تابستان، این ضرب‌المثل ایرانی دربورس تهران مصداق داشت که «تر و خشک با هم می‌سوزند.» به این ترتیب با حاکمیت مطلق احساس ترس که بازارهای مالی را به شکلی یکپارچه به سمت سقوط هدایت می‌کند، سهام صنایع بزرگ بورس فارغ از پتانسیل‌ها و ریسک‌های خود در مسیر نزول پرشتاب قرار گرفتند. اما در چند روز معاملاتی اخیر، پس از فرو نشستن گرد و غبار خرس‌ها (که در ادبیات مالی به فروشندگان سهام اطلاق می‌شود)، رفته رفته سهام مختلف بازار در حال جدا کردن مسیر خود از یکدیگر هستند.

به این ترتیب توجه خریداران به سهام پرپتانسیل و کم ریسک معطوف شده است؛ در این شرایط، سهام سایر صنایع که هنوز در معرض برخی ابهامات هستند از همراهی با پیشتازان بورس تا حدی باز مانده‌اند. رفتار مزبور به خوبی از هوشمندی و قضاوت صحیح عقل جمعی بازار حکایت می‌کند. در این راستا، سهام گروه معدنی یک هفته طلایی را پشت سر گذاشتند و شاخص صنعت کانه‌های فلزی ۶/۵ درصد رشد کرد. چادر‌ملو و گل‌گهر که با وضعیت فعلی نرخ شمش فولاد (مبنای قیمت‌گذاری سنگ‌آهن) هر دو در انتظار تعدیلات مثبت پیش‌بینی سود در گزارش شش ماهه هستند طلایه‌دار رشد معدنی‌ها بودند و هر کدام ۸/۵ درصد افزایش ارزش را ثبت کردند.

در میان تولیدکنندگان فلزات اساسی نیز شرکت‌های بنیادی گروه یعنی ملی مس، فولاد مبارکه و خوزستان روز گذشته را با صف‌های خرید سنگین به پایان بردند که نوید رونق سهام فلزی در کوتاه‌مدت را می‌دهد. اما دیگر گروه مهم بازار یعنی صنعت پتروشیمی شاهد احتیاط بیشتر خریداران است، چرا که ابهام در خصوص احتمال مشکلات تولید و صادرات محصولات هنوز به طور کامل برای سرمایه‌گذاران مرتفع نشده است. با این وجود، شاخص صنعت محصولات شیمیایی هم در هفته مورد گزارش تحت تاثیر جو مثبت بازار شاهد افزایش ۸/۱ درصدی بود. در این میان، گروه‌هایی نظیر خودرو، مسکن و تجهیزات تحرک به مراتب کمتری را تجربه می‌کنند. مطالعه وضعیت بنیادی صنایع مزبور نشان می‌دهد که برخی مشکلات تولید یا رکود فروش در این صنایع کمابیش پابرجاست و افق حل مشکلات در کوتاه‌مدت چندان روشن نیست. از این منظر عقب افتادن سهام این گروه‌ها در رالی اخیر بازار را می‌توان یک اتفاق منطقی دانست که با آگاهی سرمایه‌گذاران و با توجه به واقعیت‌های موجود اقتصادی روی داده است.

صدرا؛ گرفتار در تله نقدشوندگی

شاید میزان ریسک سیستماتیک، که به معنی ریسک بازار در شکل کلی آن است، در بازارهای مالی توسعه یافته کمابیش برابر باشد، اما در بازارهای در حال توسعه، ماجرا به کلی متفاوت است؛ در این بازارهای نوپا علاوه بر ریسک طبیعی، برخی عوامل دیگر نیز وجود دارند که از ناحیه آنها ریسک اضافی بر بازار تحمیل شده و در نتیجه مجموع ریسک سرمایه‌گذاری سهام را در مقایسه با رقبای جهانی بالا می‌برد.

از جمله رایج‌ترین ریسک‌های مزبور در بورس تهران می‌توان به وجود حجم مبنا و دامنه محدود نوسان قیمت سهام اشاره کرد که به گواه بسیاری از کارشناسان، انحرافات قیمتی جدید در بازار ایجاد کرده و علامت‌های غیرواقعی به سرمایه‌گذاران مخابره می‌کند.

علاوه بر این، توقف نمادهای معاملاتی دیگر مساله‌ای است که به عنوان یک عامل اضافی ریسک در بورس تهران خودنمایی می‌کند؛ در حالی که مفهوم توقف نمادهای معاملاتی (حتی برای تقسیم سود) در بسیاری از بورس‌های معتبر دنیا به تاریخ پیوسته است، هنوز در بازار سرمایه کشورمان نمونه‌های متعدد از توقف‌های چند ماهه و حتی سالانه نمادهای معاملاتی دیده می‌شود. از جدیدترین نمونه‌های این رویکرد می‌توان به توقف معاملات سهام صدرا اشاره کرد که یکی از پرگردش‌ترین سهام بورس تهران در سال‌های اخیر بوده و فارغ از واقعیت‌های بنیادی، توجه بسیاری از سرمایه‌گذاران حقیقی را به خود جلب کرده است. اینک پس از گذشت بیش از ۵ ماه از توقف نماد معاملاتی شرکت و درگیر شدن سرمایه تعداد نسبتا زیادی از فعالان حقیقی بازار کماکان خبر روشنی از برنامه بازگشایی نماد معاملاتی «خصدرا» مخابره نشده است.

به این ترتیب اختلاف بین سازمان بورس و شرکت در رابطه با نحوه اطلاع رسانی یا افشای اطلاعات مالی عملا به پای سهامداران نوشته شده تا با سلب امکان معامله سهام (ولو به قیمت ارزان‌تر) سرمایه‌گذاران در یک تله نقدشوندگی گرفتار شوند؛ آن هم در سهامی که به گواه آمار و ارقام در زمره نقدشونده ترین‌ها در سال گذشته بوده است. نمونه مزبور در کنار بسیاری موارد دیگر (نظیر پست بانک، آزمایش، پیام و...) نشان می‌دهد که ضرورت بازبینی جدی در مکانیزم‌های توقف و بازگشایی نمادها در بورس تهران وجود دارد؛ اقدامی که می‌تواند همگام با تلاش‌های مسوولان‌ در راستای توسعه سایر حوزه‌های بازار سرمایه، یکی از ریسک‌های ناخواسته و زائد بورس تهران را تخفیف داده و زمینه اعتمادسازی بیشتر به این بازار نقش آفرین در اقتصاد کشور را فراهم آورد.

اژدها و فشردن دکمه چاپ پول!

خبر کوتاه ولی در عین حال شگفت انگیز بود: «چینی‌ها به خرید اوراق قرضه در بانک‌ها روی آورده اند.» بر اساس اعلام شبکه اقتصادی بلومبرگ، بانک مرکزی چین در بزرگ‌ترین اقدام روزانه خود در زمینه تسهیل اعتبار بانک‌ها (که از حدود یک ماه پیش آغاز شده است)، حدود ۳۵ میلیارد دلار به بانک‌های چینی (که عمدتا شبه دولتی هستند) تزریق پول جدید کرده است.

به این ترتیب در کنار کاهش سه مرحله‌ای نرخ ذخیره قانونی بانک‌ها و نیز کاهش دو پله‌ای نرخ بهره در ماه‌های اخیر (که احتمالا در چند مرحله دیگر تا پایان سال میلادی پیگیری خواهد شد) اینک چینی‌ها اسلحه پرقدرت سومی تحت عنوان ایجاد نقدینگی جدید را هم به کار بسته اند. این اقدام بیش از هر چیز حکایت ازعمق مشکل پیش روی اقتصاد چین دارد که سیاست‌گذاران را به چنین تلاش همه‌جانبه‌ای وا‌داشته است.

در هر حال باید منتظر ماند و دید آیا این دوئل بانک مرکزی چین با روند اقتصاد کلان در یک سال آینده می‌تواند خطر رکود را مهار کند یا لرزه‌های سنگین فروافتادن اژدهای زرد از قله‌های رشد اقتصادی، این کشور و اقتصاد جهانی را با بحرانی دیگر مواجه خواهد کرد.