در گفتوگو با «دنیای اقتصاد» تشریح شد
جزئیات طرح بیمه سهام
دنیای اقتصاد- سازمان بورس و اوراق بهادار با هدف کاهش ریسک بازار و جلوگیری از زیان سرمایه‌گذاران، دستورالعمل انتشار اوراق اختیار فروش تبعی یا براساس عنوان متداول کنونی «بیمه سهام» را به تصویب رسانده است. علی صالح‌آبادی رییس سازمان بورس در گفت‌وگویی با «دنیای اقتصاد» خاطرنشان کرد: انتشار این ابزار اقدامی موثر برای بهبود وضع بازار و کنترل ریسک سهامداران خرد است که در عین حال ریسک نوسان منفی قیمت سهام را نیز کاهش می‌دهد. به گفته وی، دارنده این اوراق حق دارد سهام خود را به قیمت تعیین شده در اوراق در سررسید به سهامدار عمده بفروشد. در گفت‌وگوی «دنیای اقتصاد» با مدیران ارشد بازار سرمایه
جزئیات «طرح بیمه سهام» اعلام شد
به زودی طرح اوراق اختیار فروش تبعی بر روی ۶ شرکت بورسی اجرایی خواهد شد
گروه بورس- هدیه لطفی، علیرضا باغانی: «بیمه حوادث»، «بیمه عمر»، «بیمه شخص ثالث»، «بیمه بدنه» و «بیمه درمان» واژگانی آشنا از صنعت بیمه است که ما در زندگی روزمره خود و براساس نیازمان تحت پوشش آنها قرار گرفته‌ایم، اما برای فعالان بازار سهام که ریسک جزو لاینفک آن است، مقوله «بیمه سهام» امری است نامانوس و البته غیرقابل انتظار.اما زیان بیش از ۸ درصدی بازار سهام در سال ۹۱ در کنار تشدید ریسک‌های مترتب بر بورس تهران سبب شده تا اداره‌کنندگان بازار سرمایه برای جذاب‌سازی هرچه بیشتر این بازار و جلوگیری از خروج سرمایه‌گذاران طرح «بیمه سهام» را در سر بپرورانند.
این ایده در نهایت به این مرحله ختم شد تا دستورالعملی تحت عنوان «اختیار فروش تبعی» در سازمان بورس تدوین شود تا به‌این ترتیب به نوعی سهام زیر چتر بیمه بیاید.مفهوم و البته کارکرد «اوراق اختیار فروش تبعی» این است که سهامدار عمده یا همان ناشر اوراق مزبور تضمین می‌کند که سهم ۱۰۰ تومانی فلان شرکت را در سررسیدی مثلا یک ساله ۱۲۰ تومان از سهامدار جزء خریداری کند.در واقع در این طرح سهام براساس نرخ بازده بدون ریسک ۲۰ درصدی با کف قیمتی تعیین شده توسط سهامدار عمده مواجه می‌شود، حال آنکه سقف قیمت آن محدودیتی ندارد. بر همین مبنا ناشر اوراق اختیار فروش تبعی که احتمالا اغلب سهامداران عمده خواهند بود، بازده مثبت ۲۰ درصدی در سررسید یک ساله برای سهامداران حقیقی و جز را تضمین می‌کنند، اتفاقی که می‌تواند به نجات بازار سرمایه از چنبره رکود منتج شود.سهامدارانی که می‌خواهند از اوراق اختیار فروش تبعی استفاده کنند، این نکته را مدنظر قرار دهند که خود این اوراق قیمتی برابر با ۱ تا ۵ درصد قیمت روز سهام مورد نظر دارد و تنها تهیه آنها مترتب ۴/۰ درصد کارمزد است.اما این اوراق برخلاف سیستم رایج در دنیا در ایران به دلیل برخی مشکلات و ابهامات قابل معامله نیست و تنها دارندگان آن، ریسک سهام اصلی خود را پوشش می‌دهند. حال اگر در سررسید مقرر شده قیمت سهام آن شرکت بالاتر از نرخ تضمین شده در اوراق تبعی بود، خود به خود اوراق اختیار فروش تبعی باطل و سهامدار می‌تواند سهام خود را بالاتر از نرخ تضمین شده به فروش برساند و سود کند.در نهایت به زبانی ساده و در یک جمله می‌توان گفت که اوراق اختیار فروش تبعی سهام، آپشنی است که پشتوانه آن خود سهم است و ریسک خریداری سهام را بر مبنای اوراق فاقد ریسک تضمین می‌کند.اما طرح ایرانیزه شدن بیمه سهام یا همان اوراق تبعی فروش سهام، دارای ابهاماتی است که در این گزارش سعی کرده‌ایم پاسخ‌هایی برای آنها پیدا کنیم.اینکه سهامدار عمده باید با چه انگیزه‌ای نسبت به پوشش ریسک سهامداران جزء آن هم در چنین شرایط اقدام کند. اینکه حجم این اوراق چقدر است و آیا اینکه بعد از پایان سررسید معاملات در آن ادامه پیدا می‌کند، به همراه دلایل الزام سهامداران عمده به انتشار این اوراق در سطح یک درصد از جمله پرسش‌های مربوط به اجرایی شدن طرح بیمه سهام است که در ادامه به آنها پاسخ داده شده است.
بیمه سهام؛ چرا و چگونه؟
رییس سازمان بورس و اوراق بهادار آخرین وضعیت و ساختار کلی طرح بیمه سهام را تشریح کرد. علی صالح‌آبادی در گفتوگو با دنیای اقتصاد افزود: طرح بیمه سهام یا اوراق اختیار فروش سهام در هفته جاری در بورس اجرا می‌شود و یکی از اقدامات موثر برای بهبود وضع بازار و کنترل ریسک سرمایه‌گذاران است. وی گفت: ساز و کار اولیه این طرح به این شکل است که سهامداران عمده می‌توانند اوراقی را تحت عنوان آپشن یا اختیار منتشر کنند و از این طریق ریسک سرمایه‌گذاران خرد را کاهش دهند و در عین حال ریسک نوسان منفی قیمت یک سهم را هم کمتر کنند.وی ادامه داد: در این روش سرمایه‌گذاران معمولا سودی بالاتر از سود اوراق مشارکت به‌دست می‌آورند، به این دلیل که سهامدار عمده اعلام می‌کند که قیمت یک سهم را در یک دوره زمانی مشخص بالاتر از نرخ روز خریداری خواهد کرد. به‌طور مثال ممکن است یک سهامدار عمده برای یک سهم اوراق اختیار سهام منتشر کند و براساس آن اعلام کند که شش ماه دیگر بین ۱۰ تا ۱۲درصد بالاتر از قیمت روز این سهم را خریداری خواهد کرد.
یک مثال ساده
صالح‌آبادی با ذکر مثالی توضیح داد: مثلا اگر قیمت یک سهم ۱۰۰تومان باشد ممکن است سهامدار عمده اعلام کند که همین سهم را در شش ماه آینده به قیمت ۱۱۰ تومان خریداری خواهد کرد و براساس آن مقدار معینی آپشن یا اختیار معامله به فروش برساند. بر این اساس در ۶ ماه آینده دو حالت رخ می‌دهد؛ یا قیمت سهام بالاتر از ۱۱۰ تومان خواهد بود که در این صورت سهامدار از آپشن خود استفاده نکرده و در نتیجه سهام را به قیمت بالاتر از اختیار در نظر گرفته شده به فروش می‌رساند.اما چنانچه قیمت سهم به کمتر از ۱۱۰ تومان مثلا ۱۰۵ تومان کاهش یابد، در این صورت این آپشن‌ها پیش روی سهامدار قرار خواهند گرفت:
۱- فروش سهم به قیمت ۱۱۰ تومان به ناشر
۲- دریافت سهم جدید به جای زیان شناسایی شده (در این آپشن زیان شناسایی شده ۵ تومانی را ناشر با اختصاص سهم جبران می‌کند)
۳- زیان شناسایی شده در پایان دوره را خود سهامدار متقبل شود و مابه‌التفاوت آن را سهم دریافت کند که در این صورت سهامدار برای دریافت سهام جدیدی پولی پرداخت نخواهد داد.صالح‌آبادی در ادامه توضیح داد: عرضه‌کننده اوراق در روز عرضه اولیه می‌تواند هر کدام از سه گزینه یادشده یا هر سه را تصویب کند که در سررسید اعمال شود.وی خاطرنشان کرد: در این میان سهامدار خرد نیز اطمینان خواهد داشت که می‌تواند در ۶ماه آینده سهام خود را بدون ضرر به فروش رساند و به‌این ترتیب با اطمینان خاطر از فروش سهام دست به عرضه ناآگاهانه نخواهد زد.
این اوراق قابل معامله نیستند
سخنگوی سازمان بورس و اوراق بهادار با اشاره به اینکه در حال حاضر امکان انجام معاملات ثانویه روی این اوراق وجود ندارد، افزود: با این طرح سهام به‌طور کامل بیمه می‌شود، اما امکان انجام معاملات ثانویه روی اوراق وجود ندارد و خریدار فقط می‌تواند از اختیار خود استفاده کند، اما در عین حال کسی که یک آپشن را خریداری کرده خیالش راحت است که این سهام را در یک دوره مشخص بالاتر از رقم کنونی به فروش خواهد رساند.
سخنگوی سازمان بورس در پاسخ به سوال خبرنگار ما مبنی بر تعیین قیمت سهام در این روش، اظهار کرد: قیمت عرضه سهام براساس تقاضای بازار مشخص خواهد شد، اما چنانچه تقاضا برای سهام مزبور بالاتر از عرضه آن باشد، سهام به کسی تعلق می‌گیرد که درخواست خود را از نظر زمانی زودتر ارسال کرده باشد.وی تصریح کرد: در این طرح سعی بر آن شده که از تشکیل صف فروش جلوگیری شود.
پوشش ریسک، با چه انگیزه‌ای
در ادامه مدیر امور بورس‌ها و بازارهای سازمان بورس و اوراق بهادار نیز جزئیات طرح بیمه سهام در بازار سرمایه ایران را تشریح کرد.
محمودرضا خواجه‌نصیری در گفتوگو با دنیای اقتصاد ضمن دفاع از طرح بیمه سهام در برابر این سوال که سهامداران عمده شرکت‌ها برای پوشش ریسک سهام سهامداران خرد در این شرایط چه انگیزه‌ای باید داشته باشند که منجر به انتشار اوراق فروش اختیار تبعی سهام شود، گفت: در شرایط عادی سهامداران عمده شرکت‌ها همواره نسبت به حمایت از سهام زیرمجموعه خود پرداخته‌اند و چه بسا اینکه بازیگران حقوقی بازار بارها و بارها مجبور شده‌اند برای جلوگیری از افت ارزش سهام خود به خریدهای مختلفی در بازار دست بزنند و چه بسا هزینه مالی تحمیل شده به حقوقی‌ها بیش از پوشش ریسک ۲۰ درصدی سالانه بوده که در طرح بیمه سهام مطرح شده است، از این رو پیش‌بینی ما استقبال بازیگران حقوقی بازار از طرح اوراق اختیار فروش سهام است.
وی گفت: آثار افت قیمت سهام و کاهش ارزش پرتفولیوی حقوقی‌ها به مراتب سنگین‌تر از پوشش ریسکی است که آنها در طرح بیمه سهام باید متحمل شوند.
به زودی، بیمه سهام برای ۳۰ شرکت برتر
او پیش‌بینی کرد: به زودی سهامداران ۳۰ شرکت برتر بازار سهام شاهد انتشار اوراق اختیار فروش تبعی باشند و این اتفاق بتواند به جذاب‌سازی هرچه بیشتر بازار سهام منجر شود.این مقام مسوول در سازمان بورس و اوراق بهادار در تشریح انتشار این اوراق گفت: در طرح بیمه سهام، سهامدار یک شرکت علاوه بر هزینه‌ای که بابت خرید سهم پرداخت کرده، باید ۱ تا ۵ درصد از ارزش سهم را به خرید اوراق اختیار فروش تبعی اختصاص دهد، بنابراین براساس سررسید خریداری شده، سهام شرکت با پوشش ریسک مواجه شده و در واقع دارای کف قیمتی می‌شود، به عنوان مثال سهمی که ۵۰۰ تومان قیمت دارد، اوراق اختیار فروش تبعی آن ۲۵ تومان قیمت دارد و کف قیمت آن هم با خرید این اوراق در یک سررسید مشخص مثلا ۶۲۵ تومان در نظر گرفته می‌شود که در سررسید فروش اوراق، اگر قیمت سهام زیر این نرخ باشد، ناشر اوراق تبعی موظف به خرید در کف قیمتی است و اگر بالاتر از آن باشد سهامدار می‌تواند در بازار، سهام خود را به فروش برساند.وی گفت: این اوراق قابل معامله نیستند و خریدار باید بابت آن تنها کارمزد اندکی به کارگزار بپردازد، ضمن اینکه بعد از پایان دوره، اوراق مزبور قابل تمدید نیست و باید اوراق جدیدی خریداری شود.
آمادگی ۶ شرکت برای اوراق اختیار فروش
در ادامه معاون بازار شرکت بورس از اعلام آمادگی سهامداران عمده شرکت‌ها برای استفاده از اوراق اختیار فروش تبعی در بورس و امکان معامله این اوراق طی هفته جاری خبر داد.
علی صحرایی گفت: در راستای حمایت از سرمایه‌گذاران و فراهم شدن راهکاری در جهت پوشش ریسک، از هفته جاری معاملات اوراق اختیار فروش تبعی در شرکت بورس اوراق بهادار تهران اجرایی می‌شود. وی افزود: در حال حاضر سهامداران عمده ۶ شرکت بانک پاسارگاد، چادرملو، گل‌گهر، سرمایه‌گذاری غدیر، توسعه معادن روی ایران و گسترش نفت و گاز پارسیان برای استفاده از این ابزار اعلام آمادگی کرده‌اند و شرکت بورس در حال بررسی و مذاکره با آنها است که بعد از مذاکره امکان استفاده از این ابزار طی روزهای آینده فراهم می‌شود و به احتمال زیاد اوراق اختیار فروش تبعی بانک پاسارگاد در این هفته اجرایی خواهد شد.
معاون شرکت بورس مزایای این اوراق را مورد توجه قرار داد و گفت: از مزایای این اوراق علاوه بر تضمین حداقل سود بدون ریسک (اوراق مشارکت)، کسب بازدهی ناشی از تغییرات آتی قیمت سهام است؛ همچنین کارمزد معاملات اوراق اختیار فروش تبعی تنها شامل کارمزد کارگزاران و مشابه کارمزد معاملات سهام در بورس اوراق بهادار تهران یعنی معادل ۴ دهم درصد خواهد بود و کارمزدی از بابت هزینه‌های نظارتی توسط سازمان بورس اوراق بهادار و هزینه‌های اجرایی توسط شرکت بورس اوراق بهادار تهران دریافت نخواهد شد. صحرایی افزود: این طرح در دوره‌های ۴، ۶ یا یک ساله خواهد بود که دوره مزبور حتما باید قبل از برگزاری مجمع عمومی عادی سالانه یا مجمع عمومی فوق‌العاده به منظور افزایش سرمایه به اتمام برسد. همچنین برای دوره جدید باید تقاضای مجددی از سوی سهامدار عمده به سازمان بورس ارائه شود تا براساس قیمت روز بازار، آپشن جدیدی به آن تعلق گیرد. افزون بر این هر سهامدار حقیقی حتی با در اختیار داشتن یک برگه سهم، می‌تواند از این اختیار استفاده کند، اما سقف استفاده از آن به مذاکرات میان سهامدار عمده و سازمان بستگی دارد.
مکانیزم اجرایی این اوراق چگونه است؟
وی با بیان اینکه با محقق شدن چنین ابزاری اطمینان در کسب بازده مورد انتظار برای سرمایه‌گذاران ایجاد می‌شود، به مکانیزم این اوراق اشاره کرد و گفت: سهامداران عمده شرکت‌های بورسی در راستای حمایت از قیمت سهام خود در آینده، اقدام به انتشار اوراق اختیار فروش تبعی می‌کنند که بر اساس آن، اختیار فروش تعداد مشخصی از سهم پایه به قیمت اعمال تعیین شده در اطلاعیه عرضه در تاریخ اعمال، به خریدار واگذار می‌شود.
او اضافه کرد: به این ترتیب در صورتی که قیمت سهم شرکت بورسی (سهم پایه) در تاریخ مورد توافق (تاریخ اعمال مندرج در اطلاعیه) کمتر از قیمت مورد توافق (قیمت اعمال) باشد، دارنده اوراق اختیار فروش می‌تواند از طریق دریافت مابه‌التفاوت قیمت اعمال و قیمت پایانی سهم در بازار و یا واگذاری سهام پایه به قیمت اعمال به عرضه‌کننده اوراق اختیار فروش تبعی منتفع شود.
صحرایی با اشاره به اینکه سهامداران عمده در صورت تمایل به استفاده از این ابزار باید تضامینی به بورس ارائه کنند، تاکید کرد: حق عرضه این اوراق تنها با اشخاصی است که مجوز لازم را از بورس دریافت کنند.
او با بیان اینکه راه‌اندازی این ابزار در بهبود اوضاع بورس و مثبت شدن شاخص موثر است، یاد‌آور شد: خریداران این اوراق حق فروش نداشته و تنها می‌توانند به میزان سهام پایه تملک شده در بورس به خرید اوراق اختیار فروش تبعی اقدام کنند، لذا خرید بیش از آن ابطال خواهد شد و عرضه‌کننده تعهدی در قبال آن ندارد.
وی در ادامه به نقش سهامداران جزء اشاره کرد و گفت: به‌رغم تعلق تنها ۲۰ درصد از سهام یک شرکت به سهامداران خرد، این دسته از سهامداران نقش کلیدی در نوسانات قیمتی سهام دارند و در واقع به‌روزرسانی ارزش دارایی هر سهم بر عهده آنها است؛ به این ترتیب در مقابل باید خدماتی نیز به آنها ارائه شود که با اجرای طرح مزبور حداقل بازدهی مورد انتظار بازار سرمایه برآورده خواهد شد که در کنار آن باید نبود ریسک را نیز مدنظر قرار داد.
ارسال نظر