یاری‌گر بورس

گروه بورس- مجید اسکندری: حرفه کارگزاری بورس یکی از ارکان اصلی بازار سرمایه به شمار می‌رود و کارگزاران به عنوان حلقه اتصال سرمایه‌گذاران با بورس نقش مهمی در توسعه این بازار دارند. روزگاری کارگزاری بورس در یک میز، چند صندلی ارج و یک تخته سیاه خلاصه می‌شد اما امروز این حرفه در کشور ما دچار تحولات زیادی شده است اگرچه با آنچه که در بازارهای توسعه یافته می‌بینیم، فاصله زیادی دارد.

این بار به سراغ یکی دیگر از پیشکسوت‌های این حرفه می‌رویم و بخشی از تقویم بورس را با او ورق می‌زنیم.نصرالله برزنی مرد ۶۴ساله بورس که بیش از نیمی از عمر گرانبهای خود را در این بازار گذرانده است. او پس از طی تحصیلات مقدماتی در زادگاهش رشت، به تهران آمد و تحصیلات عالی را تا مقطع لیسانس اقتصاد در دانشگاه تهران گذراند. برزنی سپس برای ادامه تحصیل به انگلستان رفت و موفق به اخذ فوق‌لیسانس مدیریت مالی از دانشگاه «سات همپتون» شد. شرکت بازرگانی دولتی ایران نخستین نهادی بود که برزنی در سال ۵۵، به عنوان کنترل‌کننده مالی در آن مشغول به کار شد. در آن دوره به دلیل افزایش چند برابری قیمت نفت، درآمد زیادی نصیب کشور شده بود و به این دلیل فعالیت‌های اقتصادی به ویژه فعالیت‌های عمرانی رونق فراوانی داشت. این شرکت برای رفع نیازهای داخلی و تامین تقاضای موجود، واردات گسترده‌ای انجام داده بود اما به دلیل حجم بالای این کار، اختلالاتی در سیستم کنترل شرکت پدید آمده بود و برزنی جوان باید بر این مشکلات فائق می‌آمد.

او پس از یک سال فعالیت در شرکت بازرگانی دولتی ایران به شرکت سرمایه‌گذاری بانک‌ها رفت و به عنوان کارشناس سرمایه‌گذاری فعالیت خود را در این شرکت ادامه داد. پس از پیروزی انقلاب و توقف فعالیت بورس، شرکت سرمایه‌گذاری بانک‌ها با سه موسسه شامل بانک اعتبارات صنعتی، بانک توسعه صنعتی و معدنی و بانک توسعه سرمایه‌گذاری ادغام شد و بانک صنعت و معدن از دل این چهار نهاد متولد شد.

برزنی پس از تولد بانک صنعت و معدن، فعالیت خود را در این بانک به عنوان کارشناس مالی آغاز کرد که این فعالیت، ۷ سال ادامه یافت. او در این دوران در شرکت‌های متعددی به عنوان عضو غیرموظف هیات مدیره حضور داشت و به عنوان مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری ایران و فرانسه نیز برگزیده شد.پس از گشایش دوباره بورس در سال ۶۴، برزنی وارد بورس شد اما کار او به طور جدی از سال ۶۷ در بورس ادامه یافت که در آن زمان به عنوان مدیر معاملات سهام بانک صنعت و معدن و کارگزار بانک صنعت و معدن به فعالان بازار معرفی شد. بانک صنعت و معدن در دوره تجدید حیات بازار سرمایه، از موسساتی بود که شرکت‌های زیادی را در اختیار داشت. برزنی در این مقطع، به آماده‌سازی این شرکت‌ها برای پذیرش در بورس همت گمارد و همزمان مسوولیت کارگزاری بورس به نمایندگی از بانک را عهده‌دار بود. کارگزاری بانک صنعت و معدن در زمان حضور برزنی، به عنوان یکی از فعال‌ترین شرکت‌ها از نظر حجم معاملات، ارزش معاملات و معرفی شرکت‌های جدید شناخته می‌شد.

برزنی در سال ۸۳ پس از حدود ۳۰ سال خدمت به افتخار بازنشستگی نائل شد اما به دلیل نیاز بازار به این چهره ارزشمند، او فعالیت خود را در شرکت کارگزاری بانک اقتصاد نوین ادامه داد.او در اولین دوره شکل‌گیری بورس اوراق بهادار با قانون جدید و تشکیل شرکت بورس، به مدت دو سال نایب رییس هیات مدیره شرکت بورس و همچنین جزو یکی از موسسان بورس فلزات تهران بود. برزنی از سال ۸۲ به مدت ۵ سال، عضو هیات مدیره و نایب رییس هیات مدیره بورس فلزات بود. او همزمان به عنوان مشاور سرمایه‌گذاری در تعداد زیادی از شرکت‌ها و موسسات و بانک‌ها فعال بود که از آن جمله می‌توان به حضور ۱۵ ساله وی در صندوق بازنشستگی کارکنان بانک‌ها، سرمایه‌گذاری کارکنان صنعت نفت، سرمایه‌‌گذاری شاهد و... به عنوان مشاور سرمایه‌گذاری اشاره کرد.برزنی در بیان خاطراتش از بازار سرمایه می‌گوید: من در دهه ۶۰ عضو کمیته‌های فنی بودم که در سازمان کارگزاران بورس تشکیل می‌شد. این کمیته‌ها در نظر داشتند ساختارهای موجود را با شرایط بورس و بازار در حال رشد متناسب کنند که مجموعه فعالیت‌های ۱۰ساله این کمیته‌ها به شکل‌گیری و تصویب قانون جدید بازار اوراق بهادار انجامید. او از فاصله سال‌های ۶۴ تا ۶۷ بورس می‌گوید که هیچ اتفاقی در بازار نمی‌افتاد و در سال ۶۸ حجم معاملات بازار در طول یک سال به یک میلیارد تومان رسید! برزنی معتقد است: در حال حاضر تعداد شرکت‌ها و ابزارهای معاملاتی افزایش یافته که این امر به افزایش حجم و ارزش معاملات منجر شده است در حالی که در آن دوران، تنها سهام و حق‌تقدم در بازار، دادوستد می‌شد.

او ادامه می‌دهد: آن زمان تنها یک بورس وجود داشت اما امروز، فرابورس و بورس کالا نیز بخش مهمی از بازار را تشکیل می‌دهد. بازار الان با بازار دهه ۶۰ و ۷۰ خیلی متفاوت است و با بازارهای پیشرفته و نوظهور مانند ترکیه، مالزی و عربستان باید سنجیده شود. برزنی که در دوران فعالیت خود بیشتر بورس‌های در حال توسعه دنیا را دیده از تجربیات خود در این زمینه می‌گوید: ما سال ۶۹ یک ماه در بورس کره جنوبی کارآموزی کردیم و در این دوره آموختیم که یک بورس نوظهور پیشرفته چگونه کار می‌کند و کارگزاران آن چگونه هستند؟آن زمان شرکت کارگزاری دوو که کارگزار بزرگی هم نبود پنج هزار پرسنل داشت و ساختمان این شرکت یکی از ساختمان‌های مجلل سئول بود که مدیرعامل و مدیران ارشد آن با هلیکوپتر در آن فرود می‌آمدند در حالی که آن موقع کارگزاران ما هنوز شرکت نداشتند و مجموعه آنها به چند کارمند، یک حسابدار و یک تحصیل‌دار محدود بود او و دیگر همراهانش در آن زمان امیدوار بودند روزی بورس ما نیز بتواند فاصله خودش را با اندازه اقتصاد کشور کاهش دهد زیرا حجم معاملات آن در آن موقع با تولید ناخالص داخلی تناسبی نداشت.

او معتقد است در این زمینه کار زیادی انجام شده اما هنوز این تناسب برقرار نشده است.برزنی می‌گوید: الان کارگزاران بیش از ۱۰۰ نفر پرسنل در تهران و شهرستان‌ها دارند. سیستم‌های کنترلی پیشرفت کرده و خدمات آنلاین از سوی آنها ارائه می‌شود.سازمان بورس شکل مناسبی پیدا کرده و موسسات سرمایه‌گذاری نیز فعال‌تر شده‌اند اما کارگزاران باید هنوز کار کنند تا به واسطه‌های معتبری تبدیل شوند.برزنی تاکید کرد: اگر تشکیلات ما عقب افتاده باشد و نیروهایمان از دانش کافی برخوردار نباشند و نتوانند اعتماد سرمایه‌گذاران را جذب کنند این صنعت نمی‌تواند انتظارات فعالان را برآورده سازد.

او معتقد است: کارگزاران به عنوان یکی از حلقه‌های مهم بازار هنوز رشد کافی نکرده‌اند زیرا درآمدهایشان محدود است در صورتی که اگر درآمد کافی داشته باشند می‌توانند نقش اصلی خود را در بازار ایفا و به توسعه بازار کمک کنند.از دیدگاه برزنی ۸۰ درصد کارگزاران بورس اوراق بهادار درآمد کافی ندارند در حالی که در همه جای دنیا کارگزاران پس از مدتی به بانک‌های سرمایه‌گذاری (شرکت‌های تامین سرمایه) تبدیل می‌شوند به عنوان مثال «مرین لینچ» ابتدا یک کارگزاری کوچک بود که الان به موسسه‌ای با ۳۰ هزار پرسنل تبدیل شده است.او درباره اصول اخلاقی حاکم بر حرفه کارگزاری می‌گوید: آن چیزی که در بازار سرمایه، اهمیت دارد، اعتماد و احساس امنیت سرمایه‌گذار است که رابط این اعتماد «کارگزار» است.او معتقد است: برای اعتمادسازی، تنها شخصیت فرد اهمیت ندارد بلکه قانون و موسسه‌ای که آن قانون را اجرا می‌کند، احساس امنیت را ایجاد می‌کند.

الان سازمان بورس نقش SEC آمریکا و FSA انگلیس را ایفا می‌کند و نظارت خود را گسترش داده است.برزنی با اشاره به بحران ۲۰۰۸ می‌گوید: تلاش دولت آمریکا برای مقررات‌زدایی و حداقل کردن نظارت‌ها به این بحران انجامید اما تجربه تلخ بحران ۲۰۰۸ آنها را به افزایش کنترل‌ها برگرداند تا سرمایه‌‌گذاران از این طریق احساس امنیت کنند.او خاطرنشان می‌کند: قانون بازار مصوب سال ۸۴ بسیار جامع است و می‌توان مقررات دیگری را نیز بر آن افزود زیرا وقتی بازاری رشد می‌کند ممکن است اختلالاتی در آن پیش بیاید.از دیدگاه برزنی آنچه اخلاق را نهادینه می‌کند مقررات است و قانون ناظر مهم‌تر از اخلاق است و می‌تواند کم‌کم اخلاق را بسازد و تنها با موعظه کار پیش نمی‌رود.

او به سرمایه‌گذاران توصیه می‌کند: تلقی یک سرمایه‌گذار از این بازار باید یک فعالیت میان‌مدت و بلندمدت باشد زیرا معاملات روزمره به بازار آسیب می‌زند و در دنیا نیز ۹۰ درصد فعالان روزانه آسیب می‌بینند اما حرفه‌ای‌ها برنده بازار خواهند بود.