دنیای اقتصاد- بورس تهران پس از ثبت بازدهی‌های خیره‌کننده ۵۷ و ۸۵ درصدی طی سال‌های ۸۸ و ۸۹ اکنون در معرض چند ریسک عمده برای تکرار روزهای خوش‌ خود قرار دارد. براساس گزارشی که بانک مرکزی در بیست و یکمین همایش سیاست‌های پولی و ارزی ارائه کرد، افزایش تورم، رشد بهای تمام شده شرکت‌ها به واسطه اجرای طرح تحول اقتصادی و انتظار برای ثبات قیمت جهانی مواد خام، سه عامل محدودکننده بازدهی بورس در سال۹۰ عنوان شده است. در همین حال، سیاست‌های انبساطی دولت در کنار رشد نقدینگی و ورود منابع جدید مهم‌ترین پتانسیل بورس برای حفظ جذابیت و تداوم رشد است. تورم، هدفمندی یارانه‌ها و قیمت‌های جهانی

ریسک‌های بورس ۹۰ از نگاه بانک مرکزی

سهامداران، تحولات محیطی را با دقت تعقیب کنند

گروه بورس- مجید اسکندری: سال‌های ۸۸ و ۸۹ را به درستی می‌توان سال‌های «طلایی بورس» نامید. سال‌هایی که سهامداران به دنبال چند سال رکود، شاهد رونق تالار شیشه‌ای بودند. کارنامه بورس در این دوسال موید این مطلب است: «همه به بورس می‌آیند».

دولت در بخش مسکن با اجرای برخی سیاست‌ها، موجبات تثبیت این بازار را فراهم آورد و از سوی دیگر با کاهش نرخ سود سپرده‌ها و اوراق مشارکت، بازار پول را به سوی کسادی هدایت کرد. به این ترتیب، حرکت نقدینگی به سمت بورس موجب شد، این بازار در سال ۸۸ از بازدهی ۴/۵۷ درصدی و در سال ۸۹ از بازدهی ۸/۸۵ درصدی برخوردار شود.در کنار سیاست‌های دولت، رخدادهای دیگری نیز به مدد بورس کشور آمد و رشد بی‌سابقه‌ این بازار را موجب شد.

افزایش شدید قیمت‌های جهانی موادخام پس از بحران مالی ۲۰۰۸، صعود بی‌نظیر نفت از ۳۵ دلار به بیش از ۱۰۰ دلار در هر بشکه، عبور قیمت مس از کمتر از ۳۰۰۰ هزار دلار به بیش از ۹۰۰۰ دلار در هر تن و... از جمله عواملی بود که در رشد بازار سرمایه ایران که سهم بالایی از آن به تولیدکنندگان مواد خام اختصاص دارد؛ موثر واقع شد و از ابتدای سال ۸۸ تاکنون، بازدهی ۲۲۷ درصدی را نصیب سرمایه‌گذاران کرد.

اما شرایط حاضر بورس کمی با گذشته تفاوت یافته است. در شرایطی که فروردین ماه سال جاری، با برخورداری از بازده ۷/۱۳ درصدی پربازده‌ترین فروردین تاریخ بورس لقب گرفت، بازدهی اردیبهشت‌ماه بورس به منفی ۲/۱ درصد تنزل یافت.

بانک مرکزی با ارائه گزارشی از عملکرد بورس در دو سال گذشته، موانع موجود بر سرراه رشد این بازار را در سال جاری برشمرده است.

از دیدگاه بانک مرکزی کاهش رشد قیمت‌های جهانی مواد خام می‌تواند یکی از عوامل محدودکننده رشد بورس کشور باشد.

همچنین به دلیل اجرای طرح تحول اقتصادی و افزایش قیمت حامل‌های انرژی، سودآوری برخی شرکت‌های بورسی و کاهش نرخ رشد برخی دیگر از شرکت‌ها اتفاق خواهد افتاد که این موضوع رشد بازار سرمایه را محدود خواهد کرد.

از سوی دیگر به دلیل رشد تورم، میزان بازدهی مورد انتظار سرمایه‌گذاران افزایش می‌یابد که این امر نیز به افت میانگین P/E بازار خواهد انجامید.

مجموعه عوامل یادشده، حکایت از آن دارد که بازارهای رقیب ممکن است بیدار شوند و نقدینگی را از بورس جذب کنند.

این در حالی است که به نظر می‌رسد فرارسیدن فصل مجامع و هجوم سرمایه‌گذاران برای خرید سهام و دریافت سود، افت بازار را به تاخیر می‌اندازد.

گزارش بانک مرکزی

بانک مرکزی رشد نرخ تورم، افزایش هزینه‌های عملیاتی شرکت‌ها (از قبیل دستمزدها، انرژی و ...) و تعدیل رشد قیمت مواد خام در سطح جهانی را به عنوان عوامل محدود‌کننده بازدهی بورس در سال ۹۰ اعلام کرد.

بانک مرکزی در گزارشی که از سوی دکتر قضاوی در بیست و یکمین همایش سیاست‌های پولی و ارزی از تحولات بورس ارائه شد، اعلام کرد: بورس کشور از ابتدای سال ۱۳۸۸ تا پایان سال ۱۳۸۹ با افزایش شاخص‌ها همراه بود. شاخص کل سهام در سال ۱۳۸۹ نسبت به پایان سال قبل به میزان ۵/۸۵ درصد افزایش داشت. تعداد سهام داد و ستد شده در سال ۱۳۸۹، نسبت به سال قبل ۰/۱۹ درصد افزایش داشت.

در سال ۱۳۸۹، حدود ۶/۸۱ درصد از کل حجم معاملات در بازار اول و ۴/۱۸ درصد در بازار دوم بورس صورت گرفت. طی دوره مورد بررسی، ارزش سهام داد و ستد شده با ۴/۱۸ درصد افزایش نسبت به سال قبل به ۲۱۸ هزار میلیارد ریال رسید.

۳ عامل رونق بورس در سال ۸۹

بانک مرکزی در این گزارش افزایش سودآوری شرکت‌های بورسی، اجرای اصل ۴۴ قانون اساسی در بورس و بی‌رونق بودن بازارهای رقیب بورس در اقتصاد کشور را سه دلیل رونق بورس در سال ۱۳۸۹ اعلام کرد.

در پایان سال ۱۳۸۹ ارزش جاری سهام ۳/۷۱ درصد نسبت به سال ۱۳۸۸رشد داشت. نسبت P/E کل بازار (نسبت قیمت به درآمد انتظاری هر سهم) در اسفند ماه سال ۱۳۸۹ برابر با ۷/۷ مرتبه بود که در مقایسه با ماه مشابه سال قبل (به میزان ۸/۵ مرتبه) افزایش داشت. همچنین در سال ۱۳۸۹ نسبت به سال ۱۳۸۸ شرکت‌ها سود بیشتری را پیش‌بینی کردند و انتظار می‌رود درصد تحقق سود‌ها در سطح بالا و امسال سود بیشتری به سهامداران خود عرضه کنند.

۳ عامل محدود کننده بازدهی بورس در سال ۹۰

بانک مرکزی در این گزارش افزود: با توجه به اهداف و برنامه‌های بورس در سال ۱۳۹۰، به نظر می‌رسد که بورس تهران در افق سال ۱۳۹۰ با توجه به رشد نرخ تورم، افزایش هزینه‌های عملیاتی شرکت‌ها (از قبیل دستمزدها، انرژی و ...) و تعدیل رشد قیمت مواد خام در سطح جهانی به عنوان عوامل محدودکننده بازدهی مواجه است.

از سوی دیگر سیاست‌های انبساطی دولت در کنار رشد نقدینگی و ورود منابع جدید، مهم‌ترین پتانسیل را برای بورس، به منظور حفظ جذابیت و تداوم رشد فراهم می‌آورد. تقابل این عوامل دوگانه و رشد پرشتاب قیمت سهام در دو سال اخیر (که منجر به دو برابر شدن نسبت میانگین قیمت بر درآمد بازار سهام شده است) موفقیت سهامداران در سال ۱۳۹۰ را مستلزم تعقیب دقیق تحولات محیطی خواهد کرد.

نکته دیگر این است، در صورتی که فضای بورس بتواند ورود نقدینگی به درون شرکت‌ها را تسهیل کرده و موجب حرکت نقدینگی به سمت افزایش سرمایه شرکت‌ها شود، در آن صورت فضای مطلوب‌تری بر اقتصاد کشور حاکم خواهد شد.