با تعیین عوارض صادرات برای سنگ آهن اتفاق می‌افتد
نگرانی از سودآوری ۵/۹ درصد بورس تهران
گروه بورس - علیرضا باغانی: معامله‌گران بازار سرمایه روز گذشته در میانه معاملات با خبری نگران‌کننده در مورد شرکت‌های سنگ‌آهنی مواجه شدند. خبر این بود: «تعیین عوارض صادرات برای سنگ‌آهن». خبری که از حاکم شدن شرایط اقتصادی جدید برای دوقلوهای سنگ‌آهنی بورس تهران به‌ویژه سنگ‌آهن گل‌گهر حکایت داشت.براساس خبر منتشر شده، دولت در مصوبه‌ای که بیست‌و‌چهارم آبان‌ماه سال‌جاری به تایید رییس‌جمهوری رسیده عوارض صادرات کنسانتره سنگ‌آهن به میزان ۵۰ درصد و عوارض صادرات گندله سنگ‌آهن نیز ۳۵ درصد تعیین شده است. همچنین عوارض صادراتی سنگ‌های خام و کارنشده به صورت بلوک یا اسلب هم ۷۰ درصد وضع شده است.
در ادامه این خبر آمده که وزیران عضو کمیسیون ماده (۱) آیین‌نامه اجرایی قانون مقررات و واردات با توجه به تشخیص شورای عالی صادرات و بنا به پیشـنهاد مشترک وزارتخانه‌های بازرگانی، امور اقتصادی و دارایی، صنایع و معادن و جهاد کشاورزی و به استناد اصل یکصد و سی و هشتم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و با رعایت تصویب‌نامه شماره ۱۵۸۷۶۴/ت۳۸۸۴۶هـ مورخ ۱/۱۰/۱۳۸۶ تصویب نمودند: عوارض صادراتی سنگ‌های خام و کارنشده به صورت بلوک یا اسلب مشمول ردیف‌های تعرفه (۲۵۱۶۱۱۰۰، ۲۵۱۵۲۰۰۰، ۲۵۱۵۱۲۹۰، ۲۵۱۵۱۲۲۰، ۲۵۱۵۱۲۱۰، ۲۵۱۵۱۱۰۰، ۲۵۱۶۱۲۱۰، ۲۵۱۶۹۰۹۰، ۲۵۱۶۹۰۱۰، ۲۵۱۶۲۰۰۰، ۲۵۱۶۱۲۹۰) به میزان ۷۰ درصد تعیین می‌شود.
افزون‌بر این، تصویب‌نامه مزبور دو ماه پس از ابلاغ یعنی از بیست‌و‌هشتم دی ماه سال ۸۹ لازم‌الاجرا خواهد شد.
اهمیت این خبر در بورس
اما این خبر چرا برای فعالان بازار مهم است و چرا موجب شد که نماد گل‌گهر که در آغاز معاملات سه درصد نوسان مثبت را تجربه می‌کرد در میانه راه منفی شود و در پایان معاملات دوشنبه نوسان منفی ۱۵/۲ درصدی را در قیمت ۷۴۲ تومانی تجربه کند.
پرواضح است که در حال حاضر ۳ تولیدکننده اصلی سنگ‌آهن در کشور شامل گل‌گهر، چادرملو و سنگ‌آهن مرکزی در کشور فعالیت می‌کنند که دو شرکت «کگل» و «کچاد» در بورس تهران حضور دارند.
از طرفی دیگر، چادرملو به دلیل عدم‌دسترسی مناسب به بنادر تنها از طریق محموله‌های کوچک کامیونی به صادرات می‌پردازد که حجم آن بسیار اندک و تاثیر قابل‌ملاحظه‌ای در سودآوری شرکت ندارد. در این شرایط گل‌گهر تنها صادرکننده اصلی سنگ‌آهن به خارج از کشور محسوب می‌شود.
شرکتی که در ۶ ماهه نخست سال‌جاری از ۷/۲ میلیون تن کنسانتره تولید شده، یک میلیون تن آن را صادر کرده است، آن هم با قیمت میانگین هر تن ۹۰ هزار و ۷۰۰ تومان که ۷۴ درصد بالاتر از نرخ فروش داخلی کنسانتره (تنی ۵۲ هزار تومان) بوده است.
همچنین «کگل» در ۶ ماه نخست سال‌جاری بالغ بر ۲۰۰هزار تن گندله تولید کرده که ۱۲۳ هزار تن آن را با نرخ میانگین ۱۶۳ هزار تومان صادر کرده است و ۳۵ هزار تن آن نیز با نرخ میانگین ۱۲۵ هزار تومان در داخل به فروش رسیده است و مابقی گندله‌های تولیدشده را در انبارهای خود به عنوان موجودی کالا دارد.
همچنین گل‌گهر در سال ۸۸ بالغ‌بر دو میلیون و ۳۰۰ هزار تن کنسانتره سنگ‌آهن صادر کرده بود، یعنی ۶۰ درصد از درآمد تحقق یافته گل‌گهر در سال گذشته (۱۵۶ میلیارد از ۲۸۰ میلیارد تومان کل فروش) مربوط به فروش صادراتی بوده است.
در این حال، گل‌گهر که براساس مفروضات واقعی فوق صادرکننده اصلی سنگ‌آهن محسوب می‌شود با محدودیت بزرگی به نام عوارض صادرات مواجه شد، عوارضی که در عمل صدور دو محصول اصلی شرکت از جمله کنسانتره و گندله را فاقد توجیه اقتصادی می‌کند. هر چند عدم‌تعیین تعرفه برای صادرات سنگ‌آهن دانه‌بندی شده و همچنین تحقق تقریبا بخش اعظمی از بودجه صادراتی گل‌گهر برای امسال بخشی از نگرانی‌ها را برای دست کم تحقق پیش‌بینی‌های گل‌گهر در سال‌جاری از بین می‌برد؛ ولی نگرانی‌های اصلی درخصوص دو ماه پایانی سال (زمان آغاز اجرای مصوبه) و به‌ویژه سال ۹۰ است.
همیشه قصه از نقطه شروع می‌شود
اما ماجرای سنگ‌آهن که به‌رغم جوان بودن از صنایع برتر و پیش روی کشور محسوب می شود، همواره با حاشیه‌های فراوانی مواجه بوده است. چه در زمانی که سال گذشته اختلاف‌نظر بر سر قیمت سنگ‌آهن به ماجرای لاینحل برای فولادسازان و سنگ‌آهنی‌ها تبدیل شد و چه آنکه ابتدای امسال دولت در تصمیمی دیگر صادرات سنگ‌آهن تغلیظ‌شده را ممنوع کرد.
در واقع سنگ‌آهن به دلیل آنکه ماده اولیه و اصلی فولاد خام محسوب می‌شود و در قیمت تمام‌شده فولاد اثرگذار است، همواره زیر ذره‌بین ناظری بزرگ به عنوان دولت بوده است و این نظارت موجب شده که همواره شرایط بهره‌برداری از معدن، قیمت فروش به مشتریان، صادرات و در واقع همه فعالیت‌های تولیدکنندگان سنگ‌آهن مورد رصد قرار گیرد، هر چند در اصطلاح رایج این روزها گل‌گهر و چادرملو به عنوان تولیدکنندگان اصلی سنگ‌آهن خصوصی شده‌اند و دولت در این شرکت‌ها سهامی ندارد!اما موضوع محدودیت صادرات سنگ‌آهن به اوایل سال‌جاری برمی‌گردد، یعنی درست زمانی که فولادسازان و سنگ‌آهنی‌ها پس از ماه‌ها مناقشه نهایتا با مداخله ایمیدرو بر سر تعیین نرخ سنگ‌آهن به توافق رسیدند. توافقی که براساس آن نرخ سنگ‌آهن تابعی از قیمت فروش فولاد شد.
و اما توافق...
در ابتدای سال جاری یعنی اردیبهشت‌ماه، احمد‌علی هراتی‌نیک رییس وقت هیات عامل ایمیدرو در بازدیدی که از سنگ‌آهن بافق داشت از ممنوعیت صادرات سنگ‌آهن تغلیظ شده ۶۶ درصد خبر داد و اعلام کرد که با توجه به افزایش ۵/۲ میلیون تنی تولید فولاد خام کشور در سال جاری و ۵ میلیون تن در سال آینده، نیاز واحدهای فولادسازی نیز به سنگ‌آهن تغلیظ شده بین ۵ میلیون تا ۷ میلیون تن افزایش خواهد یافت و از این‌رو میزان تولید داخلی باید افزایش یابد و طبیعتا در داخل مصرف شود؛ بنابراین صادرات سنگ‌آهن تغلیظ شده ممنوع شد.
افزون‌بر این، در آن زمان یک عضو هیات مدیره گل‌گهر هم در واکنش به اعلام خبر ممنوعیت صادرات سنگ‌آهن گفته بود: از ممنوع شدن صادرات سنگ‌آهن نگرانی نداریم.
حسین ملاحسین آقا به خبرنگار دنیای اقتصاد گفته بود: گل‌گهر، کنسانتره با درصد گوگرد بالای خود را صادر می‌کند که در فرآیند تولید گندله و فولادسازی عامل زاید است و واحدهای فولادسازی داخلی به آن نیازی ندارند که پس از صادرات، خریداران خارجی با طی فرآیند لازم از آن آهن گرفته و از این محصول بهره‌برداری می‌کنند.
به قیمت بخرید تا صادر نکنیم!
همچنین در اظهارنظر وی آمده بود که در صورتی که واحدهای فولادسازی تمام محصول تولیدشده گل‌گهر را با قیمت منطقی و مناسب خریداری کنند، این شرکت نیازی به صادرات ندارد.
از سویی دیگر، بخش قابل‌توجهی از تولید گندله می‌تواند صادر شود؛ چرا که از ارزش افزوده بالایی برخوردار است. از این رو اگر صادرات کنسانتره صورت نگیرد، در صورت صادرات گندله، سود بیشتری عاید شرکت خواهد شد؛ بنابراین از ممنوعیت صادرات سنگ‌آهن نگرانی نداریم.
از طرفی دیگر، مدیرمالی و اقتصادی سرمایه‌گذاری معادن و فلزات (سهامدار عمده چادرملو و گل‌گهر) در آن زمان تاکید کرده بود که شرکت‌های سنگ‌آهنی تکیه‌ای بر صادرات ندارند. وی گفته بود: سهم صادرات در فروش شرکت‌های سنگ‌آهنی چندان قابل‌توجه نیست؛ ضمن اینکه این شرکت‌ها هر ساله مازاد نیاز داخل را صادر می‌کردند که اگر امسال قرار بر این است که سنگ‌آهن به فولادسازان داخلی فروخته شود، تصمیمی منطقی است و قطعا سنگ‌آهنی‌ها از این تصمیم استقبال می‌کنند و اولویت فروش آنها داخلی است.
مدیرعامل سنگ‌آهن چادرملو هم در آن زمان با اعلام اینکه این شرکت صادرات کنسانتره ندارد، گفته بود: شرکت‌های سنگ‌آهنی تا زمانی که اجباری برای صادرات نداشته باشند، ترجیح می‌دهند که محصول خود را در داخل بفروشند.
از طرفی چادرملو هم تنها ریزدانه صادر می‌کند و کنسانتره خود را به طور کامل در داخل می‌فروشد و مادامی که در داخل کشور نیاز به سنگ‌آهن وجود داشته باشد، سنگ‌آهن خود را در اختیار مصرف‌کنندگان داخلی قرار می‌دهد.
از همه مهمتر، ایرج اکبریه، مشاور وزیر صنایع در آن زمان اعلام کرده بود که این تصمیم از سوی وزارت صنایع اتخاذ شده که بر اساس آن هیچ یک از واحدهای تولیدکننده سنگ‌آهن
نمی‌توانند کنسانتره خود را صادر کنند، بلکه باید گندله را جایگزین کنسانتره برای صادرات کنند.
وی با بیان اینکه شرکت‌های سنگ‌آهنی باید به سمت تولید گندله که دارای حاشیه سود بالاتری است، پیش بروند، در دفاع از ممنوعیت صادرات کنسانتره گفته بود: محدود شدن صادرات سنگ‌آهن موجب می‌شود که گندله‌سازی شرکت‌هایی همچون گل گهر و چادرملو با ظرفیت کامل خود کار کنند، چرا که صادرات گندله ممنوعیتی ندارد و صادرات آن هم از حاشیه سود بالاتری برخوردار است.
وی همچنین گفته بود که فعالان بازار سرمایه از این بابت نگرانی نداشته باشند. اما تنها با گذشت ۷ ماه از این اظهارنظرها، برای صادرات سنگ‌آهن شرایط جدید از جمله تعرفه ۵۰ درصد، تعیین شده است. از طرفی دیگر برای صادرات گندله هم تعرفه ۳۵ درصدی تعیین شده که عملا صادرات گندله را محدود و فاقد توجیه اقتصادی می‌کند.
دلایل تعیین عوارض صادرات
با این حال در شرایطی که روز گذشته در میانه معاملات بورس این خبر در بازار سرمایه منتشر شد و هنوز دامنه تاثیرگذاری این مصوبه بر سود شرکت‌های سنگ‌آهنی از جمله گل‌گهر حتی در تحلیل‌های اولیه مشخص نشده است، مشاور وزیر صنایع در امور واگذاری دلایل تعیین عوارض صادرات برای سنگ‌آهن را تشریح کرد.
ایرج اکبریه به خبرنگار دنیای اقتصاد گفت: با توجه به اینکه هم‌اکنون ظرفیت تولید ۱۷ میلیون تن فولاد خام در کشور ایجاد شده و تا پایان سال‌جاری هم براساس برنامه‌های پیش‌بینی شده این ظرفیت باید به ۲۰ میلیون تن برسد؛ بنابراین نیاز به سنگ‌آهن و در واقع ماده اولیه فولاد خام بیش از گذشته وجود دارد.
به گفته وی، در حال حاضر ظرفیت تولید سنگ‌آهن در کشور ۳۰ میلیون تن است که حتی کمتر از ظرفیت موردنیاز برای تولید ۱۷ میلیون تن فولاد خام است، بنابراین صنعت فولاد در شرایط کنونی بیش از هر چیز نیاز به مواد اولیه دارد و بهتر است که تولیدکنندگان سنگ‌آهن محصول خود را در داخل بفروشند.
وی افزود: سال گذشته تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان سنگ‌آهن در شرایطی منطقی به توافق رسیدند که قیمت سنگ‌آهن تابعی از نرخ فولاد باشد که براساس این توافقات هم‌اکنون قیمت فروش داخلی سنگ‌آهن مناسب است و با فروش سنگ‌آهن در داخل کشور، درآمد موردنظر تولیدکنندگان سنگ‌آهن هم تامین می‌شود. مسوول خصوصی‌سازی وزارت صنایع با اشاره به راه‌اندازی طرح‌های توسعه گندله‌سازی شرکت‌های تولیدکننده سنگ‌آهن گفت: با راه‌اندازی این طرح‌ها، تولیدکنندگان سنگ‌آهن می‌توانند گندله خود را صادر کنند و ارزش افزوده اقتصادی بالاتری نصیب آنها خواهد شد.
وی در برابر این سوال که آیا با وجود تعیین این عوارض، امکان صدور مجوزهای جداگانه برای تولیدکنندگان سنگ‌آهن برای صدور محصول بدون عوارض وجود دارد؟ گفت: این شرایط از ابتدای سال‌جاری تاکنون وجود داشت، اما با توجه به مصوبه اخیر و تایید ریاست‌جمهوری، از آخر دی‌ماه سال‌جاری بابت صادرات، عوارض باید پرداخت شود و مجوز جداگانه‌ای از سوی وزارت صنایع برای صادرات بدون عوارض صادر
نخواهد شد.
وی با اشاره به آغاز اجرای طرح تحول اقتصادی گفت: با آزاد شدن نرخ حامل‌های انرژی، هزینه‌های انرژی فولادسازان افزایش می یابد، بر این اساس لازم است فولاد که محصول نهایی و استراتژیکی در کشور محسوب می‌شود، بتواند از سنگ‌آهن موردنیاز خود در کشور بهره‌مند شود.
اکبریه همچنین در پاسخ به این پرسش که آیا حقوق دولتی معادن هم افزایش خواهد یافت؟ گفت: در حال حاضر هیچ بحثی در رابطه با افزایش یا تغییر حقوق دولتی و بهره مالکانه معادن مطرح نیست.
سهامداران نگران نباشند
در عین حال، علیرضا برادران عضو هیات‌مدیره سرمایه‌گذاری امید (سهامدار عمده چادرملو و گل‌گهر) درباره مصوبه اخیر دولت گفت: گل‌گهر در سال‌جاری بودجه صادراتی خود را محقق کرد و نگرانی از بابت پوشش EPS ندارد.
وی افزود: در تلاش خواهیم بود تا بتوانیم شرایط مناسب‌تری برای صادرات شرکت فراهم کنیم و در این زمینه تعامل لازم با مراجع ذی‌ربط وجود دارد و حتی احتمال ارائه مجوزهای جداگانه صادرات وجود دارد.
وی در عین حال گفت: شرکت‌های سنگ‌آهنی به‌ویژه گل‌گهر از پتانسیل بسیار مناسبی برخوردار هستند و همواره از حمایت سهامداران برخوردار بودند، بر این اساس نگرانی از این بابت وجود ندارد.
از سویی دیگر، حسین ملاحسین آقا عضو هیات‌مدیره گل‌گهر نیز در گفت‌و‌گو با دنیای اقتصاد ضمن تاکید بر تحقق پیش‌بینی‌های بودجه‌ای گل‌گهر در سال جاری گفت: این شرکت بورسی امسال بودجه صادراتی خود را محقق می‌کند و به طور قطع به پیش‌بینی سود خود دست خواهد یافت.
وی با بیان اینکه سهامداران شرکت نباید نگران این گونه اخبار باشند، گفت: در زمینه طرح‌های توسعه و افزایش ظرفیت گل‌گهر اتفاقات بسیار مثبتی رخ داده که چشم‌انداز بلندمدت روشنی از این شرکت ترسیم شده است و در همین راستا ظرف دو هفته آتی خبرهای خوشی به سهامداران این شرکت اعلام خواهد شد.
وی در عین حال گفت: شرکت‌های سنگ‌آهنی در هر شرایطی اولویت خود را فروش سنگ‌آهن در داخل کشور قرار داده‌اند، اما هم‌اکنون گندله مازاد در شرکت‌ها وجود دارد و همان طور که می‌دانید این محصول را بیشتر از یک ماه نمی‌توان نگهداری کرد که در این شرایط چاره‌ای جز صادرات وجود ندارد.
وی در پاسخ به این سوال که آیا با تعیین عوارض برای صادرات سنگ‌آهن، احتمال تغییر قیمت فروش داخلی سنگ‌آهن هم وجود دارد؟ گفت: قیمت سنگ‌آهن تابعی از قیمت فولاد است و در حال حاضر براساس این توافقات عمل خواهد شد.
سهم۵/۹ درصدی ۴ شرکت از کیک بورس
در حال حاضر ارزش بورس تهران به ۸۷ هزار میلیارد تومان می‌رسد که چادرملو با سرمایه ۶۰۰ میلیارد تومان و ارزش بازار دو هزار و ۸۰۰ میلیارد تومانی، ششمین شرکت بزرگ بورس محسوب می‌شود. از سویی دیگر، گل‌گهر با سرمایه ۳۰۰ میلیارد تومانی و ارزش بازار معادل دو هزار و ۲۸۷ میلیارد تومان، عنوان دهمین شرکت بزرگ بورس را به خود اختصاص داده است. افزون‌بر این، شرکت مدیریت سرمایه‌گذاری امید سهامدار ۳۷ درصدی چادرملو و سهامدار ۳۹ درصدی گل‌گهر با سرمایه ۵۰۰ میلیارد تومان و ارزش بازار هزار و ۹۵۸ میلیارد تومانی، در بورس تهران دوازدهم است. دیگر سهامدار عمده ۲۳ درصدی گل‌گهر و ۱۶ درصدی چادرملو یعنی سرمایه‌گذاری توسعه معادن و فلزات نیز با سرمایه ۱۸۹ میلیارد تومان و ارزش بازار هزار و ۷۰ میلیارد تومانی، در بورس تهران رتبه بیست و چهارم را دارد.
در مجموع نیز ارزش بازار این شرکت‌ها به ۸ هزار و ۱۱۰ میلیارد تومان می‌رسد که معادل ۳/۹ درصد از کل ارزش بورس تهران است. در واقع این شرکت‌ها یک دهم ارزش بورس تهران را به خود اختصاص داده‌اند.
اهمیت سودآوری سنگ‌آهنی‌ها برای شرکت‌های سرمایه‌گذاری امید و معادن و فلزات هم در حدی است که گل‌گهر در سال‌مالی منتهی به ۲۹ اسفندماه ۸۸، ۳۰ میلیارد تومان به معادن و فلزات سود داده که سهم این شرکت از کل سود معادن و فلزات، ۲۹ درصد بوده است.
از طرفی دیگر، سرمایه‌گذاری امید هم در سال‌مالی منتهی به سی‌ام دی‌ماه ۸۸، ۷۰ میلیارد تومان سود از گل‌گهر دریافت کرده که سهم سود «کگل» در سودآوری امید، ۲۸ درصد است.
با این وصف، در صورت تاثیرگذاری تعیین عوارض برای صادرات سنگ‌آهن در حاشیه سود گل‌گهر، شرکت‌های معادن و فلزات و امید هم به طور قطع تاثیرپذیر خواهند بود.
ارسال نظر