دنیای اقتصاد- بورس تهران در نخستین هفته پاییز چهره یک بازار مثبت را از خود به نمایش گذاشت که طی آن شاخص کل با رشد ۷/۰ درصدی مواجه شد. بدین‌ترتیب به‌رغم اصلاح قیمت برخی سهام، افزایش تقاضا و رشد قیمت در اکثر نمادهای معاملاتی، پدیده غالب در روزهای این هفته بود. در این میان، با وجود حاکمیت فضای رشد، نشانه‌های احتیاط در بین سرمایه‌گذاران کمابیش به چشم می‌خورد که همین مساله افت نسبی حجم معاملات را موجب شد. یک هفته با تپیکس

آغاز سبز بورس در فصل زرد

شروین شهریاری

بورس تهران در نخستین هفته پاییز چهره یک بازار مثبت را از خود به نمایش گذاشت که طی آن شاخص کل با رشد ۷/۰ درصدی مواجه شد.

بدین ترتیب به‌رغم اصلاح قیمت برخی سهام، افزایش تقاضا و رشد قیمت در اکثر نمادهای معاملاتی، پدیده غالب در روزهای این هفته بود. در این میان، با وجود حاکمیت فضای رشد، نشانه‌های احتیاط در بین سرمایه‌گذاران کمابیش به چشم می‌خورد که همین مساله افت نسبی حجم معاملات را موجب شد.

در بعد عوامل تاثیرگذار کلان بر وضعیت بازار سهام، به درازا کشیدن اجرایی شدن هدفمندسازی یارانه‌ها و عدم انتشار اخبار رسمی در این خصوص باعث حاکمیت فضای انتظار فرسایشی شده است. همچنین بازار سهام در حال حاضر در آستانه دریافت گزارش‌های مالی شش ماهه شرکت‌ها طی یک ماه آتی قرار دارد. تلفیق دو مساله اخیر از عوامل مهم در به تعویق انداختن تصمیمات اساسی توسط معامله گران و کاهش نسبی حجم دادوستد سهام خرد در بازار به شمار می‌رود.

تمرکز تقاضا بر شرکت‌های صادراتی

رشد این هفته بازار را بدون شک باید مرهون افزایش قیمت سهام شرکت‌های وابسته به صادرات دانست. در این میان، سهام شرکت ملی مس با رشد ۹ درصدی قیمت در مقیاس هفتگی در صدر توجه معامله‌گران قرار داشت. برآوردهای بنیادی در مورد این شرکت از امکان رشد سودآوری ۵۰ درصدی «فملی» نسبت به آخرین پیش بینی (۱۲۱۶ ریال به ازای هر سهم) در صورت ثبات شرایط فعلی در بازار جهانی مس حکایت دارد. سهام شرکت‌های پتروشیمی خارک و فن‌آوران نیز در این هفته به ترتیب با رشد ۵ و ۳ درصدی روبه‌رو شدند. با توجه به ثبات نسبی بازار متانول (محصول اصلی این شرکت‌ها) این رشد عمدتا تحت تاثیر افزایش نرخ ارز در بازار غیر رسمی صورت گرفت. با توجه به عدم تغییر نرخ ارز مرجع در شبکه بانکی، طبیعتا مبادلات ارزی این شرکت‌ها به روال گذشته ادامه خواهد یافت و به همین دلیل تحلیل آثار نوسانات نرخ ارز در بازار غیررسمی بر سودآوری شرکت‌ها باید با احتیاط لازم صورت پذیرد.

پایان دومینوی خودرویی‌ها

پس از انتقال ۱۲ درصدی سهام سایپا (متعلق به گروه بهمن) به زیرمجموعه‌های سایپا، در این هفته نوبت به تامین اجتماعی رسید تا سه بلوک حدودا ۵ درصدی را برای واگذاری آگهی کند که دو بلوک از آنها در این هفته معامله شد و سومین بلوک نیز احتمالا در روز شنبه توسط همان مجموعه تحت مدیریت گروه سایپا خریداری خواهد شد. با این نقل و انتقالات، عملا پرونده تغییرات مالکیتی گروه سایپا بسته خواهد شد. این در حالی است که در مورد ایران خودرو واگذاری بلوک ۱۸ درصدی کماکان در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. از سوی دیگر، نماد گروه بهمن پس از لحاظ کردن آثار واگذاری سهام سایپا با اعلام سود ۵۸۳ ریالی

به ازای هر سهم در شرکت اصلی و ۱۵۹۸ ریالی در تلفیق با رشد ۳۹ درصدی قیمت به تابلو بازگشت و در روز چهارشنبه نیز با صف خرید سنگین مواجه شد. این شرکت بر عدم تغییر سیاست ۳۰ درصدی تقسیم سود (بر مبنای درآمد هر سهم در شرکت اصلی) در سال مالی جاری تاکید کرده است. با توجه به رشد بدهی‌ها و تسهیلات مالی گروه بهمن در سال‌های اخیر احتمالا بخشی از منابع جدید صرف اصلاح ساختار مالی شرکت خواهد شد. اجرای افزایش سرمایه از محل سود انباشته و ورود به حوزه‌های جدید سرمایه‌گذاری نیز از سناریوهای محتمل برای گروه بهمن در افق بلند مدت خواهد بود. با تحولات اخیر به نظر می‌رسد از هیجانات سهام خودرویی - که در کل نیمه نخست سال بر بازار سایه افکنده بود - کاسته شود و سهام این گروه در نیمه دوم سال با توجه به واقعیت‌های بنیادی، روند متعادل‌تری را در پیش گیرند.

حضور کمرنگ حقوقی‌ها

پس از افزایش چشمگیر فعالیت سهامداران عمده و نهادهای حقوقی در شهریور ماه، مطالعه تغییرات دارایی مالکان عمده در هفته نخست مهر ماه از کاهش فعالیت سهامداران بالای یک درصد حکایت دارد. در بین تحولات قابل اشاره، مجموعه صندوق کارکنان فولاد و شرکت‌های تابعه، عرضه‌هایی را در نماد «فملی» صورت دادند. در نمادهای «شپنا» و «حفاری»؛ پس از مدت‌ها، حضور سرمایه‌گذاری صندوق بازنشستگی نفت به عنوان خریدار جالب توجه بود. در نماد «ولساپا» و «ثنوسا» خرید سهام توسط سرمایه‌گذاری صنعت و معدن به چشم می‌خورد. مجموعه تامین‌اجتماعی نیز که اخیرا نام آن کمتر در بین خریداران دیده شده، در روند منفی بر نماد «وصندوق» خریدهایی را انجام داده است.

توجه سرمایه‌گذاران به تلاطم در بازار ارز

بی‌شک خبرسازترین تحول اقتصادی این هفته مربوط به جهش ناگهانی نرخ ارز در بازار آزاد تهران بود.

در این هفته نرخ دلار به‌رغم تضعیف در بازارهای جهانی با شتابی در حدود ۱۰ درصد در برابر ریال در بازار غیررسمی تقویت شد و این مساله کمابیش نرخ کلیه ارزهای دیگر را نیز تحت تاثیر قرار داد و موجب تضعیف معنادار ارزش ریال در برابر ارزهای خارجی شد. به نظر می‌رسد این رویداد بانک مرکزی ایران را در موقعیت دشواری قرار داده است زیرا اختیارات این مرجع به منظور تنظیم نرخ رسمی ارز در چارچوب قانون بودجه کشور محدود شده است و تغییر معنادار آن نیازمند تصویب مجلس است. از سوی دیگر، تجربه نوسانات نرخ ارز در ایران نشان می‌دهد که شرکت‌های تولیدی به سبب افزایش قدرت رقابت‌پذیری تاثیر مثبتی را از تضعیف نرخ ارز می‌پذیرند و واکنش بورس تهران نیز به طور تاریخی همواره به این مساله مثبت بوده است. بازدهی رویایی سال‌های ۸۱ و ۸۲ بازار سهام پس از یکسان سازی نرخ ارز و تضعیف ریال توسط بانک مرکزی یکی از مصادیق بارز در این زمینه است.

در هر حال در شرایط کنونی همگام با رکود نسبی اقتصاد داخلی در آستانه اجرای هدفمند سازی یارانه‌ها، تضعیف نرخ ارز یکی از راهکارهای موثر و کم هزینه به منظور حفاظت از تولید داخلی خواهد بود، هر چند آثار تورمی آن نیز به عنوان پیامد نامساعد باید در نظر گرفته شود.

بدین ترتیب سرمایه‌گذاران بورس تهران تحولات بازار آتی ارز را در کوتاه مدت به دقت رصد خواهند کرد تا مشخص شود نوسانات کم سابقه اخیر صرفا یک تلاطم مقطعی در بازار غیررسمی ارز است یا با عدم دخالت بانک مرکزی و افزایش نرخ‌های رسمی، این رویداد تبدیل به سرآغازی مبارک برای حمایت از تولیدکنندگان داخلی پس از حدود یک دهه ثبات نسبی نرخ ارز خواهد شد.