گروه بورس- اعظم شریفی: به نظر می‌رسد کارگروه تخصصی تامین مالی، خصوصی‌سازی و سرمایه گذاری در بازار سرمایه برای معرفی ویژگی‌های سرمایه‌گذاری در بورس تهران برای سرمایه‌گذاران حاضر در همایش ائتلاف سرمایه در ایران و ایرانیان مقیم خارج از کشور تنها یک معرفی اجمالی از بورس کشور را به دنبال داشت. در این کارگروه که به ریاست استاندار خراسان رضوی و با حضور دکتر صالح آبادی و رییس سازمان خصوصی‌سازی برگزار شد، تنها ذکر آمارهای خصوصی‌سازی سال‌های قبل و معرفی بازارهای بورس تهران عملا هیچ شناختی را برای سرمایه‌گذاری که می‌خواهد وارد بورس ما شود، فراهم نکرد؛ تا در نهایت بحث سرمایه‌گذاری در مناطق آزاد و معرفی پروژه‌های دیگر جذاب‌تر باشد. البته شاید تشریح جذابیت‌های قیمتی به صورت ملموس‌تر می‌توانست سرمایه‌گذاری را که با شیوه معاملات بورس تهران آشنایی ندارد، برای کسب اطلاعات بیشتر مشتاق کند. استاندار خراسان رضوی با ترسیم فضای موجود گفت: در حال حاضر امنیت سیاسی و اقتصادی کافی برای اقتصاد خصوصی وجود دارد و با تصویب دستورالعمل جدید سرمایه‌گذاری خارجی، گام اساسی برای حمایت از این بخش برداشته شده است؛ به گونه‌ای که سرمایه‌گذار خارجی مثل سرمایه‌گذار داخلی وارد فضای کسب و کار می‌شود و حتی میزان مالیات یکسانی می‌پردازد. وی یادآور شد: بیشتر پروژه‌های سرمایه‌گذاران خارجی با ابهاماتی در مورد آینده مواجه هستند که طبق دستورالعمل جدید، سرمایه‌گذاران می‌توانند سرمایه خود را تحت پوشش ریسک‌های سیاسی به ثبت برسانند.

خصوصی‌سازی در آمار

اما رییس سازمان خصوصی‌سازی که امسال باید ۵۲۴شرکت را بفروشد، در این کارگروه تنها به مرور دوباره درآمدهای خصوصی‌سازِی، آمارهای واریزی به خزانه، گروه‌بندی‌های خصوصی‌سازی و در نهایت آمارهای سهام عدالت پرداخت.

البته کرد زنگنه این نکته را هم اضافه کرد که خارجی‌ها می‌توانند ۳۵‌درصد هر صنعت فعال در بازار کشور را خریداری کنند که ممکن است شامل سه یا چهار کارخانه بشود، همان طور که خارجی‌ها پتروشیمی رازی را یکجا خریداری کردند. وی افزود: اولویت خصوصی‌سازی برای واگذاری در بورس است.

بر این اساس کمتر از نیم درصد واگذاری‌ها از طریق مذاکره و ۲۷‌درصد هم از طریق مزایده است که امسال روش‌های اجاره، اجاره به شرط تملیک و پیمان مدیریت هم به کار گرفته خواهند شد و واگذاری ۳۸ شرکت توزیع برق از طریق مدیریت صورت گرفت. وی در نهایت اظهار داشت: خصوصی شدن ۶۰‌درصد از بانک‌ها، کار بزرگی است که در بازارهای پولی و بانکی انجام شده است و در حوزه نیرو نیز ۵۰‌درصد واردات آب و برق واگذار شده است. در این میان به نظر نمی‌رسد این کلیات، کوچک‌ترین جذابیتی برای حضور عرضه‌های اولیه و مزایده‌های سازمان خصوصی‌سازی ایجاد شده باشد، آن هم وقتی حاضران می‌خواهند جزئیات بیشتری را از بلوک‌های فروش رفته امسال خصوصی‌سازی بدانند.

جذابیت سرمایه‌گذاری در بورس بیشتر شده

در ادامه رییس سازمان بورس و اوراق بهادار ایجاد ضمانت‌های اجرایی مختلف برای برخورد با مدیران متخلف، ساختار نظارتی جدید بازار، برنامه‌ریزی برای معاملات آنلاین، تسهیل حضور سرمایه‌گذاران خارجی و به‌کارگیری ابزارهای مختلف را از ویژگی‌های بورس تهران برشمرد. صالح‌آبادی با بیان اینکه بازار سرمایه طی سالیان اخیر تغییرات زیادی کرده است، گفت: جدا شدن نهادهای نظارتی و عملیاتی بورس که با تصویب قانون جدید بازار اوراق بهادار صورت پذیرفت، امکان فعالیت بورس کالا، فرابورس، شرکت بورس، سپرده‌گذاری مرکزی و شرکت‌های کارگزاری را به طور همزمان فراهم کرده که فرصت‌های سرمایه‌گذاری را جذاب‌تر کرده است. از طرفی شروع فاز جدید خصوصی‌سازی، تغییرات مناسبی را برای بازار فراهم کرد که رشد ارزش بازار و متوسط P/E را به دنبال داشت که قیمت‌های ارزان و جذاب بورس تهران را نشان می‌دهد.

صالح‌آبادی افزود: حدود ۴۰ صنعت در بورس ایران فعال است که در خاورمیانه بی‌نظیر است. این در حالی است که رشد صعودی بورس کشور طی دو ماه گذشته افزایش ۱۳‌درصدی ارزش بازار را به همراه داشته است. وی ضمن اشاره به تصویب دستورالعمل جدید سرمایه‌گذاری خارجی گفت: طبق این دستورالعمل هر زمانی که فرد بخواهد می‌تواند کل سرمایه خود را وارد یا از بورس خارج کند. همچنین مجموع سرمایه‌گذاری سهامداران غیرراهبردی که قصد خرید سهام غیرمدیریتی داشته باشند از ۱۰‌درصد به ۲۰‌درصد افزایش یافته است. از طرفی در گذشته بورس تهران منحصر به خرید و فروش سهام بود، اما الان فرابورس یا واحدهای صندوق‌های سرمایه‌گذاری نیز جذابیت‌های زیادی برای خریداران دارند. حتی سرمایه‌گذاران می‌توانند با اخذ مجوز اقدام به راه‌اندازی صندوق‌های سرمایه‌گذاری در کشورهای دیگر کنند اما مدیریت این صندوق‌ها باید در داخل کشور باشد.

دکتر صالح‌آبادی خاطرنشان کرد: در گذشته مجوز سازمان خارجی برای حضور در بورس الزامی بود، اما الان مجوز «فیپا» اختیاری است و اگر شخصی بخواهد تحت حمایت قانون و مزایای آن باشد، می‌تواند آن را اخذ کند. همچنین سازمان موظف است ظرف ۷ روز با حداقل تشریفات اداری مجوز سرمایه‌گذاری را صادر کند و نیازی به گذراندن مراحل دیگر نیست. این در حالی است که طبق دستورالعمل جدید اگر هر گونه ممنوعیت ارزی در کشور ایجاد شود، بانک مرکزی مکلف است تمام ارز سرمایه‌گذار خارجی را تحت هر شرایط در اختیار وی قرار دهد. صالح‌آبادی در پاسخ به اینکه برای راه‌اندازی تالارهای بورس در مناطق آزاد چه برنامه‌ای دارید، گفت: توسعه فیزیکی بازار سرمایه مقرون به صرفه نیست و با روش‌های الکترونیک می‌توان از هر جایی به شبکه متصل شد؛ به ویژه اینکه معاملات آنلاین هم راه‌اندازی خواهد شد؛ اما اگر سرمایه‌گذاری علاقه‌مند باشد می‌تواند با یک کارگزار بورس این اقدام را در مناطق آزاد صورت دهد. وی در عین حال یادآور شد: در حال حاضر سرمایه‌گذاری غدیر موفق به اخذ موافقت اصولی برای تاسیس یک صندوق سرمایه‌گذاری ارزی در منطقه آزاد کیش شده است که می‌تواند از جذابیت زیادی برخوردار باشد، چراکه سرمایه‌گذار به طور مستقیم وارد بورس نمی‌شود و تحت پوشش ریسک صندوق قرار می‌گیرد.

موافقت اصولی با صندوق ارزی «غدیر»

مدیرعامل سرمایه‌گذاری غدیر نیز با اعلام اینکه مجوز فعالیت این صندوق تا مرداد ماه اخذ می‌شود، گفت: برنامه‌ریزی و مطالعه برای پذیره‌نویسی صندوق سرمایه‌گذاری ۵۰۰میلیون یورویی انجام شده و با اخذ مجوز فعالیت، پذیره‌نویسی این صندوق با مشارکت دو گروه بانک خصوصی و سرمایه‌گذاری غدیر در مرداد آغاز خواهد شد. وی با اشاره به پتانسیل‌های بالای سرمایه‌گذاری در کشور افزود: بخش‌های انرژی، فلزات و پتروشیمی زمینه‌های بسیار خوبی برای افزایش و بازدهی در بورس فراهم کرده‌اند، اما مخاطرات و ریسک‌های موجود ایجاب می‌کند که سرمایه‌گذاران با تکیه بر صندوق‌های سرمایه‌گذاری، سرمایه خود را وارد بازار کنند. وی با اشاره به اینکه صندوق ارزی غدیر با پذیره‌نویسی ۱۰۰میلیون یورویی کار خود را آغاز می‌کند، افزود: حداقل میزان سرمایه‌گذاری در صندوق یک‌هزار یورو است و طبق قوانین موجود، سقف مشارکت نیز ۱۵‌درصد است که به دلیل مدیریت تخصصی در نظر گرفته شده و با نوسانات قیمت ارز و سهام انتظار داریم بازدهی خوبی را برای سرمایه‌گذاران ایجاد کنیم.

چرا خارجی‌ها به بورس نمی‌آیند؟

این همایش در حالی برگزار شد که تعداد کمی از سرمایه‌گذاران حاضر در همایش ائتلاف سرمایه در شیراز با بوس تهران آشنایی داشتند. البته بسیاری از شرکت‌کنندگان ایرانیان مقیم خارج از کشور بودند و نه خارجی. اما این تعداد هم به دلیل آنچه که تبلیغات ناکافی عنوان می‌کنند با بورس تهران آشنایی ندارند. از طرفی معتقدند بازاریابی ناکافی هنگام عرضه سهام شرکت‌ها برای جذب مشتری از خارج از کشور صورت نمی‌گیرد. به نظر می‌رسد اگر سازمان بورس، کارگزاری‌ها یا شرکت‌های خصوصی را در این زمینه برای بازاریابی و جذب فعال کند، بورس تهران نقدینگی تازه‌ای را به خود خواهد دید که می‌تواند رکوردهای کنونی را بسیار غیرقابل توجه سازد. به اعتقاد چند فعال سرمایه‌گذار، هنوز بورس و سهامداری در ایران با تبلیغات و برنامه‌ریزی معرفی نشده است و سرمایه‌گذاران خارجی تصور دقیقی از اینکه چگونه کسب بازدهی ۱۳‌درصدی طی دو ماه در بورس رخ می‌دهد آن هم در شرایطی که همه جا صحبت از تحریم‌های سیاسی و شرایط امنیتی است، ندارند. اما ساخت و پخش تیزرها و برنامه‌های تبلیغاتی در بخش‌های انگلیسی زبان و شبکه‌های ماهواره‌ای صدا و سیما، همچنین تقویت بخش‌های انگلیسی زبان سازمان بورس به نوعی می‌تواند سرمایه‌گذاران را با سازوکار معاملات بورس تهران آشنا کند.

بلاتکلیفی یک پروژه سرمایه‌گذار خارجی

در حالی که همایش ائتلاف سرمایه در شیراز به دنبال تشریح جذابیت‌ها و فرصت‌های سرمایه‌گذاری در کشور بود، بازدید از پروژه ۳۵۰میلیارد تومانی مرکز تجارت جهانی این شهر که چندین سال است به دلیل موانع متعدد تعطیل شده، جای تعجب دارد.

این پروژه که از سال ۸۲ در زمینی نزدیک به یک هکتار در ۴۷ طبقه کلید خورده است، با اختلافات به وجود آمده بین کارفرما و مسوولان بخش‌های مختلف از سال ۸۴ با وجود اخذ ۱۳ مجوز مختلف متوقف شده است. برنامه‌ریزی برای ساخت پروژه مرکز تجارت جهانی با هدف ایجاد یکی از بزرگ‌ترین پروژه‌های چند منظوره توسط سرمایه‌گذاران مقیم خارج از کشور صورت گرفته است؛ اما این طرح که قرار بود در سال ۸۹ به بهره‌برداری برسد، همچنان متوقف است تا یکی از نمونه‌های دیگر مشکلات سرمایه‌گذاران خارجی باشد.