در گفت‌وگوی کارشناسان با دنیای اقتصاد بررسی شد
کارآیی «حراج تک‌قیمتی» در بازگشایی تعادلی نمادها
گروه بورس- اعظم شریفی: شیوه حراج تک قیمتی سهم حدود دو هفته‌ای است که در بازگشایی نماد شرکت‌ها بعد از برگزاری مجامع سالانه، افزایش سرمایه و تعدیلات با اهمیت سود به کار گرفته می‌شود. در این روش که برای اولین بار در تاریخ بورس تهران از ۱۵ اردیبهشت ماه اعمال می‌شود، ابتدا سفارش‌های خرید و فروش به مدت نیم ساعت وارد سامانه شده، خریداران و فروشندگان قیمت مورد نظر خود را وارد می‌کنند تا به یک قیمت تعادلی مورد نظر دو طرف برسند. سپس معاملات سهام با یک حراج قیمتی آغاز و بعد از آن معاملات پیوسته انجام خواهد شد. به این ترتیب طی نیم ساعت مزبور دامنه نوسان سهام باز می‌شود و پس از تعیین قیمت بازگشایی، معاملات در محدوده نوسانی ۵/۳درصد مثبت و منفی صورت می‌گیرد. این در حالی است که اگر توافق روی قیمت خاص صورت نگیرد بازگشایی نماد در همان قیمت تئوریک گذشته انجام می‌شود.
این در حالی است که به عقیده موافقان در این روش با توجه به تجمیع و هماهنگی سفارش‌ها، قیمت سهام بعد از بازگشایی نماد متعادل و واقعی می‌شود؛ اما مخالفان، کارآیی این روش را به دلیل نبود سهام شناور آزاد مناسب شرکت‌ها و نیز عدم استفاده از ابزارهای معاملاتی متنوع در بورس کشور زیر سوال می‌برند. این در حالی است که به گفته ناظر بازار «اجرای این طرح آزمایشی و تا اطلاع ثانوی صورت می‌گیرد و بازنگری در چگونگی اجرای آن نیز در دست بررسی است.» به گفته وی طی این مدت هیچ نماد بزرگی که از سهام شناور آزاد کافی برخوردار باشد، بازگشایی نشده است.
دخالت سهامدار عمده حداقل می‌شود
علی صحرایی با بیان اینکه روش حراج فرصتی را برای باز کردن دامنه نوسان در اختیار بازار قرار می‌دهد، گفت: باز کردن دامنه نوسان، دخالت سهامدار عمده را به حداقل می‌رساند تا سهم از دیدگاه خریداران متعدد به یک قیمت تعادلی برسد. وی ادامه داد: این روش برای بازار یک گشایش است، چراکه قبلا بازگشایی نمادها تنها براساس قیمت‌های تئوریک صورت می‌گرفت، در حالی که این روش اجازه تحلیل روی ارزندگی سهام را در قیمت بازگشایی برای بازار فراهم می‌سازد. صحرایی با اشاره به اینکه این روش در نمادهایی که سهام شناور آزاد بالایی دارند بهتر جواب می‌دهد، خاطرنشان کرد: حتی شرکت‌هایی که فروشنده‌های متعددی ندارند نیز با این شیوه شناورتر و پرگردشگرتر معامله می‌شوند.
وی تاکید کرد: در حال حاضر دوره آزمایشی برای این شیوه در نظر گرفته‌ایم تا به جمع‌بندی نظرات کارگزاران و فعالان بازار بپردازیم، چرا که این شیوه انعطاف‌پذیر است و می‌توان در زمان‌های سفارش‌گیری تغییراتی ایجاد کرد. حتی از نظر فنی، تقسیم‌بندی شرکت‌ها و نیز ایجاد امکان برقراری چند معامله آپشن در برخی نمادها طی یک روز قابل انجام است.
بازار به سمت تحلیل می‌رود
همچنین رییس هیا‌ت‌مدیره کارگزاری تامین سرمایه نوین در این باره معتقد است که با اجرای شیوه حراج، رفتار هیجانی در بازار کم می‌شود و بازار به سمت تحلیل حرکت می‌کند. علی اسلامی بیدگلی افزود: در شیوه‌های گذشته بازگشایی، نماد در یک لحظه قیمت می‌خورد و بازار را دچار هیجان می‌کرد. از طرفی محدودیت دامنه نوسان باعث می‌شد بازار تحت تاثیر یک جو روانی قرار بگیرد و سهام به گونه نسبتا غیرواقعی بازگشایی شوند. وی با بیان اینکه سیستم حراج، بازار را عادت می‌دهد تا دامنه نوسان نداشته باشیم، اظهار داشت: در شرایطی که به‌کارگیری ابزار مشتقه در سهام مطرح می‌شود و قرار است بازار از یک بعدی بودن و صف‌های خرید و فروش خارج شود، طبیعتا شیوه حراج می‌تواند بازار را با این موضوع‌ها آشنا کند.
وی تصریح کرد: «Auction» از شیوه‌های گذشته بهتر است اما ممکن است ایراداتی داشته باشد که می‌توان به مرور آنها را بهبود بخشید.
Auction بازار را متعادل نمی‌کند
اما در همین رابطه شاهین چراغی این روش را در به تعادل رساندن بازار موفق نمی‌داند.
رییس هیات مدیره کارگزاری مهر آفرین گفت: سهام شناور آزاد بورس ما کم است، از طرفی به جز سهام عرضه شده ابزار دیگری وجود ندارد، پس این شیوه کارآیی زیادی نمی‌تواند داشته باشد. وی به ابزارهای مختلف در بورس‌های دنیا اشاره کرد و افزود: ابزار مشتقه، معاملات آتی، اوراق مشارکت و ... بازارها را هموار کرده و از جهش‌های ناگهانی قیمت‌ها جلوگیری می‌کنند که در حال حاضر ما هیچ کدام را در بورس تهران نداریم. چراغی افزود: این روش یک راهکار است؛ اما سازوکار آن با محدودیت‌های زیادی همراه است. به خصوص اینکه در بورس ما هنوز به after market توجهی نمی‌شود تا بازار را به average قیمتی برساند. وی با اشاره به اینکه نمی‌توان در بازار دستوری عمل کرد، اظهار داشت: در بازار تک‌ابزاری نمی‌توان به تمام اهداف رسید، بنابراین تا زمانی که ابزارهای مختلف به کمک بازار نقدی ما نیایند، مشکلات همچنان پابرجا است.
حراج، سهام شناور آزاد زیاد می‌خواهد
از سوی دیگر هادی بیدختی روش حراج تک‌قیمتی را دارای مزایا و معایبی دانست که می‌توان آن را به عنوان شروعی خوب دنبال کرد. مدیرعامل کارگزاری عمران فارس با بیان اینکه در شیوه گذشته سفارش‌گیری صوری انجام می‌شد ولی الان قیمت‌ها باید کارشناسی و با محاسبه کامل وارد سیستم معاملات شود چون ممکن است قیمت تعادلی ایجاد شده در فاصله کمی با قیمت شما محاسبه شود، ادامه داد: در این روش قیمت‌ها کاراتر، واقعی‌تر، شفاف‌تر و به ارزش ذاتی سهم نزدیک‌تر خواهد بود. البته به شرطی که سهام شناور آزاد سهم زیاد باشد و خریداران و فروشندگان متعددی موجود باشد. بیدختی تصریح کرد: اما اگر سهام شناور آزاد زیاد نباشد و خریداران و فروشندگان متعدد حضور نداشته باشند، قیمت‌گذاری صحیح در این روش صورت نمی‌گیرد.
از طرفی در شیوه قبلی وقتی نماد باز می‌شد و سهم قیمت می‌خورد طی روز، جایگاه خود را پیدا می‌کرد. اما در این روش اگر با یک قیمت خوب و کارشناسی معامله نشود چون دامنه نوسان دارد از روزهای بعد صف خرید و فروش برای سهم تشکیل می‌شود.
این در حالی است که قبلا حداقل تا ساعت ۱۲ فرصت بود که اصلاح قیمت صورت گیرد؛ اما الان سهام بعد از حراج مشمول دامنه نوسان می‌شود.
از طرفی مدیرعامل کارگزاری عمران فارس با بیان اینکه در مورد نمادهایی که سهام شناور آزاد بالایی دارند دستکاری قیمت در این روش کمتر است، خاطرنشان کرد: در سیستم جدید، خریداران و فروشندگان ریسک بالایی را متحمل می‌شوند بنابراین باید آمادگی کامل سفارش‌دهی وجود داشته باشد. بیدختی با بیان اینکه auction بالاخره امکان جدیدی برای بازار است، گفت: در بازار تک بعدی این شیوه ایراداتی دارد ولی باعث می‌شود که شروع خوبی برای بازار باشد به طوری که بورس را کارآتر می‌کند.
به خصوص اینکه در پایان، فعالان بازار هم بتوانند این روش را انجام دهند تا قیمت پایانی هم منطقی‌تر شود. وی تاکید کرد: تعیین قیمت پایانی بر اساس میانگین معاملات می‌تواند قیمت درستی نباشد؛ چون بازار ممکن است از روند صف‌های فروش و خرید متاثر شود. اما اجرای روش حراج در پایان معاملات قطعا قیمت پایانی را منطقی‌تر می‌کند.
عادت بازار باید تغییر کند
مدیرعامل کارگزاری آگاه هم با بیان اینکه Auction روش قیمت‌گذاری در بسیاری از بورس‌های دنیا است، تاکید کرد: به روش حراج نباید ایرادی گرفت؛ چرا که ساختار بعضی نمادهای ما چون سهام شناور آزاد ندارند و بازار ما عادت نکرده است که قیمت را بررسی کند، ایراد دارد؛ بنابراین در بازگشایی برخی نمادها با مشکل مواجه می‌شویم. دهقان خاطرنشان کرد: خوبی auction در این است که اگر روی یک قیمت خاص پافشاری شود روی سفارش‌‌هایی که وارد سیستم می‌شود هیچ کسی اعتراض نمی‌کند و معامله به قیمت بهتر باید صورت گیرد. از طرفی اگر نمادی بدون محدودیت دامنه نوسان بازگشایی شود، جمع کردن سهام بسیار سخت می‌شد و یک اشتباه کوچک می‌توانست آن را دستکاری کند. به این ترتیب تاثیرات روانی زیادی بر سهم می‌گذاشت و سهم نیاز به زمان داشت تا به قیمت تعادلی برسد.
دهقان اظهار داشت: بازار باید عادت کند با یک نگاه کارشناسی کار کند، چرا که هم اکنون در برخی بورس‌های دنیا به جای روش continues از روش حراج استفاده می‌شود و حتی هر نیم ساعت یک بار این شیوه برای سهام اجرا می‌شود. باید ساختارهای مالی ما نیز باید با این روش تطبیق داده شود تا از نتایج بهتری برخوردار باشیم.
ارسال نظر