از سود یک میلیارد تومانی «اوتی‌سی» تا سود 10 میلیارد تومانی «سی‌دی‌اس»
گروه بورس - زهرا مجتهد: عملکرد 9 ماهه چهار نهاد اجرایی بازار سرمایه منتشر شد.

شرکت‌های بورس اوراق بهادار، فرابورس، بورس کالا و سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار که از ارکان اجرایی بازار سرمایه هستند گزارش دوره مالی 9 ماه منتهی به پایان آذرماه سال‌‌جاری خود را ارائه کردند. در میان این شرکت‌ها، شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار، اگرچه الزامی برای دادن یادداشت‌های همراه صورت‌های مالی نداشت، اما برخلاف سه شرکت دیگر عملکرد کامل و جامعی را همراه باجزئیات و بندهای مفصل گزارش کرد.
با استناد به گزارش‌های یادشده شرکت سپرده‌گذاری مرکزی بالاترین سود خالص دوره را از آن خود کرده است.
این شرکت از درآمد حاصل از ارائه خدمات در پایان دوره مالی یادشده معادل یکصد میلیارد و 658 میلیون ریال سود خالص شناسایی کرد و رتبه نخست را در این زمینه کسب کرد.
پس از آن، شرکت بورس اوراق بهادار با کسب ۷۲ میلیارد و ۱۲۹ میلیون ریال رتبه دوم را به خود اختصاص داد. سپس شرکت‌های بورس کالا با ۵/۴۲ میلیارد ریال و ۳/۱ میلیارد ریال سود خالص در رده‌های بعدی جای گرفتند.
در میان این چهار رکن اصلی بازار سرمایه، شرکت بورس اوراق بهادار در صورت‌های مالی 9 ماه منتهی به پایان آذرماه سال‌جاری بودجه تعدیل شده سال 88 را نیز ارائه کرده است.
شرکت بورس اوراق بهادار با افزودن ۱۲۰ ریال به ازای هر سهم، پیش‌بینی درآمد هر سهم سال‌جاری را به مبلغ ۵۳۰ ریال تعدیل کرد. در همین حال توانست معادل ۹۱ درصد از بودجه پیش‌بینی شده برای هر سهم را در دوره ۹ ماه یاد شده محقق کند.
این درآمد ناشی از درآمد حاصل از کارمزد معاملات، درآمد حاصل از ارائه خدمات به کارگزاران، درآمد حق درج شرکت‌های پذیرفته شده و درآمد اجاره عنوان شده است که معادل 66 درصد آن به درآمد حاصل از کارمزد معاملات اختصاص دارد.
درآمد حاصل از کارمزد معاملات شرکت بورس اوراق بهادار تا پایان دوره ۹ ماه منتهی به پایان آذرماه معادل ۸۴ میلیارد و ۳۰۳ میلیون ریال اعلام شده است. این در حالی است که پیش‌بینی درآمد حاصل از کارمزد معاملات در بودجه ۸۸ معادل یکصد میلیارد و سه‌میلیون ریال در نظر گرفته شده که حدود ۸۰ درصد از این رقم در مدت یادشده به تحقق رسیده است.
بنابراین گزارش درآمد حاصل از ارائه خدمات به کارگزاران طی دوره 9 ماه گزارش شده معادل 6/25 میلیارد ریال، درآمد حق درج شرکت‌های پذیرفته شده معادل 2/15 میلیارد ریال و درآمد اجاره بها معادل 9/3 میلیارد ریال بود. در مجموع شرکت بورس اوراق بهادار از عملکرد خود طی 9 ماه مورد گزارش معادل 129 میلیارد و 74 میلیارد ریال درآمد کسب کرد. بودجه 88 در این زمینه معادل 5/150 میلیارد ریال است. همین مقایسه نشان می‌‌دهد که درآمد سال 87 شرکت بورس از این بابت معادل 5/139 میلیاردریال بوده است.
در این گزارش دلایل تعدیل بودجه از جمله تعدیل درآمد کارمزد معاملات این گونه عنوان شده است: « باتوجه به تعداد روزهای عملیاتی در سال بودجه و متوسط ارزش معاملات عادی روزانه، درآمد ناشی از کارمزد معاملات به نرخ مصوب ۴/۱ در هزار ارزش معاملات عادی محاسبه و در بودجه سال ۱۳۸۸ منظور شده و پیش‌بینی ارزش معاملات برای سال بودجه با توجه به بحران اقتصادی جهانی و در مقایسه با روند معاملات در سال‌های ۱۳۸۵ لغایت پایان سال ۱۳۸۷ (به خصوص در چهار ماه پایان سال ۱۳۸۷) بوده است.
با توجه به عملکرد 9 ماه منتهی به پایان آذرماه 88، ارزش معاملات عادی روزانه نسبت به پیش‌بینی انجام شده بیشتر بوده به طوری که در 9 ماه گذشته حدود 80 درصد از درآمد پیش‌بینی شده تحقق یافته است و بنابراین با توجه به روند موجود تعدیل پیش‌بینی ارزش معاملات عادی روزانه برای تعداد روزهای عملیاتی باقی‌مانده تا پایان سال‌جاری، نسبت به پیش‌بینی اولیه صورت پذیرفته است.
مطابق صورت مالی ۹ ماهه شرکت بورس اوراق بهادار، در مدت مشابه سال قبل درآمد ارائه خدمات این شرکت معادل ۱۱۸ میلیارد و ۶۶۹ میلیون ریال بود. به طوری که پارسال طی همین دوره سود هر سهم شرکت بورس ۴۲۳ ریال اعلام شده که در سال‌جاری با ۷/۱۳ درصد افزایش نسبت به مدت مشابه سال قبل، این شرکت معادل ۴۸۱ ریال سود به ازای هر سهم کنار گذاشت.
این افزایش در سود تحقق یافته 9 ماهه شرکت بورس ناشی از افزایش درآمدها، سود حاصل از اوراق مشارکت و سپرده‌های بانکی بوده است.
در همین حال شرکت بورس در دوره مالی گزارش شده با کاهش هزینه‌های اداری و عمومی نسبت به مدت مشابه سال قبل مواجه است.
فرابورس عملیاتی زیان کرد
از سوی دیگر شرکت فرابورس نیز صورت سود و زیان دوره ۹ ماهه منتهی به پایان آذرماه برای نخستین بار از بدو تولد خود منتشر کرد. این شرکت که در آغاز مسیر به سر می‌‌برد، در دوره یادشده به لحاظ عملیاتی زیان‌ده شناخته شد.
این شرکت که سال گذشته گزارش دوره مالی 4 ماهه و 9 روزه خود را به بازار ارائه کرد، مبلغ 87 ریال سود به ازای هر سهم در صورت‌های مالی خود به ثبت رساند. این در حالی است که در سال‌جاری، شرکت 134 ریال سود برای هر سهم کنار گذاشته است.
شرکت فرابورس نیز خالص درآمدهای خود را بیشتر از اوراق مشارکت و سود سپرده بانکی کسب کرده است؛ بنابراین درآمد یادشده، زیان عملیاتی شرکت را در سال‌جاری پوشش داده است.
کاهش درآمد عملیاتی بورس کالا
بورس کالا نیز در عملکرد ۹ ماهه منتهی به پایان آذرماه ۸۸ در مقایسه با مدت مشابه سال قبل با کاهش جزئی درآمد عملیاتی مواجه بود. درآمد عملیاتی شرکت بورس کالا که شامل درآمد حاصل از کارمزد معاملات، حق درج و پذیرش و حق عضویت کارگزاران است در پایان دوره یادشده معادل ۳/۸۳ میلیارد ریال اعلام شد که در مجموع نسبت به پارسال کاهشی جزئی راتجربه کرد. بیشتر این درآمد به درآمد حاصل از کارمزد معاملات اختصاص دارد که ۹۱ درصد از آن رادر بر دارد. از سوی دیگر با توجه به اینکه هزینه‌های عملیاتی بورس کالا با ۳۳ درصد افزایش، هزینه‌های اداری و تشکیلاتی با ۵۶ و هزینه‌های حقوق و دستمزد با ۲۰ درصد افزایش نسبت به مدت مشابه سال قبل روبه‌رو است، در نتیجه سود عملیاتی این شرکت۱۶ درصد کاهش دارد. طی همین دوره بورس کالا کاهش ۳/۱۱ درصدی سود خالص را نیز شاهد بود. با این تفاسیر بورس کالا دوره مالی ۹ ماهه سال‌جاری را با کنار گذاشتن ۴۲۵ ریال سود به ازای هر سهم و افت سود نسبت به پارسال پشت سر گذاشت.
جهش مخابراتی سود CDS
شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه، گزارش عملکرد ۹ ماه سال‌جاری را با پوشش یکصد تومانی سود هر سهم منتشر کرد. سال گذشته در همین موقع این شرکت توانست ۳۲۵ ریال سود به ازای هر سهم شناسایی کند. جهش در سود امسال «CDS» ناشی از درآمد حاصل از ارائه خدمات این شرکت بود که این خدمات نیز از طریق وثیقه کردن سهام در بورس اوراق بهادار محقق شده است. یادآور می‌‌شود هر شخصی برای وثیقه کردن سهام به ازای هر یک سهم معادل پنج ریال پول به شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار پرداخت می‌‌کند.
اینکه درآمد حاصل از ارائه خدمات «CDS» با جهش 160 درصدی در دوره مالی گزارش شده مواجه است، با توجه به استدلال فوق به دلیل وثیقه شدن سهام بلوک 50 درصدی مخابرات از سوی سازمان خصوصی‌سازی است که معادل 91 میلیارد و 750 میلیون ریال یعنی سهمی 918 ریال از این بابت درآمد شناسایی کرده است.
اگرچه درآمد شرکت سپرده‌گذاری مرکزی با افزایش درآمد در دوره ۹ ماه گذشته به یک جهش دست یافته، اما هزینه‌های مالی و اداری و دستمزد شرکت افزایش شایانی داشته است.
به طوری که هزینه‌های حقوق و دستمزد 29 درصد افزایش، هزینه‌های اداری 40 درصد افزایش و هزینه‌های استهلاک 14 درصد افزایش نشان می‌‌دهند.
از این رو این افزایش در هزینه‌ها در درآمد حاصل از ارائه خدمات شرکت «CDS» بی‌تاثیر نبوده و در نهایت با کسر هزینه‌ها و مالیات، سود خالص شرکت در پایان دوره به مبلغ یکصد میلیارد و ۶۵۸ میلیون ریال رسید و سود ۱۰۰ تومانی هر سهم این شرکت تحقق یافته است.
شرکت سپرده‌گذاری مرکزی در این گزارش در خصوص وثیقه کردن سهام عنوان کرده است که مبلغ 140 میلیارد و 355 میلیون ریال کارمزد وثیقه کردن سهام براساس مصوبه تاریخ 17 اردیبهشت ماه 85 هیات‌مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار و در اجرای بند 8 و 40 قانون بازار اوراق بهادار از اول خردادماه 85 توسط شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه اخذ می‌‌شود. همچنین 20 درصد از درآمد وثیقه سهام براساس قرارداد سالانه منعقده با شرکت مدیریت فناوری بورس تهران تا سقف 14 میلیارد و 375 میلیون ریال به عنوان هزینه استفاده از امکانات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری تا زمانی که خود شرکت این امکانات را فراهم آورد، باید به شرکت مدیریت فناوری بورس تهران پرداخت شود. بر این اساس مبلغ 14 میلیارد و 411 میلیون ریال طی دوره مالی به حساب طلب شرکت مدیریت فناوری بورس تهران و ذخیره‌ها منظور و متقابلا هزینه آن نیز در صورت‌های مالی افشا شده است.
همچنین مبلغ ۱۲ میلیارد و ۹۲۵ میلیون ریالی کارمزد تسویه و پایاپای وجوه براساس بند ۲ صورتجلسه شورای‌عالی بورس در ۲۱ اسفندماه ۸۵ برابر یک ده هزارم ارزش هر معامله تا سقف دویست میلیون ریال جهت معاملات بورس تعیین شده و همچنین برابر یک ده هزارم ارزش هر معامله تا سقف ۲۰۰ میلیون ریال جهت معاملات در فرابورس وصول شده است.
مبلغ 2 میلیارد و 290 میلیون ریال درآمد خدمات امور سهام مربوط به انعقاد قرارداد با شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در اجرای عملیات امور سهامداری شرکت‌ها است و مبلغ یک‌میلیارد و 156 میلیون ریال مربوط به انجام خدمات جانبی سهامداری مربوط به کارمزد صدور گواهینامه ناشی از انواع گزارش‌های مورد درخواست شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است.
براساس این گزارش، در خصوص سهام مفقوده و وضعیت دارایی نیز مبلغ ۹۸ میلیارد ریال درآمد کارمزد مطابق مصوبه هیات‌مدیره سازمان بر حسب مورد از اشخاص حقیقی و حقوقی اخذ شده که با راه‌اندازی سیستم اینترنتی اطلاعات سهامداران (IPS) در شهریورماه سال ۸۷ پیش‌بینی می‌‌شود این نوع کارمزدها به تدریج منتفی و پایان یابد.
اخذ سهام ممتاز بر خلاف قانون
مطابق بند ۱۹ گزارش شرکت سپرده‌‌گذاری مرکزی سازمان بورس و اوراق بهادار و بانک ملی به ترتیب ۳/۲۷ درصد و ۱۴ درصد از سهام این شرکت را دارا هستند که این امر خلاف قانون اوراق بهادار تهران است. مطابق ماده ۵۵ قانون بازار اوراق بهادار به هر یک از اشخاص حقیقی یا حقوقی می‌‌توانند حداکثر معادل ۵/۲ درصد از سهام را دارا باشند.
از سوی دیگر سازمان بورس و اوراق بهادار معادل 5 میلیون سهم از سهام شرکت «CDS» متعلق به خود را ممتاز اعلام کرده و از این رو امتیاز 10 برابر حق رای جهت انتخاب اعضای هیات‌مدیره برای این سازمان اختصاص می‌‌یابد. با این رویداد عملا سازمان بورس اکثریت کرسی‌های هیات‌مدیره شرکت یادشده را در اختیار دارد. به نظر می‌‌رسد که سازمان بورس و اوراق بهادار به این دلیل امسال از واگذاری سهام خود امتناع می‌‌کند که جهش 100 تومانی در سود هر سهم شرکت «CDS» رخ‌داده است.