در گفت‌وگو با کارشناسان به مناسبت اولین سالگرد راه‌اندازی سیستم جدید معاملات بررسی شد
مشکلات تبدیل «اَتوس فرانسوی» به «جم ایرانی»
گروه بورس- مجید اسکندری: امروز شانزدهم آذرماه است و در تقویم بازار سرمایه این روز به معنی یک ساله شدن سیستم جدید معاملات بازار سرمایه (جم) است. در مدت استقرار سیستم جدید که از شرکت اتوس فرانسه خریداری شده است، سرمایه‌گذاران و کارگزاران با اشکالات اساسی مواجه شدند. اشکالاتی که گمان نمی‌رفت پس از خرید ۵میلیون دلاری سیستم جدید فعالان بازار سرمایه را با دشواری مواجه سازد. شاید به گفته برخی کارشناسان ایرادهای به وجود آمده از آنجا ناشی شده باشد که یک سری از امکانات این سیستم خریداری نشده است. مدیران بازار سرمایه پس از استقرار سیستم جدید معاملات، مدعی شدند این سیستم قادر است معاملات در حجم بالا را انجام دهد اما این ادعا در عمل به توقف کامل یک روزه معاملات در مهر ماه امسال انجامید و باعث شد امکان ثبت دسته سفارش برای مدتی در بازار وجود نداشته باشد. همچنین در این سیستم بخش عملیاتی بعد از معاملات (post trade) شامل تخصیص‌ها در سیستم معاملات قبلی صورت می‌‌گیرد که این از محدودیت‌های اصلی نرم‌افزار جدید به شمار می‌‌رود.
از سوی دیگر در سیستم جدید، واژه «کارگزار ناظر» تعریف شد که بر اساس آن باید سرمایه‌گذاران، سهام خود را تنها از طریق یک کارگزار مشخص به فروش برسانند. واژه یاد شده بسیاری از سهامداران را به گله و شکایت وا داشته است، گویا این موضوع که «همواره جدیدترها در کشور ما با مشکل همراهند» در بازار سرمایه نیز مصداق پیدا کرده است. مدیرعامل پیشین شرکت بورس اوراق بهادار بر این باور است که «باید امیدوار بود مشکلات برطرف شود زیرا نرم‌افزار جدید از پتانسیل بالایی برخوردار است.»
محرومیت از خدمات پشتیبانی
دکتر علی رحمانی در گفت‌وگو با خبرنگار ما با اشاره به ضرورت تعویض سیستم معاملات بورس گفت: سیستم قبلی معاملات، در محیط DOS و از امکانات محدودی برخوردار بود و با گسترش بازار و افزایش حجم معاملات، کارآیی خود را از دست داده بود.
وی افزود: سیستم جدید یک سیستم به روز است که حدود ۴میلیارد تومان هزینه بومی‌سازی در بر داشته است، اگر چه در مدتی که بومی‌سازی انجام شده، نسخه‌های جدیدتر نرم‌افزار نیز وارد بازار شده است.
رحمانی تاکید کرد: ما از خدمات پشتیبانی موثر محرومیم و نگارش‌های جدید نرم‌افزار را در اختیار نداریم.
عضو هیات‌علمی دانشگاه الزهرا در ادامه گفت: در حال حاضر در سریلانکا شرکتی به نام «میلینیوم» وجود دارد که با برخورداری از ۳۵۰۰ نفر پرسنل، سیستم‌های اجرایی بورس و فرابورس بسیاری از کشورها را ارائه می‌‌کند. به گونه‌ای که الان بورس لندن، این شرکت را با قیمتی حدود ۵۰میلیون پوند خریداری کرده است.
تحویل عجولانه نرم‌افزار
این استاد دانشگاه سپس گفت: با وجودی که بحث خرید این نرم‌افزار از زمان دبیر کل پیشین بورس (دکتر عبده تبریزی) مطرح بود، اما به دلیل پاره‌ای از مباحث، تحویل آن با عجله صورت گرفت و ما اکنون در بخش نرم‌افزاری از حمایت برخوردار نیستیم. رحمانی خاطرنشان کرد: نرم‌افزار معاملات، یک کار اجرایی است که باید به شرکت بورس منتقل شود و در اختیار سازمان بورس باقی نماند، از سوی دیگر مدیریت فن‌آوری بورس نیازمند توجه و تحول بیشتری است.
این استاد دانشگاه یادآور شد: با روش‌های قدیمی نمی‌توان از تکنولوژی جدید بهره برد. ما به مهندسی مجدد روش‌ها نیاز داریم و این مهندسی باید در حوزه دستورالعمل‌ها صورت پذیرد.
گسستگی شاخص در سیستم جدید
به گزارش خبرنگار دنیای اقتصاد، تغییر نرم‌افزار معاملات، تغییر شاخص بازار را نیز به دنبال داشته است.
در سیستم قبلی، شاخص قیمت حدود ۹هزار و شاخص بازده نقدی و قیمت حدود ۴۰هزار بود اما در سیستم جدید، شاخص دومی وجود ندارد و از روز راه‌اندازی سیستم جدید، شاخص قیمت به شاخص بازده نقدی و قیمت تبدیل شد و شاخص جدید، امکان مقایسه با شاخص قبلی را از دست
داد. به دنبال این پدیده، شورای بورس به «سازمان» و «شرکت» تکلیف کرد که شاخص‌های قبلی را بازآفرینی کنند تا پیوستگی شاخص از بین نرود.
بر این اساس مقرر شد تا شهریور ماه سال جاری، این بازآفرینی صورت پذیرد اما تاکنون چنین اتفاقی نیفتاده است.
معاون توسعه اقتصادی و مطالعات شرکت بورس اظهار امیدواری کرده است: «به زودی چنین اقدامی را شاهد خواهیم بود و حتی اگر فن آوری بورس این محاسبه را انجام ندهد، شرکت بورس تهران آن را انجام خواهد داد.»
پر کردن خلاء یک ساله
دکتر علی سنگینیان در گفت‌وگو با دنیای اقتصاد در این زمینه گفت: سیستم جدید معاملات، پس از بومی‌سازی، به طور خودکار قیمت پایانی را بر اساس افزایش سرمایه یا توزیع سود، تعیین می‌‌کند. بنابراین نحوه محاسبه شاخص تغییرنکرده اما نحوه محاسبه قیمت پایانی تغییر یافته است و قیمت پایانی بر اساس توزیع سود، تعدیل می‌‌شود.
وی افزود: کمیته شاخص پس از پیگیری و بحث، فرصتی را در اختیار شرکت مدیریت و فناوری بورس گذاشت تا اصلاحات لازم را انجام دهد و قیمت پایانی را نیز مانند گذشته محاسبه کند. این کار تا پایان مهر به طول انجامید و در حال حاضر شاخص‌های فعلی هم به صورت قیمتی محاسبه می‌‌شود و هم به صورت قیمت و بازده. سنگینیان خاطرنشان کرد: در حال حاضر اشکال کار این است که شاخص‌ها از ۲۰ روز پیش به دو صورت محاسبه می‌‌شود و ما با یک فاصله یک ساله مواجهیم. بحث ما پر کردن وقفه یک ساله است و باید شاخص را بازآفرینی کنیم. معاون مطالعات شرکت بورس اظهار امیدواری کرد: بخشی از این کار انجام شده و قرار است در هفته آینده نیز جلسه‌ای به این منظور داشته باشیم و به زودی شاهد پر شدن این خلاء خواهیم بود.
نرم‌افزاری شناخته شده در بازارهای مالی
از سوی دیگر دبیر کل کانون کارگزاران در این زمینه در گفت‌وگو با دنیای اقتصاد با تاکید بر مزیت‌های سیستم جدید معاملات گفت: این نرم‌افزار به طور کلی برای دسترسی از راه دور به سیستم معاملات و ارسال سفارش‌ها از راه دور طراحی شده است. همچنین در طراحی آن به بانک‌های اطلاعاتی توجه ویژه‌ای شده است. حسین خزلی خرازی افزود: جدید بودن زبان برنامه‌نویسی این نرم‌افزار یکی دیگر از مزایایی است که موجب می‌‌شود این نرم‌افزار با نرم‌افزار قبلی قابل مقایسه نباشد. از سوی دیگر در صورتی که کاربر آن آموزش کامل دیده و مهارت کار با نرم‌افزار را کسب کرده باشد، کار با آن راحت‌تر است و امکانات فراوان گزارشگری و کنترلی در اختیار کاربران قرار می‌‌دهد.
وی سپس گفت: همچنین بنا بر ادعای نویسندگان و فروشندگان این نرم‌افزار، ۴۵درصد کل تراکنش‌های بازارهای مالی دنیا در این گروه نرم‌افزار انجام می‌‌شود و این نرم‌افزار در بسیاری از بازارهای دنیا جا افتاده است.
دبیر کل کانون کارگزاران سپس به اشکالات ناشی شده از استقرار سیستم جدید معاملات اشاره کرد و افزود: موضوع اصلی این است که بخش عمده اشکالات به نرم‌افزار ربط ندارد و به نحوه استقرار آن و یکپارچه نبودن دیگر نرم‌افزارها بر می‌‌گردد به گونه‌ای که مزیت‌های سیستم را نیز زیر سوال برده است. خزلی توضیح داد: خرید و پیاده‌سازی این نرم‌افزار، مستقل از نرم‌افزارهای دیگر صورت گرفت در صورتی که پس از معاملات نیز باید نرم‌افزارهای جامع دیگری وجود داشته باشد. در حال حاضر نرم‌افزار جدید با نرم‌افزار تسویه و تهاتر در ارتباط نیست که این موضوع، کل عملیات بازار را با سختی مواجه ساخته است.
بومی‌سازی زیادی!
دبیر کل کانون کارگزاران با انتقاد از نحوه بومی‌سازی نرم‌افزار جدید معاملات گفت: ما یا باید با نرم‌افزار منطبق شویم یا بر اساس رفتارهای خود، نرم‌افزار را بومی‌سازی کنیم. اما مساله اینجا است که در فرآیند بومی‌سازی، درصد زیادی از امکانات نرم‌افزار بر اساس دستورالعمل‌های قدیمی و منسوخ ما تغییر کرد و موجب شد که نرم‌افزار یاد شده در برخی موارد با مشکل مواجه شود، بنابراین درصد بومی‌سازی انجام شده بسیار بالا بوده است.
خزلی نبود پشتیبانی پس از خرید نرم‌افزار را سومین اشکال خواند و گفت: این اشکال در زمان خرید نرم‌افزار قبلی در سال ۷۳ نیز وجود داشت و موجب شد که هر ماه دستکاری‌های متعددی در نرم‌افزار صورت گیرد. وی افزود: این در حالی است که بورس‌های دنیا به سمتی پیش می‌‌روند که تکنولوژی مالی، پشتیبان آنها است.
خطر دستکاری در برنامه اصلی
خزلی ادامه داد: وقتی ما بر خلاف استانداردهای دنیا حرکت می‌‌کنیم، هیچ تطابقی بین نرم‌افزارهای ما و دنیا وجود نخواهد داشت و این موضوع خطر دستکاری در برنامه اصلی نرم‌افزار را بالا می‌‌برد.
وی در پایان گفت: ما باید خود را با استانداردهای بین‌المللی تطبیق دهیم و نباید استانداردها را با سلایق خود تغییر دهیم.
آنچه که باید تغییر کند استانداردهای رفتاری و نظارتی ما است و حداقل باید دستورالعمل‌های خود را کمی تغییر دهیم و باور داشته باشیم که تنها راه پیشرفت بورس ما همین است.
ارسال نظر