محمد صفری

بخش اول

تامین مالی طرح‌های اقتصادی، روش‌های گوناگونی دارد. یکی از مهم‌ترین این روش‌ها، تبدیل پس‌انداز به سرمایه‌گذاری است که مرسوم‌ترین شکل آن خرید و فروش اوراق بهادار در بازار سرمایه است. هر دولتی می‌کوشد با بکارگیری‌سازوکارهای بروز و کارآمد، به تسهیل انتقال وجوه از طرف پس‌اندازکنندگان به طرف دیگر یعنی سرمایه‌گذاران کمک کند. بانکداری سرمایه‌گذاری یکی از این‌سازوکارهای نوظهور است که با ارائه خدمات و محصولات متنوع باعث رونق هر چه بیشتر بازارهای مالی گشته ‌است.

در این مقاله، ابتدا ضمن تعریف بانکداری سرمایه‌گذاری و معرفی انواع خدمات آن، به تبیین جایگاه این نهاد مالی در توسعه نظام تامین مالی کشور پرداخته شده‌است. سپس چالش‌هایی که بانک‌های سرمایه‌گذاری در این مسیر با آن مواجه هستند، در سه حوزه ابهامات قانونی، متنوع نبودن ابزارهای مالی و مشکلات مربوط به منابع انسانی مطرح شده‌است.

در بخش پایانی، سعی می‌شود برای هر حوزه از چالش‌های ذکر شده، راهکاری مناسب بیان گردد. همچنین در این بخش، توصیه‌های سیاستی پیرامون بهبود عملکرد بانک‌های سرمایه‌گذاری ارائه خواهد شد.

مقدمه

در هر جامعه‌ای، گروهی از صاحبان وجوه و پس‌اندازهای نقدی وجود دارند که توان سرمایه‌گذاری مستقیم در فعالیت‌های سود‌آور اقتصادی ندارند.

از طرف دیگر بنگاه‌هایی وجود دارند که برای انجام فعالیت، نیاز به وجه نقد دارند. هدایت پس‌اندازهای گروه اول به سمت سرمایه‌گذاری در فعالیت‌های گروه دوم، از وظایف اولیه‌ هر بازار مالی است.

هر اندازه که فراگرد انتقال جریانات نقدی کاراتر باشد، اقتصاد، هم بر حسب تولید و هم بر حسب تامین مالی،‌ بهره‌ورتر می‌‌شود. از این رو هر دولتی می‌کوشد تا با توسعه نظام تامین مالی خود، به بهره‌وری اقتصادش کمک کند.

بانک‌های سرمایه‌گذاری از جمله نهادهای مهم و فعال در هر بازار مالی هستند که با ارائه خدمات و محصولات متنوع باعث توسعه هر چه بیشتر نظام تامین مالی گشته‌اند. این بانک‌ها با بکارگیری‌سازوکارهای مشخص در تسهیل جذب پس‌اندازهای ریز و درشت، کوتاه‌مدت و بلند‌مدت جامعه و هدایت آن‌ها به سمت طرح‌های مفید و مولد اقتصادی نقش بسزایی ایفا می‌کنند.

در ایران، طبق قانون بازار سرمایه مصوبه سال ۱۳۸۴، این نهادها تحت عنوان موسسات تامین سرمایه معرفی شده و تاکنون چند مورد از آن‌ها مجوز فعالیت دریافت کرده‌اند. با توجه به قدمت کوتاه فعالیت بانکداری سرمایه‌گذاری در کشور و لزوم بهره‌گیری از تمامی پتانسیل‌های موجود در این نهاد مالی، بررسی چالش‌ها و راهکارهای پیش‌روی آن‌ها در توسعه نظام تامین مالی کشور، تحقیقی

بایسته می‌‌کنند.

این تحقیق در آغاز با مروری بر تعریف و خدمات بانکداری سرمایه‌گذاری، به تبیین جایگاه آن در توسعه نظام تامین مالی کشور می‌پردازد. در ادامه چالش‌هایی را که بانک‌های سرمایه‌گذاری در این مسیر با آن مواجه هستند، در سه حوزه ابهامات قانونی، متنوع نبودن ابزارهای مالی و مشکلات مربوط به منابع انسانی مطرح می‌شوند.

در بخش پایانی، سعی می‌شود برای هر حوزه از چالش‌های ذکر شده، راهکاری مناسب بیان گردد. همچنین در این بخش، توصیه‌های سیاستی پیرامون بهبود عملکرد بانک‌های سرمایه‌گذاری ارائه خواهد شد.

تعریف بانکداری سرمایه‌گذاری

تعاریف گوناگونی از بانک سرمایه‌گذاری ارائه شده‌است. در اینجا تنها به چند مورد از آن‌ها اکتفا می‌کنیم:

- تعریف ارائه شده در لغت‌نامه اینوستوپدیا : بانک سرمایه‌گذاری عبارتست از نهاد واسطه‌ای که خدمات متنوعی از جمله پذیره‌نویسی و تعهد خرید اوراق ‌بهادار از قبیل اوراق مشارکت و سهام را به عنوان واسطه‌ای میان منتشرکننده اوراق بهادار و عامه سرمایه‌گذاران ارائه داده و در حوزه‌هایی هم‌چون ادغام و تملیک و نیز ساختاردهی مجدد شرکت‌ها و همچنین فعالیت‌های کارگزاری برای مشتریان نهادی به فعالیت می‌پردازد.

- تعریف ارائه شده در کتاب راهنمای بانکداری سرمایه‌گذاری: بانک سرمایه‌گذاری یک واسطه‌گر مالی است که وظایف عمده‌اش در قبال شرکت‌ها، انتخاب ابزارهای صحیح و مناسب تامین مالی و همچنین ارائه خدمات مشورتی روی خط‌مشی مالی شرکت باشد، به طوری که بتوان انتظار داشت قیمت سهام شرکت‌های مشتری و استفاده‌کنندگان از خدمات به حداکثر برسد. (Peter, ۱۹۸۸, p.۶۳)

ادامه دارد...