گروه بورس- شروین شهریاری: بازار سرمایه در حالی معاملات خود را در هفته جاری پشت سر گذاشت که سایه ریسک‌های سیستماتیک (محیطی) بر وضعیت اقتصادی شرکت‌ها بیش از گذشته محسوس بود. مهم‌ترین عامل موثر بر وضعیت بازار در افق بلندمدت همچنان لایحه هدفمند کردن یارانه‌ها است که مسیر بررسی این لایحه در مجلس در هفته جاری دستخوش تحولات جدیدی شد. حضور رییس‌جمهور در مجلس و طرح بحث احتمال بازپس گیری لایحه در صورت الحاق آن به بودجه سالانه از جمله وقایع مهم و غیرقابل پیش‌بینی بود. این در حالی است که با توجه به مغایرت احتمالی درخواست دولت مبنی بر تشکیل صندوق مستقل با دو اصل ۵۲ و ۵۳ قانون اساسی، پیش‌بینی در خصوص آینده این لایحه و اجرای آن در سال آینده دشوارتر شده است. از سوی دیگر سرمایه‌گذاران بورس تهران نیم نگاهی نیز به فعل و انفعالات در حوزه مذاکرات هسته‌ای دارند که البته کماکان به نتیجه مشخصی منجر نشده است.

بزرگان بازار در معرض نوسان!

در هفته جاری روند معاملات سهام شرکت‌های بزرگ به لحاظ ارزش بازار دستخوش نوسانات قابل ملاحظه‌ای بود. سهام مخابرات ایران به رویه مسبوق خود با شایعه جدیدی این بار در خصوص احتمال ابطال معامله عمده مواجه شده است. هر چند این مساله از سوی مسوولان بورس تکذیب شد اما سایر اخبار مربوط به این مساله در حوزه مجلس، سازمان بازرسی و شورای رقابت قانون اصل۴۴ منجر به نگرانی معامله‌گران شده است. به هر حال به نظر می‌رسد وقایع هفته آینده بتواند ابهامات در خصوص قطعی شدن معامله را بر طرف کند. از سوی دیگر، فولاد مبارکه- سومین نماد سنگین وزن بازار- در نیمه نخست هفته در پی نگرانی‌ها از اجرای طرح تحول و سپس افت حدودا ۵‌‌درصدی قیمت محصولات شرکت در بورس فلزات با کاهش قیمت مواجه شد اما پس از انتشار اخبار مربوط به احتمال استرداد لایحه هدفمند کردن یارانه‌ها (که تاثیر بسزایی در هزینه‌های آتی شرکت خواهد داشت) روز گذشته را با چهره‌ای متفاوت و انباشت تقاضا به پایان برد. همچنین سهام دو شرکت پالایش نفت اصفهان و کشتیرانی ایران (چهارمین و پنجمین شرکت از لحاظ ارزش بازار) نیز پس از ارسال گزارش‌های ادواری ضعیف با صف فروش سنگین مواجه شدند که در این میان «حکشتی» مشمول ضوابط رفع گره معاملاتی شده است.

اصرار موافقان و مخالفان در خصوص بیمه البرز

پس از اظهارنظر چند باره مدیر‌عامل شرکت بیمه البرز در خصوص گران بودن سهام شرکت، در این هفته اظهارات مشابهی در این خصوص از سوی مدیر‌عامل تامین سرمایه امین اظهار شد. البته روند و حجم معاملات سهام شرکت در بازار نشان می‌دهد که لااقل گروهی از معامله‌گران در حال حاضر بر موضع خود در خرید و حمایت از سهام «البرز» تاکید دارند. با توجه به اصل بنیادی مبنی بر حرکت قیمت سهام شرکت‌ها به سمت ارزش ذاتی در بلندمدت، تحولات آینده مشخص خواهد کرد که استدلال کدام یک از این دو گروه به واقعیت نزدیک‌تر بوده است.

سومین تعدیل «مس» در سال ۸۸

همان‌طور که در سال گذشته کاهش متناوب قیمت جهانی مس منجر به تعدیلات مکرر منفی در پیش‌بینی سودآوری شرکت ملی مس شده بود، در سال جاری سناریویی معکوس در حال شکل‌گیری است. در هفته جاری، «فملی» افزایش پیش‌بینی درآمد هر سهم از ۸۲۰‌ریال به ۱۰۴۵‌ریال را به بازار اعلام کرد. افزایش قیمت میانگین فروش مس از ۴۵۰۰‌دلار به ۵۰۰۰‌دلار در بودجه جدید، اصلی ترین عامل در جهت افزایش سودآوری «فملی» نسبت به پیش‌بینی قبلی بوده است. این در حالی است که قیمت اخیر فروش محصولات شرکت حدود ۱۵۰۰‌دلار به ازای هر تن بیشتر از نرخ ۵۰۰۰‌دلار است. مقایسه دو گزارش اخیر نشان می‌دهد که هر ۱۰۰‌دلار افزایش نرخ فروش مس می‌تواند حدود ۴۵‌ریال بر درآمد خالص هر سهم موثر باشد. بدین ترتیب در صورت ثبات قیمت مس در محدوده ۶۵۰۰‌دلار تا پایان سال (وتحقق میانگین ۵۷۵۰‌دلاری)، انتظار افزایش سودآوری هر سهم ملی مس تا محدوده بیش از ۱۳۵۰‌ریال در سال ۸۸ وجود خواهد داشت.

تحرکات حقوقی

مجموعه صندوق ب- پ نفت یکی از فعالترین نهادهای حقوقی در معاملات سهام بانکداری است که از طریق شرکت سرمایه‌گذاری خود اقدام به خریدهای قابل‌توجهی در نمادهای «وکار»، «وسینا» و «وپارس» در هفته جاری کرده است. معامله عمده بلوک ۴/۲‌‌درصدی بانک پارسیان نیز در روز سه شنبه در شرف انجام بود اما مسائل اجرایی مربوط به معامله و تاخیر در ورود سفارش فروش منجر به Match نشدن عرضه و تقاضا و در نهایت عدم انجام معامله شده است. نماد «وپارس۴» اکنون توسط ناظر بازار متوقف شده است و مشخص نیست آیا معامله در هفته آینده انجام خواهد شد یا باید تشریفات عرضه بلوک مجددا انجام شود. این در حالی است که گمانه‌زنی‌ها از پیشتازی نهایی سرمایه‌گذاری توسعه صنعتی در لحظات پایانی رقابت و توافق بر سر انجام معامله حکایت داشت. در تحولی دیگر، برخی تحرکات شرکت‌های حقوقی منجر به کنترل جو کنونی عرضه‌ها در نمادهای سیمانی شده است که در این میان می‌توان به خرید سهام توسط مجموعه غدیر در نمادهای «سپاها» و «سکرد» اشاره کرد.

تغییرات جدید در سازوکار معاملات

افزایش نیم‌‌‌درصدی محدوده نوسان و کاهش مختصر حجم مبنا برای شرکت‌های با سرمایه بیش از هزار‌میلیاردتومان هر چند اقدامی اساسی در جهت بهبود گره‌های معاملاتی کنونی در بورس تهران تلقی نمی‌شود اما از آن جهت که گامی در مسیر درست است، قابل‌توجه است. تجربه ساز وکار معاملات در فرابورس نشان می‌دهد که حذف محدودیت حجم مبنا و افزایش محدوده نوسان به ۱۰‌‌درصد تا حد زیادی در به تعادل رسیدن سریع معاملات و افزایش نقدشوندگی بازار سهام موثر است. به هر حال معامله‌گران امیدوارند تا این اقدام مدیریت بازار در آینده با گام‌های جدی‌تر تکمیل شود. از سوی دیگر حذف امکان دسته سفارش به طور موقت از سیستم معاملات هر چند با اعتراض اولیه کارگزاران مواجه شد اما مشکلات این ابزار به ویژه در زمینه قرارگیری سفارش‌ها در صف‌های خرید و فروش در ابتدای زمان معاملات نشان می‌دهد که بازبینی و اصلاح آن به منظور ایجاد عدالت بیشتر در ورود سفارش‌ مشتریان به سامانه ضروری بوده است.