دکتر داریوش فرید ، دکتر غلامرضا بردبار ، حسین منصوری

بخش سوم

در ادبیات سرمایه‌گذاری، کارآیی بازار سرمایه را می‌توان با توجه به سه مجموعه اطلاعاتی مورد بررسی قرار داد. این سه دسته اطلاعات عبارتند از: • اطلاعات قیمت‌ گذشته سهام، اطلاعات عمومی منتشر شده، اطلاعات محرمانه و خصوصی. فاما، تصوراتی را که از بازار سرمایه کارا وجود داشت، طبقه‌بندی کرد و اشکال مختلف کارآیی را که هر کدام به تناسب سرعت و جامعیتی که قیمت‌های اوراق بهادار، اطلاعات مذکور را منعکس می‌کنند، تشریع کرد. با توجه به این اطلاعات، کارآیی بازار سرمایه در سه شکل مورد بررسی قرار می‌گیرد:

• شکل ضعیف، شکل نیمه‌قوی، شکل قوی

در مساله کارآیی بازار سرمایه باید به وجود اطلاعات کافی در بازار و اثر به موقع و سریع آن بر روی قیمت توجه کرد. در یک بازار کارآ، اطلاعات به سرعت در سرتاسر بازار پخش می‌شود و بلافاصله بر روی قیمت‌ها اثر می‌گذارد. در هر یک از اشکال مختلف کارآیی، فاما مشاهده کرد که اطلاعات خاصی بر قیمت اوراق بهادار اثر می‌گذارد. نموداری که فاما از حالت سه‌گانه کارآیی در سال ۱۹۷۰ ارائه کرد، این سه بخش اطلاعات را به خوبی نشان می‌دهد. به نمودار(۱) در این مورد توجه کنید؛ البته نمی‌توان گفت که یک بازار کاملا کارآ و بازار دیگر غیرکارآ می‌باشد. کارآیی دارایی درجات مختلفی است و هر بازار درجه خاصی از کارآیی را به‌ دست می‌آورد. بازارهایی شامل شکل ضعیف کارآیی هستند بر اساس قیمت‌های گذشته سهام نتوان سود کسب کرد. شکل ضعیف کارآیی بازار سرمایه بیان می‌کند که قیمت جاری سهام ارزش عادلانه سهام مربوطه را منعکس کرده و بازتابی از قیمت گذشته سهام است. به عبارت دیگر، نمی‌توان قیمت آتی سهام به وسیله قیمت‌های جاری و گذشته سهام تعیین کرد؛ به‌ طوری‌که قیمت سهام با استفاده از قیمت‌های گذشته قابلیت پیش‌بینی ندارد. لازم به ذکر است در شکل ضعیف کارآیی بازار سرمایه فرض بر این است که قیمت جاری سهام منعکس‌کننده همه اطلاعات تاریخی بازار مانند قیمت، حجم معاملات و سایر اطلاعات مربوط به بازار می‌باشد.