گارو هوانسیان‌فر *

در برخی از شرکت‌ها، در قسمت یادداشت‌های پیوست صورت‌های مالی، در رابطه با اهم رویه‌های حسابداری، رویه‌های حسابداری عینا از روی نشریه شماره ۱۶۶ سازمان حسابرسی که یک فرم نمونه تهیه صورت‌های مالی است، نوشته می‌شود که بعضی از آن رویه‌ها (رویه‌های حسابداری درج شده در قسمت اهم رویه‌های حسابداری یادداشت‌های پیوست صورت‌های مالی آن نشریه)، در آن شرکت‌ها یا به طور کامل کاربرد ندارند (برای مثال، رویه‌های حسابداری در رابطه با سرمایه‌گذاری‌ها در یادداشت‌های پیوست صورت‌های مالی درج می‌شود، حال آنکه آن شرکت‌ها هیچ سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار سایر شرکت‌ها انجام نداده‌اند)، یا رویه‌های حسابداری درج شده در یادداشت‌های پیوست صورت‌های مالی آن شرکت‌ها که از روی نشریه یاد شده نوشته شده‌اند، با رویه‌های حسابداری اتخاذ شده در آن شرکت‌ها به طور کامل در تضاد هستند (برای مثال، در قسمت اهم رویه‌های حسابداری در یادداشت‌های پیوست صورت‌های مالی در رابطه با نحوه تسعیر ارز دارایی‌ها و بدهی‌های ارزی در تاریخ ترازنامه، رویه‌های درج شده در نشریه یاد شده را افشا می‌کنند، حال آنکه در عمل، آن شرکت‌ها رویه‌های دیگری را به اشتباه برای تسعیر ارز دارایی‌ها یا بدهی‌های ارزی در تاریخ ترازنامه استفاده می‌کنند). درست است که برای تهیه یادداشت اهم رویه‌های حسابداری صورت‌های مالی بیشتر شرکت‌ها می‌توان از قسمت اهم رویه‌های حسابداری نشریه شماره ۱۶۶ سازمان حسابرسی استفاده کرد، ولی در یادداشت اهم رویه‌های حسابداری شرکت‌ها باید همان رویه‌هایی را درج کرد که در عمل در آن شرکت‌ها بکار برده می‌شود و نه رویه‌هایی که به صورت نمونه در نشریه یاد شده آورده شده است. از طرفی هم در مورد سرفصل‌هایی که در صورت‌های مالی یک شرکت وجود ندارند یا دارای اهمیت نیستند، رویه‌های حسابداری نباید افشا شود.

مورد دیگری که در یادداشت‌های پیوست صورت‌های مالی بعضی از شرکت‌ها مشاهده می‌شود، یادداشت کلیشه‌ای «مبنای تهیه صورت‌های مالی» است که عینا از روی نشریه شماره ۱۶۶ سازمان حسابرسی نوشته می‌شود. این یادداشت چنین است: «صورت‌های مالی اساسا» بر مبنای بهای تمام شده تاریخی تهیه شده و در موارد مقتضی از ارزش‌های جاری نیز استفاده شده است». هیچ ایرادی به این یادداشت وارد نیست ولی در عمل دیده می‌شود که در این شرکت‌ها در بیشتر موارد از ارزش‌های جاری استفاده نمی‌شود. علت این امر (نوشتن این یادداشت ، عینا به صورتی‌که در نشریه یاد شده آمده است)، آن است که بعضی از حسابداران فکر می‌کنند که هر چه در نشریه شماره ۱۶۶ سازمان حسابرسی درج شده است، باید عینا و بدون هیچگونه تغییری در صورت‌های مالی شرکت‌ها منعکس کنند. برای چنین حسابدارانی لازم است توضیح داده شود که نشریه مزبور فقط یک راهنما به منظور تهیه صورت‌های مالی و یادداشت‌های پیوست آن است و نه یک فرمی که باید عینا و بدون هیچگونه تغییری و بدون توجه به ماهیت، نوع فعالیت و نحوه عملکرد مالی یک شرکت از آن استفاده کرد و فقط در جاهای خالی آن نشریه، مبالغ مربوطه را درج کرد. باید اظهار کنم که صورت‌های مالی و یادداشت‌های پیوست هر شرکتی را می‌توان به هر نحوی که مسوولان آن شرکت تشخیص می‌دهند تهیه کرد، البته به شرطی که استانداردهای حسـابداری را به نحـو کامل در تهیه آنها رعایت کنند.

در صورت ارائه اطلاعات نادرست در یادداشت‌های پیوست صورت‌های مالی، حسابرس مستقل با در نظر گرفتن اهمیت موضوع، گزارش تعدیل شده‌ای ارائه خواهد داد.

*حسابدار رسمی و عضو انجمن حسابداران خبره انگلستان