غلامحسین دوانی*
به‌رغم آنکه بحران جهانی اقتصادی فعلی رکود بی‌سابقه‌ای را بر بخش تولید و خدمات ایجاد کرده، اما آمار عملکرد سال ۲۰۰۸ موسسات حسابرسی حکایت از افزایش درآمدی آنها دارد.

بی‌تردید اقتصاد یک زنجیره بهم پیوسته است که ضعف و نارسایی هر یک از حلقه‌ها می‌تواند سایر حلقه‌ها را تحت‌ شعاع قرار دهد، اما یک واقعیت جدی آن است که در مواقع بحرانی موضوع هزینه، منفعت، تولید، خدمات و صرفه‌جویی اولویت اول همه مسوولان بنگاه‌های اقتصادی است که این مهم نیز جز با توسل به حرفه حسابداری و استفاده از خدمات متنوع حسابرسی و حسابداری امکان‌پذیر نخواهد بود.
بنابراین در کشورهای توسعه‌یافته، دستیابی مدیران بنگاه‌ها به نکات کلیدی ضعف و نارسایی‌های مالی بنگاه آنچنان مهم است که بابت کشف این کلیدها حق‌الزحمه بیشتری نیز می‌پردازند.
آمار منتشر شده در وب‌گاه بولتن بین‌المللی حسابداری به عنوان معتبرترین مرکز آمار حرفه حسابرسی نشان می‌دهد که به‌رغم همه عوامل محدودکننده در اقتصاد جهان درآمد ده موسسه حسابرسی برتر جهان در سال 2008 نسبت به سال قبل افزایش و خدمات حسابداری و حسابرسی متنوعی نیز در بحران فعلی عرضه شده است.
نمایه مقابل درآمد موسسات حسابرسی بزرگ را در سال ۲۰۰۸ نمایش می‌دهد:
البته در این میان نباید فراموش کرد که سرعت تغییرات در حوزه اقتصاد آنچنان بوده که متاسفانه مراجع استانداردگذار را غافلگیر کرد، زیرا سرعت تفکر در حوزه حسابرسی و حسابداری همپای سرعت تغییرات شگرف اقتصادی نبوده؛ به طوری که حرفه حسابداری در برخی موارد، مغلوب ترفندهای اقتصادی نظیر ابزارهای مالی و نحوه قیمت‌گذاری آنها شده بود و مراجع مسوولیت‌پذیر حرفه حسابداری در برخی کشورها به صراحت این شکست را پذیرفتند و درصدد جبران ضعف استانداردهای حسابداری در قبال تحولات نوظهور و پدیده‌های نامکشوف مالی برآمده‌اند.
از این رو موضوع آموزش‌های کاربردی، کاربرد ابزار تکنیکی برآورد ریسک و قیمت، ارتقای دانش سیاسی و اقتصادی به عنوان عامل اثرگذار در بحران به عنوان اولویت‌های برنامه‌ای بسیاری موسسات حسابرسی اعلام شده است.
پدیده مشتری‌گزینی که مستلزم ارزیابی اولیه صاحبکار از نقطه‌نظر ریسک پذیری بوده امروز به عنوان یک برنامه جدی تلقی می‌شود.
امری که در حال حاضر در ایران، از اساس بدان توجهی نمی‌شود و عمده مسائل جدی بازار سرمایه فارغ از عوامل برون زا پیرامون این مشتریان ریسکی است. به طور مثال چنانچه سهامدار عمده یک شرکت، مشکوک به انجام معاملات پولشویی بوده و در سطح جامعه نیز از شهرت خوبی برخوردار نباشد چرا موسسات حسابرسی نباید در پذیرش مجموعه‌های متعلق به وی درنگ کنند؟
*حسابدار رسمی